TÜRKİYE’DE SERBEST BÖLGE UYGULAMALARININ YABANCI SERMAYE GİRİŞİNE KATKISININ DEĞERLENDİRİLMESİ: EGE SERBEST BÖLGE ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 1, 200 - 227, 01.06.2018

Mehmet Avcı Didem Erek

Öz

Serbest bölgeler, ülkenin siyasi sınırları içinde olmakla beraber gümrük hattı dışında sayılan, ülkede geçerli ticari, mali ve iktisadi alanlara ilişkin hukuki ve idari düzenlemelerin uygulanmadığı veya kısmen uygulandığı, sınaî ve ticari faaliyetler için daha geniş teşviklerin tanındığı ve fiziki olarak ülkenin diğer kısımlarından ayrılan yerlerdir. Özellikle gelişmekte olan ülkeler açısından serbest bölgeler, yeni istihdam alanları, teknoloji transferi, yeni yatırımlar, ihracat artışı gibi makroekonomik etkiler yaratmak suretiyle giderek daha da önemli hale gelmektedir. Serbest bölgeler ülkelerin ekonomik yapıları üzerinde önemli rol oynamaktadır. Bu çalışmanın temel amacı, Ege Serbest Bölgesinin makroekonomik etkilerine yönelik görüşleri ortaya koymak ve yabancı sermayeye katkısını analiz etmektir. Bu amaç doğrultusunda, çalışmada öncelikle serbest bölgelerin makroekonomik etkilerine ilişkin genel bilgiler verilmekte ve Ege serbest bölgesinin ekonomik yeri belirtilmektedir. Daha sonra nitel araştırma yöntemi ve derinlemesine mülakat tekniği ile elde edilen veriler doğrultusunda Ege Serbest Bölgesinin yabancı sermayeye katkısı analiz edilerek elde edilen bulgular değerlendirilmektedir. Anahtar Kelimeler: Ege Serbest Bölgesi, Yabancı sermaye, Dış ticaret, Türkiye. Jel Kodu: F10, F13, F15

Anahtar Kelimeler

Ege Serbest Bölgesi, Yabancı sermaye, Dış ticaret, Türkiye

EVALUATION OF FREE ZONE IMPLEMENTATIONS OF THE FOREIGN CAPITAL INFLOWS TO TURKEY: AEGEAN FREE ZONE CASE

Öz

Free zones, legal and administrative arrangements for commercial, financial and economic areas in the territory of the country that are outside the customs area, as well as within the political boundaries of the country, where wider incentives for industrial and commercial activities are recognized and physically separated from other parts of the country. Macroeconomic effects such as new investments, technological transfers, new employment areas and increased exports increase the importance of free trade areas especially for developing countries. Free zones plays an important role on the economic structures of the countries. The main purpose of this study is to reveal the views on macroeconomic effects of the Aegean Free Zone and to analyze its contribution to foreign capital. In accordance with this purpose, general information about macroeconomic effects of free trade areas is given primarily, and then economic position of the Aegean Free Zone is stated. Later the data obtained through qualitative research and in depth interview is used in order to analyse the effects of the Aegean Free Zone on foreign capital in Turkey

Anahtar Kelimeler

Aegean free zone, foreign capital, foreign trade, Turkey

Kaynakça

• Aggarwal, A. (2010). “Economic Impacts of SEZs: Theoretical Approaches and Analysis of Newly Notified SEZs in India”. Department of Business Economics. University of Delhi, India. Unpublished.
• Akın, H. (2013). Dış Ticaret Sözlüğü. İstanbul: Elma.
• Alpar, C. (1985). Dünya’da ve Türkiye’de Serbest Bölgeler. Ankara: Dost.
• Atik, H. (1998). Serbest Bölge ve Türkiye’de Serbest Bölgeler, Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş. Araştırma Raporu
• Atik, H. (1999). Serbest Bölge ve Türkiye’de Serbest Bölgeler. Ankara: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Ay, S. (2010). Serbest Bölgelerin Ekonomik Etkileri: Türkiye’deki Serbest Bölgelerin ve Bursa Serbest Bölgesinin Ticaret Hacmi, İstihdam ve Yabancı Sermaye Açısından Değerlendirilmesi, İş Güç Endüstri İlişkileri İnsan Kaynakları Dergisi, Cilt: 1 Sayı:3 sayfa 31-46
• Bakan, S. ve Gökmen S. (2014). Serbest Bölgeler ve Dış Ticaret İlişkisi: Gaziantep Örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 13, Sayı. 51, 34-51.
• Baş, T. ve Akturan, U. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Seçkin
• Borensztein E., J. De Greorio and J-W. Lee (1998). “How Does Foreign Direct Investment Affect Economic Growth”. Journal of International Economics. Vol:45. Pages:115-135.
• Can, G. (2012). Free Zones: The Aeagen Free Zone Experience, Yüksek Lisans Tezi, İzmir Ekonomi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Dereli, S. (2012). Serbest Bölgeler Ve Kuruluş Yeri Olarak Kahramanmaraş İlinin Potansiyeli, KSÜ İİBF Dergisi, C.3, S.2.
• Dölek, A. (2013). Dış Ticaret İşlemleri. İstanbul: Umut.
• Düzenli, C. (2006). Doğrudan Yabancı Yatırımların Gelişmekte Olan Ülke Ekonomilerine Etkileri: Serbest Bölgeler Açısından Bir Analiz, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Ebiri, N. (2006). Serbest Bölgelerin Ekonomiye Etkileri ve Türkiye Uygulamasının Mali Yönden İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Erçakar, E. (2004). Serbest Bölgelerin Ülkemiz Ekonomisindeki Yeri Ve Önemi, Uludağ Üniversitesi Dergisi, C.6, S.2.
• Erdoğan, E ve Ener M. (2005). Küresel Pazarların Ekonomik Üsleri, Serbest Bölgeler, Teori Uygulama ve Avrupa Birliğine Uyum Sürecinde Türkiye’deki Gelişimi. Ankara: Nobel.
• FIAS (2008). Special Economic Zones: Performance, Lessons Learned and Implications for Zone Development” Final Report to U.S. Agency for International Development. The World Bank Group. .
• Gümüş, E. (2004). Türkiye’de Serbest Bölgeler ve 5084 Sayılı Kanun Sonrasında Serbest Bölgelerde Vergi Uygulamaları, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı:276, s.141-148.
• Hamada, K. (1974), “An Economic Analysis of the Duty-Free Zone”, Journal of International Economics, 4/3: 225-241.
• Hamitoğulları, U. (2000, Mart). Yeni Gümrük Kanunu ve Serbest Bölgeler, Yaklaşım Dergisi, Yıl:8, Sayı:87, s.58-60.
• Işık, İ. (2006). Sorular ve Cevaplarıyla Serbest Bölgeler, İzmir: Testemir.
• Jayanthakumaran K. (2003). “Benefit-Cost Appraisals of Export Processing Zones: A Survey of Literature”. Development Policy Review. No:21(1). Pages:51-65.
• Kabakoz, S. (2012). Türkiye’deki Serbest Bölgelerin Performans Açısından Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Kavlak, E. (2012). Economic Impacts Of Free Zones In Turkey, Yüksek Lisans Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Kılıç, G. (2007). Türkiye’ye Doğrudan Gelen Yabancı Sermaye Yatırımlarının İstihdam Üzerine Etkisi, Uzmanlık Tezi, T.C. Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara.
• Kibritçioğlu, A. (19997). Serbest Bölgelerin Olası Makro Ekonomik Etkileri ve Bazı Düşündürdükleri, Liberal Düşünce Dergisi, S.6.
• Kocaman, Ç. (2007). Serbest Bölgelerin Makroekonomik Etkilerinin Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği, Ankara Hukuk Fakültesi Dergisi, C.53, S.99-135.
• Merriam, S. (2015). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama için Bir Rehber (S. Turan, Çev.) İstanbul: Nobel.
• Muzhdabayeva, F. (2006). Dünyada ve Türkiye’de Serbest Bölge Uygulamaları: Ege Serbest Bölgesinin İzmir Ekonomisine Katkıları, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Nakip, M. (2006). Pazarlama Araştırmaları. Ankara: Seçkin.
• Orhan, A. (2003). Serbest Bölgelerin sağladığı Avantajlar: KOSBAŞ Örneği, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 5, s.117-131.
• Tıraş, H. (2008). Serbest Bölgelerin Ekonomik Etkileri: Kayseri Serbest Bölgesi İçin Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• http://www.esbas.com.tr/tr/firmalar, (Erişim Tarihi: 04.07.2017).
• http://www.gtb.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 28.06.2017).