Doğu Akdeniz’de Uyuşmazlık Teşkil Eden Deniz Alanlarında Gerçekleştirilen Hidrokarbon ve Doğalgaz Çalışmalarının Kıbrıs Sorununa Yansıması ile Soruna Getirdiği Yeni Dinamikler

Yıl 2021, Sayı: 11, 86 - 107, 01.11.2021

İlkay Türkeş

Öz

Tarihte konumu dolayısıyla çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmış, birçok ticaret yoluna geçiş sağlamış ve stratejik konumu itibari ile hegemonik güce sahip olmak isteyen devletlerin dikkatini çekmiş olan Doğu Akdeniz bölgesi, günümüzde Orta Doğu ve enerji yataklarını kontrol altında tutmak için bir anahtardır. Çevresinde birçok kıyıdaş devleti barındıran, enerji havzalarına sahip ve kıyıdaş dahi olmayan küresel güçteki devletler ile enerji şirketlerinin dahi konuşlanmaya çalıştığı Doğu Akdeniz’de paylaşılamayan ve üzerinde mutabık kalınmayan çatışmalı deniz alanları mevcuttur. Bunların en başında Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) olarak iddia ettiği ve Türkiye’nin kıta sahanlığını ihlal eden alanlar gelmektedir. GKRY’nin enerji şirketleri ve bölge devletlerle yaptığı antlaşmalar yarım asırdan fazladır süren Kıbrıs Sorunu’na farklı boyutlar kazandırmış ve yeni dinamikler getirmiştir. Bu durum, birbirini iki taraflı besleyen bir çözümsüzlük haline gelmiş; paylaşılması istenmeyen kaynakların açtığı yeni başlıklar üzerinde, tartışılması gereken birçok problemi yaratmıştır.

Anahtar Kelimeler

Doğu Akdeniz, Uyuşmazlık, Deniz Yetki Alanları, Enerji, Doğalgaz, Hidrokarbon, Kıbrıs, Kıbrıs Sorunu, KKTC

Kaynakça

• Acer, Y. (2002). Ege Kıta Sahanlığı Sorununda Türkiye’nin Hukuki Durumu: Uluslararası Yargı Kararları Işığında Bir Değerlendirme. Avrasya Dosyası, 8(4), 189-209. Erişim adresi (21.07.2020): https://www.21yyte.org/assets/uploads/files/189-209%20Yucel%20Acer.pdf
• Acer, Y. (2019). Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanları ve Türkiye-Libya Mutabakatı. SETA, Aralık(301), 7-15. Erişim adresi (20.07.2020): https://setav.org/assets/uploads/2019/12/A301.pdf
• Ak, G. (2014). Sovereign British Bases on Cyprus and Their Impacts on the Maritime Delimitation in the Eastern Mediterranean. Alternatives Turkish Journal of International Relations. 13(4), 59-69. Erişim adresi (20.07.2020): https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/19350
• Arslan, M.İ. (2019, 29 Aralık). KKTC Başbakanı Tatar: Rum yönetiminin Hafter ile iş birliği kabul edilemez. Erişim adresi (07.04.2020): https://www.aa.com.tr/tr/dunya/kktc-basbakani-tatar-rum-yonetiminin-hafter-ile-is-birligi-kabul-edilemez/1687028.
• Başeren, S.H. (2010). Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Uyuşmazlığı. Türk Deniz Araştırmaları Vakfı Yayınları (TÜDAV). Yayın No:31. Erişim adresi (19.07.2020): http://tudav.org/wp-content/uploads/2018/04/Dogu_Akdeni_-yetki-_alanlari_uyusmazligi.pdf
• Boyraz, H.M. & İstikbal, D. (2019). Doğu Akdeniz Enerji Kaynaklarına Ekonomi-Politik Bir Yaklaşım. Kıbrıs Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi, 3(5), 69-86. Erişim adresi (19.07.2020): https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/917912
• Doğru, S. (2015). Doğu Akdeniz’de Hidrokarbon Kaynakları ve Uluslararası Hukuka Göre Bölgedeki Kıta Sahanlığı ve Münhasır Ekonomik Bölge Alanlarının Sınırlandırılması. TBB Dergisi, (119), 503-554. Erişim adresi (20.07.2020): http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/ViewPDF-dogu-akdenizde-hidrokarbon-kaynaklari-ve-uluslararasi-hukuka-gore-bolgedeki-kita-sahanligi-ve-munhasir-ekonomik-bolge-alanlarinin-sinirlandirilmasi-1503
• Ercümen, M.A. (2016). Doğu Akdeniz Enerji Rekabeti. INSAMER, Erişim adresi (25.03.2020): https://insamer.com/tr/dogu-akdeniz-enerji-rekabeti_366.html.
• European Union (2020, February 13; 2020, May 4). The 27 member countries of the EU. Erişim adresi (21.07.2020): https://europa.eu/european-union/about-eu/countries_en#tab-0-1 and https://europa.eu/european-union/about-eu/countries/member-countries/cyprus_en
• Kedikli, U. & Çalağan, Ö. (2017). Enerji Alanında Bir Rekabet Sahası Olarak Doğu Akdeniz’in Önemi. Sosyal Bilimler Metinleri, 2017(1), 120-138. Erişim adresi (21.07.2020): https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/770057
• Kıbrıs Radyo Yayın Kurumu (KRYK, 2017, 2 Eylül). N. Anastasidis: Akıncı'nın iki devletli çözüm görüşü kabul edilemez. Erişim adresi (04.04.2020): http://www.riknews.com.cy/tr/index.php/component/k2/item/26874-n-anastasidis-ak-nc-n-n-iki-devletli-coezuem-goeruesue-kabul-edilemez.
• Kuran, S. (2020). Uluslararası Deniz Hukuku. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Kütükçü, M.A. & Kaya, İ.S. (2016). Uluslararası Deniz Hukuku Kapsamında Doğu Akdeniz’deki Petrol ve Doğalgaz Kaynakları ile Türkiye’nin Hukuki Durumu. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 6(2/1), 81-96. (2016). Erişim adresi (20.07.2020): https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/313283
• NTV (2019, 25 Aralık). KKTC'ye Geçitkale'nin ardından deniz üssü (Libya anlaşmasının mimarı konuştu). Erişim adresi (04.04.2020): https://www.ntv.com.tr/turkiye/kktcye-gecitkalenin-ardindan-deniz-ussu-libya-anlasmasinin-mimari-konustu,dGPkXmTxskSk4GjYI45KCg.
• Özbey, Mustafa (2019, 2 Aralık). Tweet. Erişim adresi (05.04.2020): https://twitter.com/Mustafa52341612/status/1201507413448413184 ve https://pbs.twimg.com/media/EKycnqmWsAEhoAU?format=jpg&name=small.
• Peker, H.S., Öztürk Oktay, K. & Şensoy, Y. (2019). Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanları ve Enerji Kaynakları Çerçevesinde Türkiye’nin Enerji Güvenliği. Güvenlik Bilimleri Dergisi. 8(1), 85-106. Erişim adresi (20.07.2020): https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/711848
• Şahin, G. (2019). Orta Doğu ve Doğu Akdeniz’in Önemi: Tehditler, Riskler, Fırsatlar ve Türkiye. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 15(29), 199-230. Erişim adresi (20.07.2020): https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/695597
• TRT Haber (2019, 14 Haziran). 10 Soruda Doğu Akdeniz’de Enerji Denklemi. Erişim adresi (05.04.2020): https://www.trthaber.com/haber/infografik/10-soruda-dogu-akdenizde-enerji-denklemi-419345.html.
• USGS. (2010, March). Assessment of Undiscovered Oil and Gas Resources of the Levant Basin Province, Eastern Mediterranean. Fact Sheet. No:3014. US Department of the Interior: US Geological Survey (USGS). Erişim adresi (21.07.2020): https://pubs.usgs.gov/fs/2010/3014/pdf/FS10-3014.pdf
• Yaycı, C. (2011). Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılmasında Libya’nın Rolü ve Etkisi. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 7(14), 17-41. Erişim adresi (21.07.2020): https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/84509
• Yaycı, C. (2019). Libya Türkiye’nin Denizden Komşusudur: Doğu Akdeniz’de Deniz Alanlarının Sınırlandırılmasında Libya’nın Rolü. İstanbul: Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi Yayınları.
• Yaycı, C. (2019). Sorular ve Cevaplar ile Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) Kavramı. İstanbul: Deniz Kuvvetleri Komutanlığı.
• Yaycı, C. (2020). Doğu Akdeniz’in Paylaşım Mücadelesi ve Türkiye. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.