Avrupa Birliği Üyesi Ülkelerde “Yurttaşlık Kültürü” Türkiye’dekinden Daha Gelişmiş Midir?

Yıl 2016, Sayı: 1, 14 - 33, 01.02.2016

Ömür Kurt

Öz

1789 Fransız İhtilâli ile başlayıp, dünyaya yayılan milliyetçilik akımı, dünyadaki dengelerin değişmesine, imparatorlukların yıkılıp yerlerine ulus devletlerin
kurulmasına yol açmıştır. Bu durum, I.
ve II. Dünya Savaşları ile iyice artmış,
dünyadaki ülkelerin sayısı katlanarak
artmıştır. Ulus devletler, belli bir millet
olgusu etrafında birleşip, ulusun içinde
yer alan diğer etnik ve dini unsurları da
kendi bünyesine katmış ve ulusun içinde yaşayan herkese “yurttaşlık” payesi
biçmiştir. Bu anlayışa göre bir yurttaş,
içinde bulunduğu topluma ve devlete
aidiyet duygusu ile bağlıdır ve devletin
ona sağladığı haklardan yararlanabilir.
Türkiye ve Avrupa Birliği üyesi ülkeler
de bu kurallar çerçevesinde yönetilmektedirler. Türkiye ve AB ülkelerinin kurucu anayasaları, meclisleri, hukuk düzenleri, orduları ve demokratik kurumları
bulunmaktadır. Bu benzeşik sistemlerin
de sebep olduğu pek çok nedenden dolayı Türkiye, Avrupa Birliği üyesi olmak
istemektedir.
Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne tam üyelik başvuruları, 1987 tarihinden günümüze dek uzanan bir zaman diliminde
uyum yasaları, reddedilmeler, karşıt iyi
ve kötü politikalarla sürmüştür. Avrupa
Birliği ülkeleri Türkiye’ye her seferinde
çeşitli dayatmalarda bulunmuştur. 22
Haziran 1993 tarihinde yapılan Kopenhag Zirvesi’nde Avrupa Konseyi, Avrupa
Birliği’nin genişlemesinin Merkezi Doğu
Avrupa Ülkeleri’ni kapsayacağını kabul
ettiği ve aynı zamanda adaylık için başvuruda bulunan ülkelerin tam üyeliğe
kabul edilmeden önce karşılaması gereken siyasi, ekonomik ve topluluk mevzuatının belirlenmesini içeren ölçütleri “Kopenhag Kriterleri” adı ile yayımlamıştır.
Türkiye’ye de her seferinde bu ölçütleri
yerine getirmesi uyarısında bulunulmuştur. Bu ölçütler siyasi, ekonomik ve uyum
gibi “Avrupalılık” kimliğini de öne çıkaran, AB’ye üye olan ülkelerin yurttaşlarını, kendi ulusal kimliği dışında “Avrupalı” sayan içeriktedir. Ancak yapılan
anketler ve kamuoyu araştırmaları projenin başarıya ulaşamadığını ortaya koymaktadır. Kendi ulusal kimliklerinden
vazgeçmeyen Avrupalı halklar ile “Avrupalı yurttaşlığı” arasında ciddi bir fark
oluşmuştur. Kendi ülke sınırları içinde
“Avrupalılık” kültürü yaratmayı amaçlayan Avrupa Birliği ile Türkiye’nin “yurttaşlık kültürü” arasında ne gibi farklar
vardır? Biz bu çalışmada Kopenhag Kriterleri’ni de içeren Avrupa’daki “yurttaş”
ve “yurttaşlık kültürü” ile Türkiye’deki
“yurttaşlık kültürü” karşılaştırmasını
yaparak “AB ülkeleri ‘yurttaşlık kültürü’
açısından Türkiye’den daha gelişmiş midir?” sorusuna yanıt aramaktayız.

Anahtar Kelimeler

Avrupa Birliği, Yurt taşlık Kültürü, Siyasal Kültür, İfade Öz gürlüğü, Kopenhag Kriterleri

Kaynakça

• Kitaplar ) Kutluk, Rıdvan. Avrupa Birliği ve Türki- ye. Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. İstanbul. Lazareff, Pierre. (Türkçesi: Şevket Rado) Fransa’da Basın Rezaletleri. Üniversite Kita- bevi. İstanbul. 1945.
• ) Özmen, Aslan. Türkiye Avrupa Birliği’ne Niçin Girmemelidir. Önsöz Basım ve Yayıncı- lık. İstanbul. 2004.
• ) Pehlivanoğlu, A. Öner. Sevr, Lozan Ant- laşmaları ve Avrupa Birliği. Kastaş Yayınevi. İstanbul. 2005.
• ) Sayarı, Sabri ve Bilgin, Hasret Dikici. Kar- şılaştırmalı Siyaset. İstanbul Bilgi Üniversite- si Yayınları. İstanbul. 2013.
• Tocci, Nathalie. Türkiye’nin Avrupa’daki Geleceği. İnkılap Yayınevi. İstanbul. 2013.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. Beta Ka- nunlar Serisi. Mart 2005. Dergiler
• ) Altınbaş, Deniz. Avrupa Birliği’nin Başarısız Girişimi: Avrupa Yurttaşlığı. Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi. 2009. s. 97.
• ) Gündoğdu, Yeşim. Avrupa Birliği Yurt- taşlığı Avrupa Kimliği Sorununa Çözüm Oluşturabilir Mi?. Ankara Avrupa Çalışmalar Dergisi. 2004. Sayı: 2.
• ) Yiğit, Dilek. Avrupa Birliği’nde Karar Alma Sürecinde Katılım ve Avrupa Vatandaş- ları Girişimi. Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi. 2011. Sayı: 26
• Makale, Araştırma ve Yayınlar ) Kaya, Ayhan. Avrupa Birliği Yurttaşlığı. İstanbul Bilgi Üniversitesi. http://digita- leurope.bilgi.edu.tr/html/3-2/index.html (Son Erişim: 21.12.2013)
• ) Şahin, Funda. Kadınların Siyasal Katılım- ları Çerçevesinde Kadın Meclislerinin Yerel Siyasetteki Etkinlikleri ve Üye Profilleri. T.C. Başbakanlık Kadın Statüsü Genel Müdürlü- ğü. Ankara. 2011.
• ) DPT, Avrupa Birliği ile İlişkiler Genel Müdürlüğü. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı. http://ekutup.dpt.gov.tr/ab/hukuk/ temelhak.pdf (Son Erişim: 22.12.2013)
• Dilekli, Selin ve Yeşilkaya, Kadriye. Ma- astricht Kriterleri. Devlet Planlama Teşkilatı – Avrupa Birliği İle İlişkiler Genel Müdürlüğü. Aralık 2002.
• Esmer, Yılmaz. Türkiye Değerler Atlası Bahçeşehir Üniversitesi. http://www.bahcesehir.edu.tr/haber/tur- kiye_degerler_atlasi_2012_yayinlandi (Son Erişim: 12.12.2013)
• Gazete ve İnternet Bağlantıları ) BBC. “Geert Wilders: ‘En Büyük Sorun İslam’”. 2013. http://www.bbc.co.uk/turk- ce/haberler/2013/07/130714_geert_wilders_ islam.shtml (Son erişim: 14.07.2013)
• ) BBC Türkçe. “Hırvatistan: AB üyeliği yolundaki dönüşüm”. 2013.http://www.bbc. co.uk/turkce/haberler/2013/04/130424_hir- vatistan_ab_uyeligi.shtml (Son erişim: 12.2013)
• BBC Türkçe. “Göçmenlere gözaltı kam- pında eziyet”. 2013. http://www.bbc.co.uk/ turkce/multimedya/2013/12/131218_vid_ lampedusa_gocmenler.shtml (Son erişim: 12.2013)
• Bugün gazetesi. “Hollanda’da anadil öğretimi talebi reddedildi”. 2013. http://dunya.bugun.com.tr/anadilde-egi- tim-talebi-reddedildi-haberi/860579 (Son erişim: 13.11.2013)
• Bugün gazetesi. İngiliz Lordlar: “Kıbrıs meselesi çözülmeden Güney Kıbrıs AB’ye üye olmamalıydı”. 2013.http://www.bugun. com.tr/son-dakika/ingiliz-lordlar-kibris-me- selesi-cozulmeden-guney--haberi/554372 (Son erişim: 13.11.2013)
• Birgün gazetesi. .”Bıyığın iktidarı”. 2013. http://birgun.net/haber/biyigin-iktida- ri-6705.html (Son erişim: 22.12.2013)
• ) CNNTürk. “Şansınızı başka ülkeler- de deneyin”. 2013. http://www.cnnturk. com/2013/ekonomi/genel/07/04/merkel. sansinizi.baska.ulkelerde.deneyin/714124.0/ index.html (Son Erişim: 22.12.2013)
• CNN Türk. “50. Yıl Bildirgesi Berlin’de imzalandı”. 25.03.2007. Son erişim: http:// www.cnnturk.com/2007/dunya/03/25/50n- ci.yil.bildirgesi.berlinde.imzalandi/321237.0/ index.html (Son Erişim: 18.12.2013)
• Devlet Planlama Teşkilatı. “Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı”. 2001. http://eku- tup.dpt.gov.tr/ab/hukuk/temelhak.pdf (Son erişim: 14.12.2013)
• Euronews. “Avrupa’nın geleceğine kim inanıyor”. 2013. http://tr.euronews. com/2013/11/11/avrupa-nin-gelecegi- ne-kim-inaniyor (Son erişim: 11.11.2013)
• ) Euronews. “Avrupalıyım ama…”. 2013. http://tr.euronews.com/2013/05/13/avru- paliyim-ama/ (Son erişim: 22.12.2013)
• Euronews. “Avrupa seçimlerine katılım nasıl arttırılabilir?”. 2013. http://tr.euronews.com/2013/04/01/avru- pa-secimlerine-katilim-nasil-artirabilir/ (Son erişim: 22.12.2013)
• Euronews. “Avrupa vatandaşı olarak haklarım nelerdir?”. 2013. http://tr.euronews.com/2013/03/22/avru- pa-vatandasi-olarak-haklarim-nelerdir/ (Son erişim: 22 12 2013)
• ) Euronews. “AB’den vatandaşlara bilgilendirme kampanyası”. 2013. http:// tr.euronews.com/2013/01/22/ab-den-va- tandaslara-bilgilendirme-kampanyasi/ (Son erişim: 22.12.2013)
• ) Euronews. “Slovakya sadece Suriyeli Hristiyan mültecileri kabul edecek”. 2015. http://tr.euronews.com/2015/08/19/slo- vakya-sadece-suriyeli-hristiyan-multecile- ri-kabul-edecek/ (Son erişim: 22.11.2015)
• ) E-devlet. “Sivil Toplum Kuruluşları”. http://www.e-devlet.com/sivil_top- lum_kuruluslari/ (Son erişim: 26.12.2013)
• Habertürk gazetesi. “Seçimde bir rekor daha kırıldı”. 2011. http://www.haberturk.com/gundem/ha- ber/639219-secimde-bir-rekor-daha-kirildi (Son erişim: 19.12.2013)
• ) Habertürk gazetesi. “1 Kasım se- çimine katılım oranı belli oldu”. 2011. http://www.haberturk.com/gundem/ha- ber/1147264-1-kasim-seciminde-katilim-ora- ni--oldu (Son erişim: 22.11.2015)
• ) Hürriyet gazetesi. “Af Örgütü’n- den Avusturya’ya ırkçılık suçlaması”. http://www.hurriyet.com.tr/dun- ya/11748437.asp (Son erişim: 19.12.2013)
• Hürriyet gazetesi. “Fransa’da peçe yasağı başladı”. 2011. http://www.hurriyet. com.tr/planet/17517952.asp (Son erişim: 12.2013)
• Hürriyet gazetesi. 2011. “Almanya
• ‘Bu ne perhiz bu ne lahana turşusu’ dedir- tiyor”. http://www.hurriyet.com.tr/pla- net/16140200.asp (Son erişim: 11.12.2013)
• Hürriyet gazetesi. “Yunan sahil güvenlik mülteci botunu böyle batırdı”. 2015. http:// www.hurriyet.com.tr/yunan-sahil-guven- lik-multeci-botunu-boyle-patlatti-40016425 (Son erişim: 22.11.2015)
• ) Memurlar.net. “Sendika üye sayıları resmi olarak açıklandı”. 2013. http://www. memurlar.net/haber/269521/ (Son Erişim: 12.2013)
• ) Milliyet gazetesi. “Avrupalı AB’ye güvenmiyor”. 2013. http://dunya.milliyet. com.tr/avrupali-ab-ye-guvenmiyor/dunya/ dunyadetay/26.04.2013/1698691/default. htm (Son erişim: 12.12.2013)
• Milliyet gazetesi. “Türk gençliğinin kimliğini milliyeti ve dini belirliyor”. 2013. http://gundem.milliyet.com.tr/turk-gencli- ginin-kimligini-milliyeti-ve-dini-belirliyor/ guncel/gundemdetay/23.01.2011/1342887/ default.htm (Son erişim: 23.12.2013)
• NYT. Stephen Castle. “Crisis Batters E.U.’s Longtime Cherished Nation of Mem- bers’ Equality”. 2011. http://www.nytimes. com/2011/12/08/world/europe/crisis-bat- ters-eus-longtime-cherished-notion-of-mem- bers-equality.html?pagewanted=all&_r=0 (Son erişim: 07.12.2011)
• NTVMSNBC. “Müslüman’a değil, İslam’a karşıyım”. 2012. http://www. ntvmsnbc.com/id/25324112/ (Son erişim: 12.2013)
• ) NTVMSNBC. “Fransa ‘soykırım’ teklifi- ni kabul etti”. 2011. http://www.ntvmsnbc. com/id/25308049/ (Son erişim: 22.12.2013)
• NTVMSNBC. “Peçe tartışmaları Hollan- da’ya taşındı”. 2006. http://arsiv.ntvm- snbc.com/news/391406.asp (Son erişim: 12.2013)
• ) NTVMSNBC. (2002), “Fortuyn’un Katil
• Zanlısı Çevre Eylemcisi”, http://arsiv.ntv- msnbc.com/news/151008.asp (Son Erişim: 12.2013)
• NTVMSNBC. “Müslümana değil İslam’a karşıyım”. 2012. http://www.ntvmsnbc. com/id/25324112/ (Son erişim: 17.12.2013)
• ) NTVMSNBC. “Türkiye, Avrupa’ya ait değil”. 2013. http://www.ntvmsnbc.com/ id/25452881/ (Son erişim: 17.12.2013)
• Radikal gazetesi. “Nazi selamı veren iki Türk tutuklandı”. 2013. http://www.radikal. com.tr/dunya/nazi_selami_veren_iki_turk_ tutuklandi-1165188 (Son erişim: 09.12.2013)
• ) Radikal gazetesi. “Eylül sandık başında geçti”. 2010. http://www.radikal.com.tr/ turkiye/eylul_sandik_basinda_gecti-1033598 (Son erişim: 19.12.2013)
• ) Sabah gazetesi. “Avrupa Anayasa- sı”. 2007. http://arsiv.sabah.com.tr/ozel/ avrupa247/dosya_240,2.html (Son erişim: 12.2013)
• ) Sabah gazetesi. “Hangi ülkede kaç Müs- lüman var”. 2011. http://www.sabah.com. tr/fotohaber/dunya/hangi-ulkede-kac-mus- luman-var/35817 (Son erişim: 19.12.2013)
• ) T24. “Fransa ve Britanya’dan Suriyeli muhaliflere silah yardımı”. 2013. http://t24. com.tr/haber/fransa-ve-britanyadan-suri- yeli-muhaliflere-silah-yardimi,225734 (Son erişim: 22.11.2015)
• ) Takvim gazetesi. “Fransa’da 50 bin Türk daha seçmen oldu”. 2012. http://www.takvim.com.tr/Yazarlar/cetin- gulec/2012/04/24/fransada-50-bin-turk-da- ha-secmen-oldu (Son erişim: 11.12.2013)
• ) Türkiye Cumhuriyeti Avrupa Birliği Ba- kanlığı. “Avrupa Birliği’nin Tarihçesi”. 2013. http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=105 (Son erişim: 22.12.2013)
• ) Türkiye Cumhuriyeti Avrupa Birliği Bakanlığı. “Eğitim ve Kültür”. 2013. http:// www.abgs.gov.tr/index.php?l=1&p=91 (Son erişim: 08.12.2013)
• ) Türkiye Cumhuriyeti Avrupa Birliği Ba- kanlığı. “Avrupa Komisyonu”. 2011 http:// www.mfa.gov.tr/lizbon-antlasmasi.tr.mfa (Son erişim: 20.12.2013)
• ) Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. “Lizbon Anlaşması”. 2013. http://www.mfa.gov.tr/lizbon-antlasmasi. tr.mfa (Son erişim: 22.12.2013)
• ) Uluslararası İnsan Hakları İzleme Mer- kesi (UHİM). “İngiltere’de Müslümanlara baskı terörü”. 2013. http://www.uhim.org/ haberler_detay.php?hid=2155&cid=5 (Son erişim: 22.12.2013)
• ) Vatan gazetesi. “Bu konuları hiç sevmi- yoruz”. 2013. http://haber.gazetevatan.com/ bu-konulari-hic-sevmiyoruz/463640/7/ya- sam (Son erişim: 24.12.2013)
• ) Yeni Aktüel. “Danimarka, Türkiye olur mu ”. 2013. http://www.yeniaktuel. com.tr/dun109,[e-mail] (Son erişim: 12.2013)
• Zaman gazetesi. “Müslümanlar, terör paranoyası ve ırkçılıkla beslenen İslamofo- biye karşı yasa istiyor”. 2006 http://www. zaman.com.tr/dunya_muslumanlar-te- ror-paranoyasi-ve-irkcilikla-beslenen-islamo- fobiye-karsi-yasa-istiyor_337117.html (Son erişim: 20.12.2013)
• Zaman gazetesi. “Avrupa’daki uyum kursu gurbetçiler için çileye dönüştü”. 2007. http://www.zaman.com.tr/dunya_avrupa- daki-uyum-kursu-gurbetciler-icin-cileye-do- nustu_483517.html (Son erişim: 20.12.2013)
• Zaman Gazetesi Avrupa. “Hollanda’da göçmen karşıtı hava, yeni uyum bakanıyla yumuşadı”. 2007. http://euro.zaman.com. tr/euro/newsDetail_getNewsById.action?- newsId=19839 (Son erişim: 20.12.2013)