VERİMLİLİK, EKONOMİK BÜYÜME VE SAĞLIK İLİŞKİSİ; TÜRKİYE İÇİN DOĞRUSAL OLMAYAN NEDENSELLİK TESTİ

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 2, 21 - 48, 01.12.2016

İbrahim Doğan

Öz

Ekonomik büyüme literatüründe, sağlıklı bireyler beşeri sermayenin bir bileşeni olarak görülmektedir. İçsel büyüme teorilerinde, beşeri sermaye ekonomik büyümenin belirleyicilerinden biri olarak bilinmektedir. Dolayısıyla sağlık göstergesi büyüme için önemli bir faktördür. Çalışmadaki amaç, sağlık göstergesinin ekonomik büyüme ile ilişkisinin olup olmadığını tespit etmektir. Bu bağlamda sağlık göstergesi ile ekonomik büyüme arasında doğrusal olmayan bir nedensellik test edilmiştir. Sonuçlara göre, ekonomik büyüme ve sağlık göstergesi arasında çift yönlü ve doğrusal olmayan bir nedensellik ilişkisi belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Ekonomik Büyüme, Doğrusal olmayan nedensellik, Beşeri sermayeJel Sınıflandırması: O40, B23, I150

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme, Doğrusal olmayan nedensellik, Beşeri sermaye

PRODUCTIVITY, ECONOMIC GROWTH AND HEALTH RELATIONS; NONLINEAR CAUSALITY TEST FOR TURKEY

Öz

In the economic growth literature, healthy individuals are seen as a component of human capital. In endogenous growth theory, human capital is known as one of the determinants of economic growth. Therefore the health indicator is an important factor for growth. The purpose of this study is to determine weather the health indicator has a relationship with economic growth or not. In this context, a non-linear causality between health indicators and economic growth has been tested. According to the results, it has been determined that there is a bi-directional nonlinear causality relationship in between the variables of economic growth and health indicator

Anahtar Kelimeler

Economic Growth, Non-Linear Granger Causality, Human Capital

Kaynakça

• Aghion, P.; P. Howitt (1992) “A Model of Growth Through Creative Destruction” Econometrica, 60(2), 323-351.
• Alemu, Zerihun G.; Roe, Terry L. ve Smith, Rodney B.W. (2006), “The Impact of HIV on Total Factor Productivity”, 9th Annual Conference on Global Economic Analysis, Addis Ababa, Ethiopia. https://www.gtap.agecon.purdue.edu/resources/download/2399.p df (Erişim Tarihi: 01.09.2015).
• Arısoy, İ., Ünlükaplan, İ., Ergen, Z. (2010), The relationship between social expenditures and economic growth: a dynamic analysis intended for 1960-2005 period of the Turkish economy. Maliye Dergisi, 158, 398-421.
• Arora, Suchit. (2001), “Health, Human Productivity, and Long-Term Economic Growth”, The Journal of Economic History 61/ 3: 699- 747
• Arrow, K.J. (1962) “The Economic Implications of Learning by Doing” Editör: F.H. Hahn, Readings in the Theory of Growth, Macmillan St Martin’s Press, London, 1971 içinde, ss. 131-149.
• Bakış, O., Jobert, T., ve Tuncer, R., (2008), “Kamu Harcamaları ve Büyüme, Zaman Serileri Analizi”. Ed. Kamu Harcamalarının Bileşiminin Büyüme ve Refah Etkileri, Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi, ss 8–105.
• Baltagi, B. H., ve Moscone, F., (2010), “Health Care Expenditure and Income in the OECD Reconsidered: Evidence from Panel Data”, IZA Discussion Paper Series No. 4851
• Barro, R.J. (1990) Macroeconomics, Third Edition, Singapore: John Wiley & Sons, Inc.
• Barro, Robert J. (1991), “Economic Growth in a Cross-Section of Countries”, Quarterly Journal of Economics, Vol.106, No.2, Mayıs:407-444.
• Bell D., Kay J., Malley J., 1996. A non-parametric approach to non-linear causality testing. Economics Letter. Volume 51, Issue 1, April 1996, Pages 7–18.
• Beraldo, S., Montolio, D., ve Turati, G., (2009), “Healthy, Educated and Wealthy: A Primer on the Impact of Public and Private Welfare Expenditures on Economic Growth”, The Journal of Socio– Economics 38, ss. 946–956.
• Bhargava, A., JamIson, D. T., Lau, L ve Murray, C.JL. (2000), “The Modeling the Effects of Health on Economic Growth”, World Health Report GPE Discussion Paper Series: No. 33
• Bloom D., Canning D., (2003). Health as Human Capital and Its Impact on Economic Performance. The Genova Papers on Risk and Insurance, Vol, 28 No 2, 304-315.
• Bloom, D.E. ve Sachs, D. (1998), “Geography, demography and economic growh in Africa, Brookings Papers on Economic Activity, 1998 No.2.
• Bloom, David .E./ CANNING David /SEVILLA, Jaypee (2001), “The Effect of Health on Economic Growth: Theory and Evidence”, NBER Working Paper Series, No. 8587: 1-26.
• Boucekkine, R., /de la CROIX, David / LICANDRO, Omar (2002), “Vintage Human Capital Demographic Trends and Endogenous Growth”, Journal of Economic Theory, 104/2: 340-375.
• Brempong, K.G. ve Wilson, M. (2003), “Health human capital and economic growth in SubSaharan African and OECD Countries”, The Quarterly Review of Economics and Finance, ss. 1-25.
• Brock W., Hsieh D., LeBaron B., 1991. Nonlinear Dynamics Chaos and Instability: Statsitical Theory and Economic Evidence. MIT Press: Cambridge, MA.
• Chakraborty, S. (2003), “Endegoneous lifetime and economic growth”, Journal of Economic Theory, ss.1-18.
• Chansarn, S. (2010). Productivity, Education, Health and Technological Progress: A Cross-Country Analysis. Economic Analysis and Policy. 8
• Countries, Review of Development Economics, 12(1): 124-142.
• Çetin, M., ve Ecevit, E., (2010), “Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: OECD Ülkeleri Üzerine Bir Panel Regresyon Analizi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11 (2), ss. 166-182.
• Diks, C., and Panchenko, V. A. 2006. New statistic and practical guidelines for nonparametric Granger causality testing. J. Econ. Dyn. Control 30:1647–1669.
• Ding, H., (2012), “Economic Growth and Welfare State: A Debate of Econometrics”, Munich Personal RePEc Archive (MPRA) Papers, No. 39747, ss. 1–32.
• Echevarría, Cruz A. (2004), “Life Expectancy, Schooling Time, Retirement, and Growth”, Economic Inquiry, 42/4: 602 -17.
• Eryiğit, S.B., Eryiğit, K.Y., Selen, U. (2012), The long-run linkages between education, health and defence expenditures and economic growth: evidence from Turkey. Defence and Peace Economics, 23(6), 559-574.
• Fogel, R. W., 1994. “The relevance of Malthus for the Study of Mortality Today: Long-run Influences on Health, Mortality, Labor Force Participation, and Population Growth,” NBER working paper h0054.
• Grossman, Gene M. &Elhanan Helpman, “Endogenous Innovation In The Theory of Growth”, The Journal of Economic Perspectives, 8:1, 1994, 23–44.
• Hiemstra C., Jones Jonathan D., 1994. Testing for Linear and Nonlinear Granger Causality in the Stock Price-Volume Relation. Journal of Finance Vol. 49., Issue 5., ss. 1639-1664.
• Kaldor, N; Mirrlees, J.A. (1962). A New Model of Economic Growth. Review of Economic Studies, 29.
• Kar, M. ve Ağır, H. (2003), “Türkiye’de Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme: http://www.bilgiyonetimi.org/cm/pages/mkl_gos.php?nt=234. Testi”, Bilgi Yönetimi
• Kar, M., ve Taban, S. (2003), “Kamu Harcama Çeşitlerinin Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri, Ankara Üniversitesi S.B.F. Dergisi, 58 (3).
• Karadeniz, Oğuz (Ed.), Avrupa Birliği Yolunda Türkiye’de Eğitim ve Beşeri Sermaye, Gazi Kitabevi, 2007.
• Karagöz, K., ve Tetik, N., (2009), “Kamu Sağlık Harcamalarını Belirleyen Faktörler: Ekonometrik Bir Değerlendirme” EconAnadolu 2009: Anadolu Uluslararası İktisat Kongresi, 17-19 Haziran 2009, Eskişehir, Türkiye.
• Karagül, Mehmet, “Beşeri Sermayenin Ekonomik Büyümeyle İlişkisi ve Etkin Kullanımı” Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 5, 2003, 79– 90.
• Karagül, Mehmet, Beşeri Sermayenin İktisadi Gelişmedeki Rolü ve Türkiye’deki Önemi, Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Yayınları, Yayın No. 37. 2002.
• Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Ekim 2015, Sayı:10 Türkiye’de Sağlık Ve Verimlilik Arasındaki İlişki: Nedensellik Analizi Murat Can GENÇ
• Kibritçioğlu, Aykut, “İktisadi Büyümenin Belirleyicileri ve Yeni Büyüme Modellerinde Beşeri Sermayenin Yeri” Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 53: 1–4, 1998, 207-230.
• Kumar, Alok ve Kober, Brianne (2012), “Urbanization, Human Capital, and Cross-Country Productivity Differences”, Economics Letters, 117, 14-17.
• Lucas, R.E. Jr. (1988) “On the Mechanics of Economic Development” Journal of Monetary Economics, 22, 3-42
• Mayer, D. (2001), “The Long-Term Impact of Health on Economic Growth in Latin America”, World Development, Vol. 29, No.6, ss. 1025-1033.
• Mcdonald, Scott / ROBERTS, Jennifer (2002), “Growth and Multiple Forms of Human Capital in an Augmented Solow Model: A Panel Data Investigation”, Economics Letters, 74: 271-276.
• Mushkin J. Selma (1962), Health as an Investment, Journal of Political economy, vol 70 p.129.
• Naci Doğrul, “Gelir Seviyeleri Farklı İllerde Eğitimin Ekonomik Büyümeye Etkisi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 23, 2009, ss. 259-267.
• Nisfet Uzay, Verimlilik ve Büyüme, (Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2005), s. 116.
• Öksüzler, O., ve Turhan, A., (2005), “Does Better Health Promote Economic Growth in Turkey”, International Journal of Business, Management and Economics, 1(4), ss.5-15.
• Rada, C. ve Arnim, R. (2012). Structural transformation in China and India: A note on macroeconomic policies. Structural Change and Economic Dynamics, 23, 264-275.
• Rebelo, S.T. (1991) “Long-Run Policy Analysis and Long-Run Growth” Journal of Political Economy, 99(3), 500-521.
• Rivera, Berta ve Currais, Luis (2003), “The Effect of Health Investment on A Causality Analysis”, International Advances in Economic Research, 9(4), 312-323.
• Romer, P.M. (1986) “Increasing Returns and Long-Run Growth” Journal of Political Economy, 94(5), 1002-1037.
• Romer, Paul M. “The Origins of Endogenous Growth”, The Journal of Economic Perspectives, 8:1, 1994, 3–22.
• Sab, R. Ve S. Smith (2001), “Human Capital: International Evidence”, IMF Working Paper, No. 32, Mart 2001, ss. 2-33.
• Sachs, J.D. (2001), “Macroeconomics and Health: Investing in Health for Economic Development, Report of the Commission on Macroeconomics and Health”, World Health Organization, Switzerland
• Saygılı, Şeref, ve Cengiz Cihan. Türkiye Ekonomisinin Büyüme Dinamikleri, 1987 2007 Döneminde Büyümenin Kaynakları, Temel Sorunlar ve Potansiyel Büyüme Oranı. Cilt TÜSİAD_T/2008 06/462.
• Schultz T. Paul 2003. Human Capital, Schooling And Health Returns. Center Discussion Paper no 853 Yale University
• Soukiazis, E.; Cravo, T. (2008), Human Capital and the Convergence Process among
• Su, L., White, H., 2003. A nonparametric Hellinger metric test for conditional independence. Technical Report, Department of Economics, UCSD.
• Sueyoshi, Ana (2010) “An Empirical and Theoretical Literature Review on Endogenous Growth in Latin American Economies” in Journal of the Faculty of International Studies Utsunomiya University 29, 1-12.
• Taban, S. (2004), “Türkiye’de Sağlık ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Nedensellik Testi”, III. Ulusal Bilgi Yönetim Kongresi, ss.3–12.
• Taban, S. (2006), Türkiye’de Sağlık ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi, Sosyo Ekonomi, 31-46.
• Taymaz, Erol, Ebru Voyvoda, ve Kamil Yılmaz. Türkiye İmalat Sanayiinde Yapısal Dö nüşüm, Üretkenlik ve Teknolojik Değişme Dinamikleri.
• The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Management 2008, Volume III Spring Türkiye’de Yaşam Beklentisi - Ekonomik Büyüme İlişkisi: Ardl Modeli İle Bir Analiz Seyfettin Erdoğan Hilal Bozkurt.
• Umoru, David ve Yaqub, Jameelah O. (2013), “Labour Productivity and Health Capital in Nigeria: The Empirical Evidence”, International Journal of Humanities and Social Science, 3(4), 199-221.
• Uzawa, H. (1965) “Optimum Technical Change in an Aggregative Model of Economic Growth” International Economic Review, 6, 18-31.
• Webber, D.J. (2002), “Policies to Stimulate Growth: Should We Invest in Health or Education”, Applied Economics, 34/13, ss. 1633-1643.
• Yetkiner, İ. Hakan (2006), “Sağlık ile Büyüme”, Ege Akademik Bakış, 6(2), 83-91.
• Yetkiner, İ. Hakan (2006), “Sağlık ile Büyüme”, Ekonomi, İşletme, Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Bilimleri Dergisi, Cilt 6, Sayı 2, Temmuz 2006, ss. 83-91.
• Yılmazer, Aydın (2005), “İşletme Yönetiminde Empatik İletişim ve İşgücü Verimliliğine Etkisi: Federal Mogul Sapanca Segman ve Gömlek Üretim Tesisleri A.Ş. Örneği,” 2. KOBİ’ler ve Verimlilik Kongresi; AB KOBİ’leri İle İşbirliği, Ed. Güneş Gençyılmaz, İstanbul, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, s. 75-85.
• Yumuşak, I.G., Yıldırım, D.Ç. (2009), An econometric examination over the relation between health expenditure and economic growth. The Management, IV, 57-70. of Knowledge Economy and Knowledge
• Yumuşak, İ. G. ve Yıldırım, D. Ç. (2009), Sağlık Harcamaları İktisadi Büyüme İlişkisi Üzerine Ekonometrik Bir İnceleme, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, IV(1), 57-70.
• Yumuşak, İbrahim Güran & Abdurrahman Kar “Nüfus Artış Hızının Düşürülmesi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 2000, 97–104. İktisadi Kalkınmayı Artırır Mı?” Kocaeli
• Yumuşak, İbrahim Güran & Yusuf Tuna,“Kalkınmışlık Göstergesi Olarak Beşeri Kalkınma İndeksi ve Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme” İktisat Fakültesi Mecmuası, 52: 1, 2002, 1-26.
• ZHANG, Jie/ ZHANG, Jansen (2005), “The Effect of Life Expectancy on Fertility, Saving, Schooling and Economic Growth: Theory and Evidence”, Scandinavi an Journal of Economics, 107/1: 45-66.