İŞ-AİLE YAŞAM ÇATIŞMASI İLE DUYGUSAL EMEK ARASINDAKİ İLİŞKİ: HİZMET SEKTÖRÜNDE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: Özel Sayı 1, 49 - 63, 01.03.2021

Ebru Ertürk

Öz

Bireyler, içerisinde yer aldıkları gruplarda farklı roller üstlenmektedirler. Aile içerisinde anne, baba, eş, evlat gibi rolleri üstlenirken aynı zamanda iş yaşamında çalışan, yönetici, patron gibi rollere sahip olabilmektedirler. Kimi zaman iş yaşamındaki parametrelerden kaynaklı baskılar neticesinde roller arasında çatışmalar yaşanabilmektedir. Özellikle de bankacılık, sağlık, turizm, eğitim gibi emeğin yoğun olduğu ve rekabetin ağır yaşandığı hizmet sektöründe, iş-aile yaşam alanı çatışmasının sıklıkla yaşandığı görülebilmektedir. Bu çatışmalar bireyin iş yaşamını ve özel yaşamını etkileyebilmektedir. Özellikle hizmet sektöründe çalışanlarda çalışanlarının duygularının yönetimi oldukça önemlidir. Hizmet kalitesi büyük oranda çalışanların örgütün kendisinden beklediği duyguları ne derece sergilediklerine bağlı olarak şekillenmektedir. Bu bağlamda duygusal emek kavramı gündeme gelmektedir. Bu çerçevede araştırmanın amacı, bankacılık işletmeleri çalışanlarının yaşadıkları iş-aile yaşam çatışmasının duygusal emek düzeyleri üzerindeki etkilerini belirlemektir. Araştırma Konya ilinin merkez ilçelerinde yer alan banka şubeleri ile sınırlı kalmıştır. Araştırmada veri toplama metodu olarak nicel araştırma yöntemlerinden kişisel görüşmeye dayalı anket metodu seçilmiştir. Veriler Ekim-Kasım 2019 tarihleri arasında toplanmıştır. Toplamda 243 anket doldurulmuş ancak analize alınan anket sayısı 219 olmuştur. Araştırmanın sonucunda duygusal emek düzeyinin % 28,5’inin iş-aile yaşam çatışması ile ilişkili olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

duygusal emek, iş aile yaşam çatışması, iş-aile çatışması, aile-iş çatışması, banka çalışanları

Kaynakça

• Altıok-Gürel, P. (2018). “İş-Yaşam Dengesini Sağlayan Faktörlerin Kadın Akademisyenler İçin Belirlenmesi: Lojistik Regresyon Analizi”, İstanbul Üniversitesi Kadın Araştırmaları Dergisi, (16): 31-44.
• Andreassen C. S. , Hetland J. ve Pallesen S. (2013) “Workaholism and Work–Family Spillover İn A Cross-Occupational Sample”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 22(1): 78-87, doi: 10.1080/1359432X.2011.626201.
• Ashforth E. B. ve R. H. Humphrey (1993). “ Emotional labor in service roles: the ınfluence of ıdentity”, The Academy of Management Review, Vol: 18, No: 1, 88-115.
• Basım, N. ve Begenirbaş, M. (2012). Çalışma Yaşamında Duygusal Emek: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması. Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F Yönetim ve Ekonomi, 19(1): 77-90.
• Carlson, D., Ferguson, M., Hunter, E. ve Whitten, D. (2012). Abusive supervision and work-family conflict: The path through emotional labor and burnout, The Leadership Quarterly, 23, 849-859.
• Cheung, F.Y. ve Tang, C.S. 2009. Quality of work life as a mediator between emotional labor and work-family interference. Journal of Business and Psychology, 24, 245- 255.
• Chu, K.H.L., Murrmann, S.K. (2006). “Development and validation of the hospitality emotional labor scale”, Tourism Management, 27(6): 1181-1191.
• Çelik, M. ve Turunç, Ö. (2009). “Aile-iş çatışması, iş stresi ve örgütsel sadakatin iş performansına etkisi: savunma sektöründe ampirik bir çalışma”, Savunma Bilimleri Dergisi, 8(2), 217-245
• Çelik, M. ve Turunç, Ö. (2011). “Duygusal emek ve psikolojik sıkıntı: iş–aile çatışmasının aracılık etkisi”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 40(2): 226-250.
• Demircan, P. (2016). İş- aile çatışması-duygusal emek ilişkisinde lider desteğinin rolü: eğitim üzerine bir araştırma, Yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Demircan, P. ve Turunç, Ö. (2017). “İş-Aile Çatışması-Duygusal Emek İlişkisinde Lider Desteğinin Rolü: Eğitim Üzerine Bir Araştırma”. İGÜ Sos. Bil. Derg. 4(1): 41-76.
• Deniz, G. (2018). Duygusal emek. Örgütsel davranış odaklı yönetsel yaklaşımlar. Edit: Prof. Dr. Enver Aydoğan, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Deveci, B. (2017) “İş-Aile ve Aile-İş Çatışması Düzeyleri İle Genel İş-Aile Çatışma Düzeyi Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi: Mutfak Çalışanları Üzerine Bir Araştırma”, Journal of Social And Humanities Sciences Research, 4(4): 541-553.
• Efeoğlu, İ. E. (2006). İş-aile yaşam çatışmasının iş stresi, iş doyumu ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri: ilaç sektöründe bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana, Turkey.
• Grandey, A. A. (2000), “Emotion regulation in the workplace: a new way to conceptualize emotional labor”, Journal of Ocupational Health Psychology, Vol: 5, No: 1, 95-110.
• Greenhaus, J. H., & Beutell, N. J. (1985). Sources of conflict between work and family roles. Academy of Management Review, 10, 1, 76-88.
• Gutek, B. A., Searle, S. ve Klepa, L. (1991). “Rational versus gender role explanations for work family conflict”. Journal of Applied Psychology, 76(4): 560-568.
• Güran, R. ve Kümbül Güler, B. (2019) “Termik Santral Çalışanlarında İş Yükü Ve Zaman Baskısının Tükenmişlik Üzerindeki Etkisi: İş – Aile Çatışmasını Yönetme Öz-Yeterliğinin Aracılık Etkisi”, Journal of Research in Economics, 3(2): 153-176.
• Kaya, Y. (2008) “İş-Aile ve Aile-İş Çatışması” Mahmut Özdevecioğlu, Himmet Karadal, (eds.) Örgütsel Davranışta Seçme Konular Organizasyonların Karanlık Yönleri ve Verimlilik Azaltıcı Davranışlar (ss.271-288). Ankara: İlke Yayınevi.
• Keleş, Y. (2018). Otel çalışanlarının derin davranışlarının yaşadıkları iş-aile ve aile-iş çatışması üzerindeki etkisi. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 575-599. DOI: 10.26466/opus.483320
• Montgomery, A. J., Panagopolou, E. Wildt, M. ve Meenks, E. (2006). Work-family ınterference emotional labor and burnout. Journal of Managerial Psychology, 21, 36-51.
• Montgomery, A. J.,Panagopoulou, E. ve Benos, A. (2005). Emotional labor at work and at home among greek health care professionals. Journal of Health Organizati¬on and Management, 19, 395-408.
• Morkoç, P. T. (2014). Otel çalışanlarında duygusal emek ve iş-aile çatışması ilişkisi: izmir şehir otelleri örneği, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Morris, J., and Feldman, D. (1996). The dimensions, antecedents and consequences of emotional labor. Academy of Management Review, 21(4): 986-1010.
• Negiz N. ve Tokmakçı E. (2011) “Çalışma Yaşamında Kadının Tükenmişliği: Aile-İş-Sosyal Yaşam Açısından Tükenmişlik (Süleyman Demirel Üniversitesi Örneği)”, Journal of Yaşar University, 24(6): 4041-4070.
• Noor, N. M. ve Zainuddin M. (2011). Emotional labor and burnout among female teachers: Work–family conflict as mediator. Asian Journal of Social Psychology, 14: 283-293, DOI: 10.1111/j.1467-839X.2011.01349.x.
• Pala, T., Tepeci, M. ve Timur, A. (2018). Duygusal emeğin iş- aile çatışması üzerine etkisi: izmir şehir otelleri örneği. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 29(1), 1-12.
• Savaşkan, Y. ve Kulualp, H. G. (2019). “Kadın çalışanlarda iş-aile çatışması, duygusal emek ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişki”. UİİİD-IJEAS, 25: 215-234.
• Seery, B.L., Corrigall, E.A. ve Harpel, T. (2008). “Job-related emotional labor and ıts relationship to work-family conflict and facilitation”, Journal of Family and Economic, 29: 461-477.
• Usta, I. ve Akova, O. (2015). Örgütsel Davranışta Güncel Konular, Eds:Küçükaltan, D., Aydın Tükeltürk, Ş. ve Gürkan, G.Ç., “Örgütlerde Duygusal Emek” (ss.33-53), Ankara: Detay Yayıncılık
• Ünal, B. (2019) “İş-Aile Çatışması ve İşe Tutkunluk İlişkisinde İş Özerkliğinin Düzenleyici Rolü”, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Wong, J. Y. ve Wang, C. H. (2009). “Emotional labor of the tour leaders: an exploratory study”, Tourism Management, 30(2), 249-259.
• Yanchus, N. J., Eby, L. T., Lance, C. E. ve Drollinger, S. (2010). The impact of emotional labor on work-family out¬comes. Journal of Vocational Behaviour, 76, 105-117.
• Yürür, S. ve Ünlü, O. (2011). “Duygusal emek, duygusal tükenme ve işten ayrılma niyeti ilişkisi”, İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 13(2), 81-104.