İŞYERİNDE PSİKOLOJİK ŞİDDETİN ALEKSİTİMİ İLE İLİŞKİSİNİ BELİRLEMEYE YÖNELİK KKTC’DE KAMU VE ÖZEL SEKTÖR ÇALIŞANLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 2, 91 - 107, 28.12.2022

Beliz Köroğlu

Öz

Şiddet günümüzde her an her yerde karşımıza çıkabilmektedir. Yaşamın ayrılmaz bir parçası olan çalışma hayatında da maruz kalınan psikolojik şiddet, ‘mobbing’ bireyin psikolojik sağlığını, mesleki ilgi ve gelişimini olumsuz yönden etkileyen önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Aleksitimi yani duyguların ifade edilmesi ve bireyin duygularının farkındalığıyla ilgili yaşanan yetersizlik iş yerinde maruz kalınan psikolojik şiddetle ilişkilendirilmektedir. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı KKTC’de kamu ve özel sektörde çalışmakta olan bireylerin iş yerinde zorbalığına maruz kalma sıklığı ve buna bağlı olarak aleksitimi düzeyleri arasındaki ilişkinin, farklı sosyo demografik değişkenlere göre incelenmesidir. Katılımcıların aleksitimi düzeylerini belirlemek amacı ile Toronto Aleksitimi Ölçeği ve iş yerinde ne sıklıkla zorbalığa maruz kaldıklarını belirlemek amacı ile de İşyeri Zorbalığı Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular doğrultusunda erkek çalışanların kadınlara oranla daha çok iş yeri zorbalığına maruz kaldıkları ve aleksitimi düzeylerinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Benzer bir şekilde medeni durum değişkeni de iş yeri zorbalığı ve aleksitimi düzeylerinde farklılıklar ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bekâr olan bireylerin de iş yeri zorbalığına maruz kalma sıklıkları evlilerden daha yüksek çıkmış ve yine bekâr olanlar aleksitimi puanları da istatistiksel olarak anlamlı farklılık ortaya çıkaracak kadar yüksek puanlar almışlardır. Yaş değişkeni de özellikle aleksitimi üzerinde etkili olduğu tespit edilmiştir. İş yaşamında daha genç ve tecrübesiz olanların aleksitimi puanları daha yaşlı ve tecrübeli olanlara göre istatistiksel olarak farklılık ortaya çıkarmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aleksitimi, işyeri zorbalığı, mobbing, kamu, özel, KKTC., Alexthymia, workplace bullying, public, private, TRNC.

A STUDY ON PRIVATE AND CIVIL SERVANTS IN TRNC TO DETERMINE THE RELATIONSHIP BETWEEN PSYCHOLOGICAL VIOLENCE AT WORK AND ALEXITHYMIA

Öz

Violence can occur anywhere, anytime. Psychological violence, 'mobbing', at the work place which is an integral part of life; is an important problem that negatively affects the psychological health, professional interest and development of the individual. Alexithymia, that is, the inability to express emotions and awareness of one's emotions, is associated with psychological violence in the workplace. In this context, the aim of this study is to examine the relationship between the frequency of exposure to mobbing and their alexithymia levels of individuals working in the public and private sectors in the TRNC according to different socio-demographic variables. The Toronto Alexithymia Scale was used to determine the alexithymia levels of the participants, and the Workplace Bullying Scale was used to determine how often they were mobbed at work. In line with the findings obtained from the research, it was determined that male employees were exposed to mobbing more than females and their alexithymia levels were higher. Similarly, the marital status variable caused differences in mobbing and alexithymia levels. The frequency of being exposed to mobbing in single individuals was higher than the married ones, and the alexithymia scores of the single individuals were also high enough to reveal a statistically significant difference. The age variable was also found to be particularly effective on alexithymia. The alexithymia scores of those who are younger and inexperienced in business life revealed a statistical significant difference compared to those who are older and experienced.

Anahtar Kelimeler

Alexthymia, workplace bullying, public, private, TRNC.

Kaynakça

• Aaker, D.A., Kumar,V. & Day, G.S., (2007). Marketing Research, 9. Edition, John Wiley & Sons, Danvers.
• Acar, A.,B., Dündar,G. (2008). “İşyerinde Psikolojik Yıldırma (Mobbing) Maruz Kalma sıklığı ile Demografik Özellikler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2):111-120.
• Akarsu, B., (2019). Bilimsel Araştırma Tasarımı Nicel, Nitel ve Karma Araştırma Yaklaşımları. Cinius Yayınları, 1. Baskı, İstanbul.
• Aksoy, F., (2018). Psikolojik Şiddet’in (Mobbing) Sağlık Çalışanlarına Etkisi. Marmara Üniversitesi, Doktora Tezi.
• Aslan, S.H., Alparslan, Z.N. (2001). “Bir Grup Üniversite Öğrencisinde Cinsiyet Rollerine Göre Aleksitimik Özelliklerin İncelenmesi”. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi, 9(1), 49-56.
• Avcı, U., Kaya, U. (2013). “Yıldırma Algısı ve Etkileri: Hizmet Sektöründe Bir Araştırma”. Ankara Üniversitesi SBF Dergsisi, 68:2.
• Aydın, O., Öcel, H. (2009). “İşyeri Zorbalığı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Türk Psikoloji Yazıları, 12(24), 94-103.
• Batıgün D., A., Büyükşahin A. (2008). “Aleksitimi: Psikolojik Belirtiler ve Bağlanma Stilleri”. Klinik Psikiyatri, 11:105-114.
• Batsi, C., & Karamanis, K. (2019). “Mobbing at Work: Experiences in the Greek Public Sector”. Management Research & Practice, 11(4).
• Benoot, C., Hannes, K., & Bilsen, J. (2016). “The Use of Purposeful Sampling in a Qualitative Evidence Synthesis: A Worked Example on Sexual Adjustment to a Cancer Trajectory”. BMC Medical Research Methodology, 16(1), 1-12.
• Beyhan, F. (2019). Psikolojik Tacize Maruz Kalma Açısından İş Yerindeki Risk Grupları: Mali Denetim Firmalarında Çalışanlara İlişkin Bir Araştırma. T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı, Yüksek Linans Tezi. İstanbul.
• Bülbül Özaydın, P., Ünal, E., Bozkurt, T., Korkmaz, M. Yücel, A.S. (2013). “Sağlık Çalışanlarında Mobbing: Kamu ve Özel Sağlık Kurum Çalışanlarının Karşılaştırmalı Türkiye Örneği”. Uluslararası Hakemli Akademik Spor Sağlığı ve Tıp Bilimleri Dergisi, 7(3).
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. , Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. , Demirel, F.(2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi
• Çağlar, D., Tözün, G., Karay, M. (2017). Mobbing Behaviors in Public and Private Banking Sector: A Case Study in Northern Cyprus. International Journal of Economic Prespectives. 11(2): 74-86.
• Chappell, D. Di Martino, V., (2006). Violance at Work. International Labour Organization, Third eddition, Geneva
• Cohen, L., Manion, L.(1994). Research Methods In Education (Fourth Edition), Routledge.
• Dikmetaş, E., Top, M., Ergin, G. (2011). “Asistan Hekimlerin Tükenmişlik ve Mobbing Düzeylerinin İncelenmesi”. Türk Psikiyatri Dergisi.
• Doğan, H., Doğan İ. (2009). “The Relationship Between Mobbing and Job Satisfaction: An Exploratory Study”. International Symposium on Sustinable Development. Haziran, 9-10.
• Dündar, G., Acar, A. (2008). “İşyerinde Psikolojik Yıldırma (Monning) Maruz Kalma Sıklığı ile Demografik Özellikler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2), 111-120.
• Ege, H., (2010). “Different Typologies of Workplace Conflict and Their Connections with Post Traumatic Embitterment Disorder (PTED)”. Health. 2(3):234–6.
• Einarsen, S. (2000). “Harassment and Bullying at Work: A Review of The Scandinavian Approach”. Agression and Violent Behavior, 5(4):379-401.
• Güleç, H., Köse, S., Yazici, M., Çıtak, S., (2009). “The Turkish Version of the 20- Item Toronto Alexithymia Scale (TAS-20): Reliability, Valididty, and Factorial Structure”. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 19(3), 214-220.
• Güven, A., Kaplan, Ç., Acungil, Y. (2018). “Türkiyede Özel ve Kamu Üniversitelerinde Çalışan Akademisyenlerin Mobbing Algısı”. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 10(18): 43-58.
• Haşıoğlu, S., B., Baran, T., Aydın, O.(2014). “Pazarlama Araştırmalarındaki Potansiyel Problemlere Yönelik Bir Araştırma: Kolayda Örnekleme ve Sıklık İfadeli Ölçek Maddeleri”. Pamukkale İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi. 2(1): 19-28.
• Hilal, Ö., Dereli, E.E., İpek, N., Müdüroğlu, A., Faikoğlu, R. (2015). “Mobbing (Psikolojik Yıldırma), Örgüt Üzerindeki Etkileri ve Çözüm Önerileri”. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 2(1):27-33.
• Izard, C. E., Libero, D. Z., Putnam, P., Haynes, O. C. M. (1993). “Stability of Emotion Experiences and Their Relations to Traits of Personality”. J. Pers. Soc. Psychol. 64, 847-860.
• İzmir, G., Fazlıoğlu, A. (2010). İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Çözüm Önerileri Komisyon Raporu. Türkiye Büyük Millet Meclisi Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu.
• Karacaoğlu, K. Reyhanoğlu, M. (2006). “İşyerinde Yıldırma KKTC’deki Sağlık Sektöründe Çalışanlara Yönelik Bir Araştırma”. 14. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, Erzurum 171-179.
• Koçak, R. (2002). “Aleksitimi: Kuramsal Çerçeve Tedavi Yaklaşımları ve İlgili Araştırmalar”. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(1-2):183-212.
• Kurtuluş, K. (2004). Pazarlama Araştırmaları, 7. Baskı, Literatür Yayıncılık, İstanbul.
• Lazarus, R.S. (1991). “Congnition and Motivation in Emotion”. American Psychologist, 46(4):352-367.
• Leymann, H., (1990). “Mobbing and Psychological Terror at Workplaces”. Violence and Vctims, 5(2), 119-126. doi: 10.1037/0022-3514.64.5.847
• Malhotra, N. K. (2004). Marketing Research an Applied Orientation, 4. Edition, Pearsonu Prentice Hall, New Jersey.
• Maran, D. A., Bernardelli, S., & Varetto, A. (2018). “Mobbing (Bullying at Work) in Italy: Characteristics of Successful Court Cases”. Journal of Injury and Violence Research, 10(1), 17.
• Mattila, A.K., Salminen, J.K., Nummi T., Joukamaa, M.(2006). “Age is Strongly Associated with Alexithymia in the General Population”. Journal of Psychosomatic Reaserch, 61(2006):629:635.
• Özerbaş, M. A., & Kavut, B. (2022). “Kamu Kurumlarında Çalışan Bireylerin Duygusal Tacize (Mobbing) Yönelik Algılarının İncelenmesi”. Uluslararası Türk Dünyası Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiri Kitabı, 85.
• Samnani, A., Singh, P. (2012). 20 years of Workplace Bullying Research: A Review of the Antecedents and Consequences of Bullying in the Workplace. Aggression and Violent Behaviour, 17, 581-589.
• Şaşıoğlu, M., Gülol, Ç., Tosun, A. (2013). “Aleksitimi Kavramı”. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 5(4):507-527.
• Tatar, A., Çamkerten, S. (2019). “Klinik Olmayan Örneklemede Aleksitiminin Yordayıcıları Olarak Duygu Odaklı Yapılar ve Benlik Saygısı”. Kriz Dergisi, 27(3): 141-157.
• Tatar, Z.B., Yüksel, Ş. (2019). “Mobbing at Workplace- Psychological Trauma and Documentation of Psychiatric Symptoms”. Noro Psikiyatri Araştırmaları, Mart; 56(1):57-62.
• Tetik, S. (2010). “Mobbing Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi”. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırma Dergisi, 2010(1), 81-89.
• Tınaz, P. (2006). İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing). Beta Basım A.Ş., 2006(4).
• Tutar, H. (2004). “İşyerinde Psikolojik Şiddet Sarmalı: Nedenleri ve Sonuçları”. Yönetim Bilimleri Dergisi (2:2), 101-128.
• Üye, C. (2009). Hemşirelerin Yöneticileri Tarafından Mobbing Davranışları ile Karşılaşma Durumlarının İncelenmesi. Yüksek lisans Tezi, İstanbul.
• Vartia-Vaananen, M. (2003). Workplace Bulluying: A study on the Work Environment, Well-being and Health. University of Helsinki. Academic Dissertation.
• Yardımcı, H. (2018). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Mevcut Devlet Gastanelerindeki Sağlık Çalışanlarına Yönelik Mobbing. Doğu Akdeniz Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
• Yılmaz, C.,(2020). “Mobbing Üzerine Nitel Bir Araştırma: Astlardan Üstlere Uygulanan Mobbing”. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 12(1):19-33.
• Wojciechowska, M., Jasielska, A., Ziarko, M., Sieński, M., & Różewicki, M. (2021). “Mediating Role of Stress at Work in the Relationship of Alexithymia and PTSD among Emergency Call Operators”. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(23), 12830.
• Zapf, D. (1999). “Organisational, Work Group Related and Personal Causes of Mobbing/bulliying at Work”. International Journal of Manpower. Vol.20 No1/2: 70-85.