Aşı Üretiminde Biyoteknoloji

Yıl 1989, Cilt: 6 Sayı: 4, 133 - 163, 01.12.1989

Mustafa Arda Hakan Yardımcı Cengiz Çetin

Öz

Bugün hem gelişmekte olan hem de az gelişmiş ülkelerde, insan ve hayvanlardaki ölümlerin nedenini infeksiyonlar oluşturmaktadır. Böyle ülkelerde doğan çocukların %40 kadarı 5 yaşına gelmeden direk ve indirek olarak , çeşitli infeksiyöz hastalıklardan ölmektedir. bu ülkelerde hayvan ölümleri de hemen hemen aynı boyutlarda veya daha yüksek bulunmaktadır. İnfesiyöz hastalıklarda bakteriyel , viral ve paraziter ajanlar önemli rol oynarlar. Ölenler ile infekte hayvanlar büyük ekonomik kayıplara ve verim düşüklüklerine ( et,süt,yumurta,döl verimi vs. ) neden oldukları gibi birçok hastalıkların, direk veya indirek yollarla, insanlara bulaşmasına da sebep olurlar. İnsanların hayvanlarla birarada veya yan yana yaşamaları, bulaşma riskini daha da arttırmaktadır. Bu nedenle insanlar ve evcil hayvanlar için , infeksiyon kaynağının en büyüğünü hayvanlar oluşturmaktadır.
Hayvanlarda infesiyöz hastalıklarla mücadelede temel noktayı koruma oluşturur. Hastalıklardan korunmada, aşılamanın ucuz ve etkili olması nedeniyle özel bir önemi vardır. Şunu da önemle belirtmek gerekir ki, tek başına aşılama tam bir koruma sağlayamaz. Diğer önlemlerle birlikte uygulandığında daha etkili olur. Bu nedenle, aşılamayı ilk önce düşünmek ve diğer koruyucu önlemleri ikinci dereceye almak doğru değildir ve çok sakıncaları olabilir. Ancak, fakirlik, cahillik, konuya gerekli önemin verilmemesi kemoterapotik maddeler ve diğer korunma hizmetlerinin daha pahalı olması vs. sebeplerle aşılamanın ön plana geçmesine ve korumanın genel olarak aşılamaya dayatılmasına yol açmaktadır. Adeta, koruma demek aşılama demektir, görüşü ağırlık kazanmış olmaktadır. Bu görüşün yalnız Türkiye de değil birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde geçerli olduğu görülmektedir.
Koruyucu amaçla kullanılan aşılar halen başlıca iki konvansiyonel yöntem ile hazırlanmakta ve pratiğe sevk edilmektedirler. Bu aşılarda mikroorganizmalar tam olarak aşı materyalinde bulunurlar. Bunlar da İnaktif (ölü)aşılar ve Aktif (canlı,attenue )aşılar.

Anahtar Kelimeler

Aşı, Aşı Üretimi, Aşı Üretiminde Biyoteknoloji, Biyoteknoloji, Mustafa ARDA, Hakan YARDIMCI, Cengiz ÇETİN, 1989, Etlik Veteriner Mikrobiyoloji Dergisi

Kaynakça

• ADA, G. L and JONES, P. D: (1987) : Vaccines for the future-an · update. Immuno!.· Cell Biol., 65 (1) : 11- 24!·1.
• ALOUF, . J. E. (1985) :' Vaccins anti-toxines. Ann. lnst. Pasteur/Microbiol 136 B : 309-321.
• ARDA, M. (1985) : Rekombinant DNA teknolojisi (konferans). Etlik Vet. Kont. Araş . Enst., Ankara.
• ARDA, M. (1985) : lmmuntoksinler· (konferans). Etlik Vet. Kont. Araş. Enst.,Ankara.
• ARDA, M.' (1985) : immunoloji (bağışıklık bilimi). A. ü. Vet. Fak. Yay., No. 404, Ankara. '
• ARNON, R. and SELA, M. (1985) : Synthetic vaccines: Present and future Ann. lnst. Pasteur/lmmunol., 136 D: 271-282.
• AUDIBERT, N. (1986) : Carriers and adjuvants for the development of. synthetic vaccines Ann. lnst Pasteur/Viral., 137 E: 514- 518.
• AYDIN,· N. (1978) : Adjuvantlar ve veteriner. hekimlikte kullanılmaları . Vet.Hek. Den. Derg., 48. (2) : ·13 -19.
• BAHRACH, H. L (1982) : Recombinant DNA technology for the preparation of subunit vaccines. JAVMA, 181 . (10) : 992- 999, .
• BAHRACH, H. L (1985) : New approaches to vaccines. Adv. Vet. Sci. Comp. Med., 30: 1-35.
• BERZÖFSKV, J. A., CEASE, K. B., CORNETTE, J. L;, SPOUGE, J. L, MAR.GALIT, H., BERKOWER, 1. J., GOOD, M. F., M ILLER, .. L H. and DeLISI, C.(1987) : Protein antigeni.c structures recongnized hy T cells : potential app.lications to vaccine design. Immunol. Rev . 98 : 9 · 52.
• BITTLE, ·J. L., . HOUGHTEN, . R. A., ALEXANDER, H. ,' SHINNICH,. T: M., · SUTC LIFFE, J. G., LERNER, R. A., ROWLANDS, D. J and BROWN, · F. (1982) : . Protection .against foot and-mouth disease by immunization with a chemically sytesized peptide predicted .from the viral (nucleotide sequence. Nature. ; 298 : 30.
• BONA, c; A. (1987)' :Les vaccines du futur. La recherche. 18 (188) : 672-682.
• BOX, P. G. (1984) : Poultry Vaccines-live or killed, Poult-lnt.; 23 (5): 58-64.
• BROWN, F. (1984) : Synthetic viral vaccines. Ann. Rev. Microbiol, 3: 221-235.
• BROWN, T. D: K: (1985) J : New poultry vaccines by genetic manuplation Span, 28 (2) : 68 - 70.
• BROWN . E. (1986) : Propects for synthetic . peptide vaccines against footand-mouth disease. ·Ann. lnst. Pasteur/Viral., 137 E: ·504- 508.
• CAPRA J.D. and BONA, c. :(1988) : ldiotypes Practical advances from fundamental concepts. lmmunol. Today, 9 (4) : 98- 100. . · .
• CARTER, S. K. (1986) : Adjuvant chemotherapy of cancer a review of its current status. Drugs,31 : 337- 367. · ., ·
• CHANG, :J.D.T.; EIDSON; C. S. and KLEVEN, S:H.· (1985) : Simulataneous application of live turkey herpesvirus and infectious bursal disease vaccines against Marek's disease and infectious bursal disease. Poult. Sci.,·64 :78 -·83.
• CHANG, J .D. T., EIDSON, C. S, .and , KLEVEN, S. H. ,(1985) : . Vaccination against Marek's ' disease ·and infectious bursal disease lll. growth rate of both turkey herpesvirus and infectious bursal disease. virüs in coinfected cell cultures. Poult 'Sci. 64 : 841 - 843.
• CHEDID, L. (1985) : Adjuvants of immunity. Ann. lnst. Pasteur/immunol. . 136 D: 283-291
• CONFER , A,W,., TABATABAI, L. B., DEOE, B.L OLTJEN, S. L., HALL, . S.M.,ÖLJEN, J. W.; MORTON, R. J., FULNECHEK, D. L., ,SMITH. R.,E; and ' .SMITH R. A. (1987) : Vacclnation of cattle with chemlcally modlfied and unmodified salt-extractable proteins from Brucella abortus. Vet. Microbiol, 15: 325-339:
• CRYZ, S. J., FÜRER, E. SADOFF, J. C., GERMANIER, R . PASTAN, 1., WILLiNGHAM, M. C; . and FITZGERALD, D. P. (1987) : Use . of Pseudomonas aeruginosa toxin A in the construction of conjugate vaccines and lmmuno toxins. Rev. lnfect. ·Dis,; 9 (suppl 5) .: 644-649.
• DIAKUN. K. R .YAZAWA. s .. VALENZUELA L. ABBAS, S.A. MATTA, K. L. · (1987) : -Synthetic antigens as immunogens': part I the combining site specificities of antibodies formed in rabbits to syhthetic disaccharide x-L-Fuc-( 1 - 3) D-GaL ; immunological; lnvest., :16 . (.1) : 1· -.11
• DIAKUN, K. A., ' YAZAWA, S.,VALENZUELA ; · ABBAS ; , S: A: and MATTA,K L. (1987) :· · Synthetic antigens as immunogens : part II.,antibodies to synthetic T antigen lmmunological invest ., 16 '[2) ~ 151 "163'.
• DORNER,F. and McDONEL., J. L. (1985): Bacterial toxin vacclnes. Vacclne;3: · 94 - 102
• ESKELUND; K. (1980) : lnactivated -vaccines. Zootecnica lnt 5.18-22.
• HILlEMAN, M. R. (1986) : Vaccines made from recombinant yeast cells. Vaccine, 4. 75 - 76.
• HILLEMAN, M. R. (1986) : Vaccinology in practical perspective .. qevelop. Biol. Standard., 63: 5- 13.
• HILLEMAN, M. R. (1986) : Rekombinant yeast hepatltls B vaccine: Develop.Biol. Standard., 63 : 57 - 62 .· ' .
• HILLEMAN, ·M. R. · (1986) : The science 'of vacclnes in present· and future perspective. Med. J. Aust., 144: 360' ··364.
• HUGH-JONES, M. E. (1981) : A simple . vaccination :model. Bull Off. Int Epiz., 93 ( 1 - 2) : 1 - 8.
• İSTANBULLUOGLU, E. ve ÖZTÜRK. F. (1988) : Zoonozların kontrolünde biyoteknoloji : Konya Bölgesi v .: Hayvancilık ve Beslenme Sempozyumu, Konya.
• KANRA, G., DiKER, S. ve CEYHAN, M. (1985) : Bakteri aşıları. · Katkı 6 (5) 341-350.
• KAUFMANN, S. H. E. (1987) : Towards new leprosy and tuberculosis vacvlnes: .Miprobiol. Sci., 4 (11): 324-328.
• KENNEDY, R. C., MELNICK, J. L. and DRESMAN, G. R. (1986) : Antl-idiotypes and immunity: Sci. Amer., 255 (1) : 40 - 48.
• KREAGER, K. (1985): . Good results with polyvalent Marek( ,vaccine·. Poultry (Misset Int.), 2 (1) : .8 -11 .
• LAGRANGE, P. H. (1985) : L'avenir des vaccinations : Vaccins de l'avenir Ann. lnst. Pasteur/.lmmunol., 136 D: 313-334
• MACRINA, F. L. (1984) : Molecular cloning of bacterial antigens and vlru. lence determinants. Ann. Rev. Microbiol., 38 : 1 -27.
• MAURICE, J. (1987) : Les premiers pas d'un vaccine universal. La Recherche. 18 (192): 1232. 1234.
• MINOR, P. D. and FERGUSON, M. (1986) : Prospects for synhetlc peptide vaccines against poliovirus. Ann. lnst. Pasteur/Viraı:, 138 E': 508-512.
• McBEATH, . D.G., WELLES P. W., EYRE; P. and HANNA, j (1983): Equine immunology 4. : vaccines and antisera. Equine vet. j. 15 (3) : 196 202.
• MELNICK, J.L.(1986) -: Beginings of the development of synthetlc peptides as viral vaccines. Ann. lnst. Pasteur/Viral., 137 ·E: 499-503. ·
• MOSS, ·B. and .. FLEXNER, C.. (1987) : Vaccinia virus expressian vectors. Ann. Rev. Immunol., 5 : 305- 324.
• MURDIN, A. Of (1986) :' Symthetic peptide vaccines against foot and mouthdisease. vaccine, 4 :· 210: 211
• NEURATH. :,·A· R. and ·-KENT. S.B.H. (1986) : Requirements for successful synthetic peptide vaccines. Ann. lnst. Pasteur/Viral., 137, E : _5.13- 514.
• NEURATH A. R:; JAMESON,B.A. and HUIMA, r: (1987) : Hepatitis B virus proteins: eliciting protective J mmunity. Microbiol. S ci_., ,4 (2) : 45-51-.
• Norrby, E. (1987) : Prospects for new viral vaccines. Microbiol. Sci., ·4 (7): 202-205
• Peters, . A.R. (1987) :Vaccines .for respiratory disease in cattle. Vaccines,5. 164
• ROTHBARD · J. B. (1986): Peptides and the cellular immune response. Ann.lnst. Pasteur/Viral., 137 E: .518-524. ·
• SAINSBURY, · D. w: B. · (1983): Using vaccines to maximum effect. Poult: Int., 22 (6) : 56- 62.
• SCHMECK, H. M.: . (1986) : Building a new -vaccine breaking ground with genetic engineering: synthetics: int. ' Herald : Tribune, p. 7, Thursday May 29.
• SEUDAMORE, J. M. (1980) : Efficient vaccination. Poult. Int., ) 9 {5) : 94.
• SHINNICK. T. M., . SUTCLIFFE, J.G. GREEN, N. and LERNER , . R. A.· (1983) : Synthetic peptide immunogens as. vaccines Ann. Rev. Microbiol., 37 : 425 - 446
• SIEGMANN, , O ., .KALETA, . E. F. and LEIMBECK, R . . (1974): Resorption und elimination 'NDV-'spezifischer, maternaler antikörper sowie deren bedeutung für vaccinationen von hühnerküken gegen ide Newciastle disease·. Zbl. Vet.Med .. B. 21: 3-13
• STEVENSON, F. K. (1986) : ldiotypes and diseases. lmmunol, Today., 7 . ,(10) : 287'-288
• SWARBRICK O. (1981) : What the producer requires from vacclnes, Poult. Int.20 (1) 42-44.
• Van REGENMORTEL, M.H, V (1986) .=, Synthetic peptides as viral vaccines, Ann. · lnst. Pasteur/virol., 137 E·: 497-499. · ·
• VOETEN, A,C, · · LÜTTİCKEN; D, Van DIJK, P. M., BERGS, G. H. H. and ORTHEL, F. W. (1985) : ·The use in practice of inactived oil emulsion vaccine against infectious bursa( disease in broiler breeders and its influence· on the · progeny : · a 'compartive field trıal: Vet. · Ouart., · 7 (2) : 91 - 100.
• WARREN, K. S. (:1986) : New scientific opportunities and old obstacles in vaccine development. 'Proc. Natl. Acad. Sci., 83. : 9275 -' 9277. . · ·.
• WARREN, H. S :, VOGEL, F, R- and . Chedid , LA. (1986) : Current status of immunological adjuvants. Ann. Rev. lmmunol., : 4 :. 369 - 388.
• YARDlMCI, H. (1986) : Aşılar . (seminer). A. Ü. Vet. Fak. Ankara.
• YARDlMCI, H. ve ARDA, M. (1987): Aşı üretiminde yeni teknikler. KÜKEM Derg., 10 (2) : 1972.
• ZANETTI, M., SERCARZ, E. and SALK, J. (1987) : The lmmunology of new generatian vaccines.lmmunol. Taday., 8 ( 1) : 18 • 25.
• ZHOV, E. M., DREESMAN, G. R. and KENNEDY, R. C. (1987): Anti-idiotypic antibodies a new generatian of vaccines against infectious agents. Microbiol. Sci., 4 (2) : 36 • 40.