Türk Dış Politikasında Çok Taraflılığa Geçiş Çabaları: 1965 Çok Uluslu Güç Projesi ve 1 Mart 2003 Tezkeresi

Yıl 2012, Cilt: 3 Sayı: 1, 18 - 42, 01.04.2012

Gürol Baba Soner Karagül

Öz

Bu çalışmada, biri Soğuk Savaş diğeri ise Soğuk Savaş sonrası dönemin iki örnek olayında Türkiye’nin dış politika eğilimleri karşılaştırılarak analiz edilmektedir. Ele alınan ilk örnek olay Amerika Birleşik Devletleri (ABD)'nin 1965 yılında ortaya koyduğu Çok Uluslu Güç Projesi, ikinci örnek olay ise 2003 Irak Savaşı’nda ABD’nin Irak’a yaptığı müdahaleye karşı Türkiye’nin tutumudur. Birinci örnek olayda Türkiye projeden çekilerek, ikincisinde ise Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 1 Mart 2003'te, Irak krizi konusunda kabul ettiği karar ile ABD dış politikasının karşısında yer almıştır. Bu çalışma, Türkiye’nin söz konusu iki örnek olaydaki izlediği tutumun nedenlerini ele alarak bu iki örnek olayın Türkiye'nin çok taraflı bir dış politikaya yönelişinde ne düzeyde bir ivmelendirici etki (katalizörlük) yarattığını ve bu etkinin Türk-Amerikan ilişkileri üzerindeki yansımalarını tartışmaktadır. Bu bağlamda söz konusu örnek olaylar çerçevesinde iddia edilen, uluslararası sistemin farklı dönemlerinin kendine özgü özelliklerinin ve işleyiş sistemlerinin farklılığına rağmen Türk dış politikasında çok taraflılığı tetikleyen öğenin ABD ile ilişkilerdeki beklenti farklarının yarattığı gerilimler olmasıdır

Anahtar Kelimeler

Türk-Amerikan İlişkileri, Çok Taraflı Dış Politika, Çok Uluslu