Samsun Yöresi Sığırlarında Helmintolojik Araştırmalar

Yıl 1990, Cilt: 6 Sayı: 6, 117 - 130, 01.12.1990

Ahmet Celep Mustafa Açıcı Mustafa Çetindağ Şevki Z. Coşkun Sait Gürsoy

Öz

Bu araştırma ile Samsun yöresi sığırlarında bulunan helmint türleri,
bunların insidensi ve mevsimsel dağılımları belirlenmiştir. ·Her
ay üç ilçe mezbahasında kesilen ve o ilçenin. merasında yetiştirilmiş
olan 2 sığır olmak üzere 24 ay süreyle 142 hayvan sistematik olarak
muayene edilmiş bulunan helmintler toplanarak tür identifikasyonları
yapılmıştır.
Araştırma sonunda yörede yetiştirilen sığırarın % 95.8'inin bir
veya daha çok sayıda helmint türü ile enfekte olduğu, enfeksiyon
insidensi açısından trematodlardan D.dendriticum'un, nematadlardan
Ostertagia türlerinin . en yüksek düzeylerde bulunduğu saptanmıştır.
Hayvanlarda bulunan helmint enfeksiyonları; Trematodlardan:
D.dentriticum (% 74.6). C.daubneyi (% 39.4). F.hepatica (% 25.3). P.
cervi (% 0.7). Nematodlardan: Ostertagia spp. (% 65.5). Cooperia
· spp. (% 45.8), Oesophagostomum spp. (% 32.4), T.axei (% 31.0). H.
contortus (% 23.9). B.phlebotomum (% 15.5), S.cervi (% 15.5). C.
bovis (% 12:0). Trichostrongylus spp. (% 8.5) G.pulchrum ('% 6.3)
Chabertia spp. (% 4.9). Trichuris spp. (% 4.2), N.helvetianus (% 2.1).
D.viviparus (%.0.7) Cestodlardan: ·Moniezia spp. (:% 4.2). T.giardi
(% 0.7). Cestod larvalarından: Cyst hydatid (% 21.1), C.bovis (% 2,1)
ve Pentostomidae'lerden L.serrata mymphi (% 1.4) olarak belirlenmiştir.
Yapılan tür identifikasyonlarında Ostertagia'lardan '% 92.6'sının
O;ostertagi, '% 4.7'sinin O.lyrata, % 1.9'unun O.circumcincta, % 0.8'
inin O.marshalli, ince · barsaklardan toplanan Trichostrongylusların
hemen hemen eşit oranlarda T.longispicularis ve T.vitrinus, Cooperia'ların
% 69.9 'unun C.oncophora, % 21.7'sinin C.punctata, % 8.4'ünün
C.memasteri, kalınbarsaklardan toplanan Oesophagostomum'lardan
-% 83.0'ünün Oe.radiatuın, % 16.5'inin Oe.venulosum, ·% 05'inin
Oe.columbic:inum, Trichuris'lerden % -6S.4'ünün T.discolor,. % 31.6'sının
T.ovis olduğu teşhis edilmiştir ..
·Yöre sığırlarında helmint enfeksiyonlarının genelde çok ağır seyretmediği,
mide-barsak nematodlarının yaz ve sonbahar mevsimlerinde
artış, kış ve ilkbaharda düşüş gösterdiği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Samsun, Sığır, Helmintolojik, Helmintolojik Araştırmalar, Ahmet CELEP, Mustafa ACICI, Mustafa ÇETİNDAĞ, Şevki Z. COŞKUN, Sait GÜRSOY

Helmintological Examinations in Cattle Around Samsun

Öz

The prevalence and seasonal incidence of helminth species in
cattle were detected around Samsun province, northern Türkiye.
During two years, totally 142 cattles, 6 for each month, from three
different towns, were necropsid and the collected species were identified.
Among the cattle examined the infection rate was 95,8 %. And,
the most distinct trematod and nematod species were Dicrocoelium
dendriticum and Ostertagia spp. respectively .

The prevalence of species were as follows : Trematods; .D.dendriticum
(74.6%), C.daubneyi (39.4%), . F.hepatica (25.3%), P.cervi
(0.7%), nematodes; Ostertagia spp. (65.5%),. Cooperia spp. (45.8%),
Oesophagostomum spp. (32.4%), T.axei (31.0%), H.contortus (23.9
%),B;phlebotumum (15.5·%), S.cervi (15.5%), C.bovis .(12.0%), Trichostrongylus spp. (8.5%), G.pulchrum (6.3%), Chabertia spp. (4.9%),
Trichuris spp. (4.2%), N.helvetianus · (2.1%), D.viviparus (0.7%),
Cestodes; Moniezia spp. (4.2%), T.giardi (0.7%), Metacestodes; Cysthydatid (21.1%), C.bovis (2.1%). Pentostomides; L.serrata nymph
(1.4%).
In ostertagiaisis, the dominant . species was O.ostertagi at an
ineidence of 92.6% and followed by O.lyrato 4.7 %, O.circumcincta
1.9 % and O.marshalli 0.8 %, Trichostrogylus species collected from
smail intestines were T.longispiculciris and T.vitrinus at an almost
equal incidence. Cooperia species were C.oncophora 69.9 '%, C.
punctata 21.7 '% and C.memasteri 8.4 %. The distrubution of Oesophagostomum species were 69.9 % Oe.radiatum, 16.5 % Oe.venulosum and 0.5 ·% Oe.columbianum. Trichuris infections were caused by T.discolor an T.ovis at the percentages of 68.4 and 31.6 respectively
Despite the high prevalence of some species, infections were
generally light. And, showed an increase in summer and autumn and
a deereasa in winter and ·spring months.

Kaynakça

• CELEP, A. ·(1984) : Samsun ·ve ·ordu illeri ile ilçelerinde sığırlarda gaita muayene ·Sonuclarına ·göre tespit edilen helmintolojik ·bulgular ve Perifer kan muayenesi sonuçları. Etlik Vet. Mikrob. Enst. Derg., o (6-7), 100-112. · .
• COŞKUN ; Ş.Z. (1988) : Ruminantlarda Paramphistomum türlerinin 'bulunuşu ve yoyılışı. Doğa, Tü. Vet. ve Hay. D.C., 12 (3), 168-179.
• DOGAN, H. (1989) : Bursa· yöresi sığırlarda Cysticercus bovis'in organ, yaş, cinsiyet ve ırklara .göre dağılımı ile .halk sağlığı acısından önemi. 6. Ulusal Parazitoloii Kongresi; 26-29. Eylül 1989, istanbul
• GÜRALP, N. (1958) : Anapolu sığırlarının abomosus'larında .görülen Trichostrongylidae türleri ve bunların koyunlarımızda görülen türler ıle mukayesesi.· Ankara Üniv. Vet: Fak. Derg., 5 (3-4). 1977-1978.
• GÜRALP, N., DOGRU, C. (1968) : Türkiye'de ehli hayvanlarda seteriose. An- kara Univ. Vet. Fak. · Derg., 15, 29-40. · ' · ·
• GÜRALP, N. (1981) : Helmintoloji. Ankara Üniv. Yo.yııı. 368, Ankara (ikinci Baskı) .
• GÜRALP, N., TINAR. R., DOGANAY. A., COŞKl)N, Ş . , (1985) :Türkiye sığırlarında Toxoccra vitulorum'·un yayılışı. Ankara Ün iv. Vet. Fak. Derg .. 32 (2), 280-287 . .
• GÜRALP, N. (1889) : Helmintoloji. Ankara Üniver. Vet. Fak. Teksir 88/89-14. Ankara.
• KURTPINAR. H. (1956) : Erzurum, Kars ve Ağrı vilayetleri sığır, koyun ve keçilerin yaz aylarına mahsus parazitleri ve bunların doğurdukları hastalıklar. Türk Vet. Hekim. Dern. Derg. 120-121, 3226-3232.
• KURTPINAR, H. (1S57) : Erzurum, Kars ve Ağrı vilayetleri sığır, koyun ve keçilerin yaz aylarına mahsus parazitleri ve bunların doğurdukları hastalıklar. Türk Vet Hekim. Dern. Derg. 124-125, 3320-3325.
• MERDiVENCi. A. (1970) : Türkiye parazitleri ve parazitoloiik yayınları . istanbul Üniv. Cerrahpaşa Tıp . Fak. Yo·yın . 1610/ 9, istanbul.
• OGUZ, T. (1977) : Vurdumuz koyun ve sığırlarında tespit ettiğimiz Trichuris (TRICHOCEPHALUS) türleri. Ankara Üniv. Vte. Fok. Der.g., 23 (3-4), 412-421.
• ÖZÇELiK. S .. SAYGI, G. (1989) : Sivas mezbahasında kesilen koyun ve sığırlarda görülen hidatidoz olgularının yaygınlığı. 6. Ulusal Parazitoloji Kongresi, 26-29 Eylül 198S, istanbul.
• ÖZGENCiL, B. (1960) : Ankara'da kesilen sığır ve koyunlarda distomların karaciğerlerde yaptıkları bozukluklar üzerinde araştırmala. Ankara Üniv. Vet. Fak. Yayın. 113/ 59, Ankara.
• ÖZKOÇ, Ü. (1969) : Türkiye'de sığırlarda Nematodirus helvetianus. (ilk rapor) . Pendik Vet. Kont. Araşt. En st: Derg. 2(1), 154-158.
• ÖZKOÇ, Ü. (1970) : Türkiye'de koyun ve sığırlarda Cooperia mcmasteri. (ilk rapor). Pendik Vet. Kont. Araş. Enst. Derg. 3{1), 130-133;
• POYRAZ, Ö., SAYGI. G .. GENÇ, S. (19B9) : Sivas·Et ve Balık Kurumu Kombinası'nda 1985-988 yıllarında kesilen sığırlarda Cysticercus bovis görülme sıklığı. 6. Ulusal Parazitoloii <Kongresi, 26-29 Eylül 1989, istanbul.
• TAŞCI, S., TOPARLAK, M., YILMAZ, H ., Van ili mezbahasında kesilen sığırlarda thelaziose'un yayılışı. (Özel Haberleşme).
• TiGiN, Y. (1964) : Yurdumuz sığırlarının , akciğerierin'de bulunan nematodlara dair sistematik araştırmalar. Ankara Üniv. vet. Fak. Yayın. 39, Ankara.
• TiGiN, V., BURGU, A., DOGANAY, A. BOZAN, H., GÜÇLÜ, F. (1989) : Koyun •Ve sığırlarda Anoplocephalidae türlerinin yayılışı'. ·6 .. Ulusal Parazltolaji Kongresi, 26-29 Eylül 1989, istanbul.
• TORARLAK, M., TAŞÇI, S., GÜL, V. (1989) : ,Van İli belediye Mezbahasın da kesilen sığırlarda karaciğer trematod enfeksiyonları. Ankara Üniv. Vet. Fak. Der.g. 36 (2), 419-423.
• TOPARLAK, M., GÜL, V., Van ili belediye mezbahasında kesilen hayvanlarda · hidatidozun . yayılışı . (Özel Haberleşme).
• TOPARLAK. M., DEGER, S., YILMAZ H., Van yöresi sığırlarında . Toxocara (Neoascaris) vitulorum enfeksiyonunun yayılışı. (Özel Haberleşme) .