Neo-Liberal Emek Yönetiminde Devletin Rölü: Türkiyede Özel İstihdam Büroları

Yıl 2017, Cilt: 8 Sayı: 2, 233 - 278, 25.12.2017

Hande Malgaç Emek Önder Ünlü

Öz

Öz: Devletin
piyasaya dair herhangi bir müdahalesinin, akılcılığı ve özgürlüğü
zedeleyeceğini ve bu nedenle devletin piyasaya müdahale kanallarının mümkün
olduğunca kısıtlanması gerektiğini savunan neoliberalizmin pratikteki programı,
devletin müdahale biçimlerini ortadan kaldırmak değil, bu biçimleri yeniden
yapılandırmak üzerine kuruludur. Bu yeniden yapılandırma eğiliminin tarihsel
temeli, ilkel birikim vasıtasıyla mülksüzleştirilen, yoksullaştırılan ve
proleterleştirilen geniş yığınların yönetimini merkeze koyan liberalizmde
aranmalıdır. Sermaye birikiminin istikrarı için gerekli olan ücretli emeğin
oluşumu, klasik liberal düşünürlerin çizdiği tablonun aksine kendiliğinden
değil zor yoluyla, bir başka deyişle, devlet iktidarının gücü ile
gerçekleştirilmiştir. Bu anlamda emeğin yönetimi, devlet iktidarının toplumsal
düzen imalatında oynadığı merkezi role işaret ederken; bu rol liberalizmden
neoliberalizme bir süreklilik taşımaktadır. Bu bağlamda Özel İstihdam Büroları
(ÖİB) sermaye birikim sürecinde emeğin coğrafi, iktisadi, politik ya da
gündelik hareketinin öngörülemez sonuçlarının yaratacağı olumsuz etkilerin
yönetilebilmesi için stratejik bir araç olarak değerlendirilebilir. ÖİB’lerin
yetkilendirilmesi sermayenin devlet eliyle işgücü piyasasında kurucu ve
düzenleyici faaliyetlerin meşru öznesi kılınmasına dayanmaktadır. Türkiye’de
sermaye birikiminin devamı ve kârlılık için yalnızca emeğin düşük maliyeti kâfi
olmamaktadır. Aynı zamanda emeğin belirli sektörlere, belirli niteliklerle ve
belirli bir sürede yönlendirilebilmesini sağlamak gerekmektedir. Bunun anlamı
herhangi bir emekçinin niteliklerini çeşitlendirmek ya da geliştirmek için –ki
bu sayede emeğini satarken pazarlık şansını artıracaktır- yöneleceği meta-dışı
alanlardan ya da bu alanların kazandıracağı zamandan kopartılmasıdır.
Böylelikle emek yönetilebilecek bir ölçekte yani ÖİB depolarında
konumlandırılabilecektir.

Anahtar
Kelimeler: Liberalizm, Neoliberalizm, devlet, hukuk, emek yönetimi, ÖİB, ilkel
birikim

Anahtar Kelimeler

liberalizm, devlet, hukuk, neoliberalizm, ÖİB

Kaynakça

• 4857 Sayılı İş Kanunu, (2003), Resmi Gazete, http://www.resmigazete. gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2003/06/20030610. Htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2003/06/20030610.htm, Erişim Tarihi: 18.07.2017.
• Bağımsız Sosyal Bilimciler (Kol.) (2015), AKP'li Yıllarda Emeğin Durumu, Yordam Kitap. İstanbul Bentham, J. (2008), “Panoptikon ya da Gözetim Evi,” Çoban, Barış ve Özarslan, Zeynep (Haz.), Panoptikon Gözün İktidarı, Su, İstanbul, ss. 9-76
• Burawoy, M. (1985), Politics of Production, Verso. London
• Chibber, V. (2016), Post-Kolonyal Teori ve Kapitalizmin Hayaleti, İletişim. İstanbul
• De Angelis, M. (2007), The Beginning of History, Pluto Press. London