Avrupa’da İnsan Haklarının Tarihsel Gelişimi

Yıl 2022, Sayı: 17, 90 - 98, 01.11.2022

Aslan Şahingöz

Öz

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi “Bütün insanlar özgür, onur ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdanla donatılmışlardır, birbirlerine kardeşlik anlayışıyla davranmalıdırlar.” Maddesiyle başlar. Bu cümleler insanın doğuştan sahip olduğu hakların olduğunu vurgular. Ayrıca yine insanın değerini anlatırken birbirlerine karşı hukukunu da ön plana çıkarır. İnsan Hakları dediğimizde insanın doğuştan sahip olduğu; dokunulamaz, vazgeçilemez ve devredilemez haklar manzumesi akla gelir. İnsan Hakları kavramının içeriği sosyal hayatla birlikte sürekli olarak gelişmekte ve yenilenmektedir. İnsan Hakları tarihine bir bakış attığımızda ise öncülerinin Avrupa kıtasındaki gelişmeler ve belgeler olduğu görülecektir. Avrupa dışında bazı gelişmeler ve
belgeler de birer mihenk taşı niteliğindedir. Ancak yazı konumuz Avrupa’daki tarihsel süreçle sınırlı olacaktır. Avrupa’da İnsan Hakları belgelerine Avrupa’da İnsan Hakları belgelerine ve gelişmelere kısa bir bakış atacak olursak; öncelikle Magna Carta Libertatum, Haklar Dilekçesi (Petition of Rights), Kişi Güvenliği (Habeas Corpus Act), Haklar Bildirisi (Bill Of Rights), İhanet Suçu Yargılaması Yasası, Taç Tevarüs Kanunu İngiltere’deki belgeler olarak sayılabilir. Fransa; Fransız Devrimi, Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi ve devamındaki Fransız Anayasaları İnsan Haklarına ilişkin gelişmelerdir. Yine İspanya’da çeşitli İspanyol Anayasaları İnsan Hakları gelişmeleri olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca Osmanlı’da Tanzimat Fermanı, Islahat Fermanı ve Kanun-i Esasî de İnsan Hakları gelişiminde değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İnsan Hakları, Uluslararası Hukuk, Avrupa Çalışmaları

Kaynakça

• Doğan, İlyas, İnsan Hakları Hukuku, Astana Yayınları, Ankara 2013, 1. Baskı.
• Sanioğlu Hilan, Avrupa Birliği Hukukunda İnsan Hakları, TBB Dergisi, 74.Sayı, 2008.
• Çalık, Ethem, İnsan Hakları Meselesinin Gelişimi ve Siyasî ve Sosyal Faktörlerle İlişkisi . 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum , 6 (16) , 2017. https://konya.mazlumder.org/tr/main/yayinlar/makaleler/8/insan-haklarinin-tarihsel-gelisimi/40 (E.T:13.06.2023)