Türkiye'de Yetiştirilen Etlik Piliçlerin Et ve Diğer Organlarının Anabolik Hormonlar,Beta-Aganistler ve Pestisidler ile Kirlenme Durumunun İncelenmesi

Yıl 2004, Cilt: 15 Sayı: 1-2, 37 - 48, 01.12.2004

Rauf Akkaya Erdal Turhan Ahmet Akıllı Yavuz Kürşad Daş Yasemin Gürel Yusuf Yiğit Semra Çınar Ayşin Başsatan Feride Koç

Öz

Ülkemizde 2001 -2003 yılları arasında gerçekleştirilen bu çalışma, etlik piliçlerin et ve iç organlarında anabolik hormon, beta-agonist ve pestisid kalıntılarının tespiti amacıyla yapılmıştır.
Araştırmalarda materyal olarak Türkiye 'nin çeşitli bölgelerinden Etlik Merkez Veteriner Kontrol ve
Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Toksikoloji ve Hormon Laboratuvarlarına gelen kanatlı etleri ve iç organları kullanılmıştır. Bu çalışmada pestisidlerden organik klorlu, organik .fosforlu ve piretroid
grubu insektisidler GC ve GC-MS yöntemleri ile, karbamat insektisitler HPLC-Post kolon
türevlendirme yöntemi ile, anabolik hormonlardan DES, zeranal ve steroid grubu hormonlar ile beta
agonistlerden klenbuterol ise GC-MS yöntemi ile incelenmiştir. Çalişılan pestisidlerin geri alımları sırasıyla HCB %79, beta-HCH %81, gamma-HCH %78, endosülfan %75. karbaril %77.
aldikarb %82. metiyokarb % 95 deltametrin % 49, sipermetrin % 50, tetrametrin %60 olarak bulunmuştur.
Çalışılan hormonlanrı geri alımları sırasıyla DES %62. zeranal %51. östradiol %69. 24.
progesteron % 56.27. testosteron %61.96, klenbuterol %62'dir. Tespit limitleri HCB 0.0008 mg/kg.
beta-HCH 0.002 mg/kg. gamma-HCH 0.0005 mg/kg, endosülfan 0.01 mg/kg, diazinon 0. 01 mg/kg.
diklorvos 0.01 mg/kg, malatiyon 0,01 mg/kg, triklorjan 0,01 mg/kg, sipermetrin 0.05 mg/kg.
deltametrin 0.05 mg/kg. fenvalarat 0.05 mg/kg, DES 0.0015 mg/kg. zeranal 0.0025 mg/kg, östradiol
0,0015 mg/kg, progesteron 0.0035 mg/kg ve testosteron 0.0035 mg/kg, klenbuterol 0.0025
mg/kg 'dır. Analiz edilen kanatlız eti. safrası, karaciğeri ve böbreğinde aranan maddeler yönüyle herhangi bir kalıntı tespit edilmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Etlik Veteriner Mikrobiyoloji Dergisi, Kanatlı Eti, Anabolik Hormonlar, Pestisid, Beta-Agonist, 2004

The Research of Pollution by Anabolic Hormones, beta-Agonists and Pesticides in Meat and Other Organs of Broilers in Turkey.

Öz

This study was carried out to detect the residues of anabalic hormones, beta-agonists and
pesticides in the meat and internal organs of broilers in Turkey between 2001 and 2003. In the
study, poultry meats and internal organs sent to Central Veterinary Control and Research Institute
Toxicology and Hormone Laboratories from different regions of Turkey are as research materials.
Organo chlorines. organo phosphorus and pyrethroid insecticides were analysed by GC and GC-MS : carbamate insecticides by HPLC-post column derivatization; anabofic hormones such as DES,
zeranole and steroid groups, and beta-agonists such as clenbuterol by GC-MS method. In row . the
recovery of studied pesticides are found as 79% HCB, 81% beta-HCH, 78% gamma-HCH. 75%
endosulphan, 77% HCB, 81% aldicarb, 95% methyocarb, 49% deltamethrin. 50% cypermetrin 60% tetramethrin. The recovery of studies hormones in row are 62% DES, 51% zeranol. 69.24.
oestradiol. 56.27% progesterone, 61.96% testosterone, 62% clenbuterof. The detemining limits are
0.0008 mg/kg HCB, 0.002 mg/kg beta-HCH, 0.0005 mg/kg gamma-HCH, 0.01 mg/kg endosulphan.
0.01 mg/kg diazinon. 0.01 mg/kg dichlorvos, 0.01 mg/kg malathion, 0.01 mg/kg trichforphon. 0.05
mg/kg cypermetrin, 0.05 mg/kg deltamethrin, 0.05 mg/kg fenvalarate, 0.0015 mg/kg DES. 0.0025
mg/kg zeranol, 0.0015 mg/kg oestradiol, 0.0035 mg/kg progesterone, 0,0035 mg/kg testosterone.
0,0025 mg/kg clenbuterol.In the studied in winged animal meat, bile, liver and kidney, no positive
results are gained.

Kaynakça

• AKILLI, A. (1995). DIş alıa sağlanan sığırlararda idrar örneklerinin clenbuterol kalıntıları yönünden araştırılması . Proje No: VHAG-988. Ankara.
• ANON. ( 1986). Cancerning examintion of animals and fresh meat for the presence of residues. J. Eur.Com.1 :223-18.
• ANON. ( 1996). Council Directive 96/22/EU. Off J Eur Commun L 125:3-9.
• ANON. (1996). Council Direclive 96 ;23/EU. Off J Eur Commun L 125: 0-32.
• ANON. ( 1996). Zehir Danışma Merkezi 1988-1995 yılları kayıtları Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzısıhha Merkez Başkanlığı . Ankara.
• ANON. ( 1997).β -Adrenerjik Agonistlerin Hayvansal Üretime Etkileri ve Etki Mekanizmaları Türk Vet. Hek. Derg. 9(3): 25-29.
• ANON. ( 1997). Türk Gıda Kodeksi Yönelmeliği. Tebliğ No: 1997/23172 Mükerrer. T.C. Resmi Gazete.
• ANON. ( 1998). Ridascreen, Clenbuterol fast. Enzyme immunoassay for the quantitave analysis of clenbuterol and other Beta - agonists. Biopharm Gmbh, Darmstadt , Germany.
• ANON. (2002): Türk Gıda Kodeksi Hayvansal Gıdalarda Veteriner ilaçları Maksimum Kalıntı Limitleri Tebliği. Tebliğ No: 2002/30. T.C. Resmi Gazete. 28.04.2002 tarih ve 24739 sayı.
• BOOTH, NH., MCDOWELL., J.R.( 1975). Toxicity of hexmachlorobenzene and associated residues in edible animal tissues .J. Am . Vet. Med.Assoc. 15 . 16686. 591-5
• BRAMBILLA, G., CENCI, T .. FRANCOI, F., GALARINI, R., MACRI, A., RONDONI, F., STROZZI. M. , LOIZZO, A. (2000). Clinical and phamacological pro· file in a clenbuterol epidemic poisoning of contaminated beef meat in Italy. Toxicol. Lett. 114: 47-53.
• BRANDER, G.C.. PUGH, D. M.. BYWATER, R. J .. JENKINS, W. L. (1991). Safety of / Anabolic Agents. In: Veterinary Applied Pharmacology and Therapeutics.Fifth Edition. Ed. By: Daykin. P. W. Bailliere Tindall. london.
• CEYLAN, S. ( 1980). Organik fosforlu, karbomat organik klorlu pestisidlerin ince tabaka kromatografisinde kromojenik ayıraçlarla sislematik analizi. A.Ü.Vet. Fak.Derg. 27(3-4):440-466.
• DAIRYMPLE, R.H., BAKER P.K., GINGHER, D.E.. INGLE, D.L. ( 1984): Reparliliolling agent to improve performance and carcass composition of broilers. Poult. Sci .. 63.
• DEGROODT, J.M., BUKANSKI, B. W., BEERNAERT. H., COURTHEYN, D. (1989). Clenbuterol residue analysis by HPLC-HPTLC in urine and animal tissues. Leberson unters Forsch. 189. 128-131.
• DUMASIA, C.M., HOUGHTON, E. (1991). Screening and confimatory analysis of Beta-agonists, Beta-agonists and their metabolits in horse urinee by GC_MS. J.Chromotography, 564. 503-513.
• EDDINS, C., HAMANN, J., JOHSON, K. ( 1985). HPLC Analysis of clenbuterol. a beta- adrenergic drug. in equine urine .J. Chromalogr. Sci. 23: 221-227.
• ERGUN, H. ( 1988). Etlik Piliçlerde ve Yemlerinde Diethylstilbestrol Yönünden Çalışmalar. A.Ü. Vet. hek. Derg.35 (1-2).
• FRANK, R., BRAUN, H-E., STONEFIELD,K. I. , RASPER, J. ( 1990). Organochlorine and organophosporus residues in the fat of domestic farm animal species. Ontario. Canada.Food additives and Contaminants .7:5.629 -636.
• GEORGE, V.T., SUNDARARAJ, A. ( 1995). studies on residue of · DDT in poultry. Indian Veterinary Journal. 72:1 . 17-20.
• GÜREL, Y. (2002). Bolu, Ankara. Sakarva ve İzmir illerindeki Kanatlı Mezbahalarından Elde Edilen Etlik Piliçlerin Et ve Karaciğerinde Klenburerol Kalıntılarının lncelenmesi.Doktora tezi. 2002. A.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. ANKARA.
• HEINRICH, H ., MEYER, D., LUCIA, M. (1991): The Pharmacokinetics and residues of clenbuterol in veal calves. J. Anim . Sci .. 69. 4538-4554.
• HENRICK, G.M., FRY, J .L., DAMRON, B.L., HARMS, R.H. (1970). Evaluation of dienestrol diacetate suplementation of broiler finisher feeds on pigmentation, growth caracteristics and market qualily. Poultry Sci. , 49: 222-225 .
• KAPHUNYO, J.M., MAITAİ, C.K. (1986). Organochlorine pesticide residues in chicken fat. Poutry Sicience, 65:6. 1084- 1089.
• KAPHALIA, B.S., SETh, T.D. ( 1981 ). DDT and BHC residues in some body tissues of goats, buffalo and chickens, luclno. lndia. Pestic Monit .1.15(2 ): 103-6.
• KKAYA, S. (2002): PestisidLer 385-535. alınmıştır: S. Kaya, İ. Pirinçci, A. Bilgili: Veteriner Hekimliğinde Toksikoloji. Medisan Yayın Serisi: 53.
• KAYA, S., BİLGİLİ, A. ( 1996). Pestisidler ve yol açabilecekleri başlıca sorunlar. Türk Vet. Hek. Derg. 8(4): 28-37.
• KAYA, S., PİRİNÇCİ, İ., TRAŞ, B., ÜNSAL, A., BİLGİLİ, A., AKAR, F., DOGAN, A., YARSAN, E. (2002). Veteriner Hekimliğinde Toksikoloji. Baskı 3. Medisan Yayınevi.
• KRISTA, L. M., SAUTTER, J . H., WAIBEL, P. E. ( 1969). lnfluence of des on the Tükey with special reference to histolojical changes in the aorta. Poultry Sci., 48: 1961- 1968.
• MEYER, H.D., RINKO, L., DÜRSCH, L. (1991). Residüe Screening for the β-agonist Clenbuterol, Salbutamol and Cimaterol in ürine using EIA and HPL C. .J . Chromatography. 564. 551-556.
• MILLER, M.F., GARCIA, D.K., COLEMAN, M.E., EKEREN, P.A., LUNT, D.K., WAGNER, K.A., PROCNOR; M., WELSIH, T.H. Jr., SIMITH; S.B. ( 1988 ): Adipose tissue, longissimus muscle and anterior pituitary growth and function in clenbuterol fed heifers . .J. Anim. Sci .. 66 ( 1 ): 12-20.
• MILLS.P.A. ( 1959). Detection and semiquantitative estimation of chlorinated organic peslicide residues in food by paper chromatography. .J.A .O.A.C.42:734-740
• MUGAMBI, J .M., KANJA,L., MAITHO,T.E. ( 1989) Organochlorine pesticide residues in domestic fowl (Gallus domesticus) eggs from central Kenya. J. Sci. of Food and Agric. 48:2, 165-176.
• ORY, H.W. (1983): The noncontraceptive health benefit from oral contraceptive use. Symposum on Anabolics in Animal Production, Paris. 15 '" -17'". f'ebruary.
• PELOSI, P., STEFANELLI, P., ATTARD BARBINI, D., GENERALI, T., AMENDOLA, G., GIROLIMETTI, S., VANNI, F., DI MUCCIO, A. (2002). Methods for organochlorine, organophosphorus. pyrethroid and carbamate pestitcide residues in foods of animal origin. The ltalian National Reference Laboratory (Pesticide Residues Section of the ISS -Istituto Superiore di Sanita (National In stitute of Health)-Roma .
• RYLEY, .J. W., MOIR, K.W., PEPPER, R. M .. BURTON, H. W. ( 1970). Effect on hexoestrol implamation and body size on the chemical composition and body components of the chickens. Poultry Sci ..11: 89-91.
• STAN, H. J ., ABRAHAM, B. ( 1980). Determination of residues of anabolic drugs in meat by gas chromatographymass spectrometry. Journal of Chromatography . 195: 231 - 241.
• STEIPHANY ,R. ( 1982). THe detection of des in the ürine of veal calves and cattle via various chemical methods. Report from Rijks Institute of Public Healthy, Bilthoven , Holland.
• TAYLOR, W .. (1983). Risk associated with the Exposure of Human Subjects to endogenous and exogenous anabolic steroids.'' Symposium on Anabolics in Animals Production Paris 15 th-I 7'", February.
• TAYLOR, W. (1983). The Relationslıip Between Steroits and Cancer in Man, and its Relevance to the Use of Steroidal Anabolic Agents in Farm Animals. Congres Varsovie. England.
• WILEY, J . (1988): A rapid liquid solid extraction procedure for the quantification of Clenbuterol in ürine. Biomed Environ Mass Spectrum . 17.4 15-416.
• YAMAMOTO, I., IWATA, K., NAKASHIMA, M. ( 1985): Pharmacokinetics of plasma and ürine Clenbuterol in man, rat and rabbit. .J. Pfharmacobio- Dyn.8 . 385-39