TÜRKİYE’DE SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM PROGRAMININ CEPTEN ÖDEMELERE ETKİSİ: EKONOMETRİK BİR ANALİZ

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 2, 20 - 43, 01.12.2019

Bilge Şentürk

Öz

Bu çalışmada, Türkiye İstatistik Kurumu TÜİK ’dan elde edilen 2004 ve 2016 yıllarına ait hanehalkı bütçe anketi HBA verileri kullanılarak 2016 yılında, 2004 yılına göre sağlık harcaması yapan hanehalkı oranındaki artışı belirleyen nedenlerin, ekonometrik yöntem ile analiz edilmesi amaçlanmaktır. Bu amaçla 2004 ve 2016 yıllarının her biri için ayrı regresyon modeli kurulmuş ve her iki dönemde sağlık harcamasını belirleyen faktörler lojistik tahmin yöntemiyle analiz edilmiştir. Cepten yapılan sağlık harcamalarını etkileyen faktörlerin, söz konusu dönemlere göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Buna ek olarak her iki yıla ait veri seti havuzlanarak Sağlıkta Dönüşüm Programı SDP ’nın sağlık harcaması yapma olasılığı üzerinde yapısal bir dönüşüm yaratıp yaratmadığı incelenmiştir. Ekonometrik tahmin bulguları, SDP’nin cepten ödeme yapma olasılığını etkilediği yönündedir. Ayrıca SDP sonrasında cepten ödeme olasılığını arttıran en temel faktörlerin gelir ve dezavantajlı hanehalkı özellikleri hanede sağlık sorunu olan bireylerin olması, yaşlı ve çocuk bulunması olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Lojistik Regresyon, Ekonometrik Analiz, Cepten Yapılan Sağlık Harcamaları, Sağlıkta Dönüşüm Programı, Türkiye.

THE EFFECT OF HEALTH TRANSFORMATION PROGRAM ON OUT OF POCKET PAYMENTS IN TURKEY: AN ECONOMETRIC ANALYSIS

Öz

Research Paper This study aims to investigate the determinants of the increase in the rate of households who make out of pocket expenditures oope in 2016, in accordence with 2004 by an econometric analysis. Therefore, the HBS data sets for the year of 2004 and 2016 are used to make a logistic regression analysis to estimate the probability of making out of pocket payment by the households. Two seperate regression models are established both for the years of 2004 and 2016 and the factors which determine the health expenditures are tried to be estimated for both periods. It is examined whether significant variables differ according to the periods examined. In addition, the data set for both years was pooled to see whether the Health Transformation Program HTP created a structural transformation on the probability of spending on health. Estimation findings suggest that HTP affects the possibility of out of pocket payments. Moreover, the most important factors that increase the probability of out-of-pocket payment after HTP are income and disadvantageous household characteristics the presence of individuals with health problems, the presence of elderly and children

Anahtar Kelimeler

Logistic Regression, Econometric Analysis, Out of Pocket Payments, Health Transformation Program, Turkey

Kaynakça

• Andersen, R. M. (1995), Revisiting the Behavioral Model and Access to Medical Care: Does it Matter?. Journal of Health and Social Behavior, Vol. 36, No. 1 (Mar., 1995), 1-10.
• Başara, B. B. ve Şahin, İ. (2008). Cepten Yapılan Sağlık Harcamalarını Etkileyen Etmenler. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26, 2, 319-340.
• Çınaroğlu, S. (2018). Cepten Sağlık Harcamalarının Finansmanında Eşitsizlik ve Hakkaniyet: Uygulamalı Bir Ekonometrik Yaklaşım. ISARDER, 10,1, 876-897.
• Erus, B. Aktakke, N. (2012). Impact of Healthcare Reforms on Out-of-pocket Health Expenditures in Turkey for public Insurees. The European Journal of Health Economics, 13, 337-346.
• Erus, B. (2016). Out of Pocket Health Expenditures in Turkey in the Aftermath of the Reforms: Impact of the Co-payments on Expenditures and Use of Services. Economic Research Forum, Working Paper Series, Paper No: 1070.
• Kaya, Y. (2012). Türkiye’de Hanehalkının Yaptığı Cepten Sağlık Harcamaları ve Bu Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensitütüsü, Ankara. Belirleyen Faktörler: 2000-2010 Dönemi
• Ramanathan, R. (1998). Introductory Econometrics with Applications. U.K: Harcourt Brace College Publishers.
• SB, (2018). Genel Sağlık İstatistikleri, Özet Bilgiler, Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü, İstatistik, Analiz ve Raporlama Daire Başkanlığı, https://rapor.saglik.gov.tr/istatistik/rapor/, Erişim tarihi: 04.12. 2018.
• Sözmen, K., B. Ünal. (2013), Determinants of Out of Pocket Health Expenditure in Turkey, 6th European Public Health Conference, Saturday 16 November.
• Şentürk, B., Danisman Isik, A., ve Ekiz Gokmen, C. (2019). Determinants of out of pocket healthcare expenditures: The case of Mugla province in Turkey. Global Journal of Business, Economics and Management: Current Issues, 9(2), 76-83. https://doi.org/10.18844/gjbem.v9i2.4225
• Yardım, M. S. Çilingiroğlu, N. Yardım, N. (2014). Financial Protection in Health in Turkey: The Effects of the Health Transformation Programme. Health Policy and Planning, 29, 177-192.
• Yiğiter Kara, F. (2010). Türkiye’de Hanehalkı Sağlık Harcamalarını Belirleyen Etmenler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ekonometri Anabilim Dalı, Ankara.
• Yildirim, J. , Erdogan Yilmaz & Nebile Korucu (2011) The determinants of out- of-pocket payments: evidence from selected hospitals in Ankara, Turkey, Applied Economics Letters, 18:12, 1159-1162, DOI: 10.1080/13504851.2010.528351.