KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE MUTFAKTA İSTİHDAM EDİLENLERİN TÜKENMİŞLİK SENDROMU: MARMARİS ÖRNEĞİ

Yıl 2015, Cilt: 4 Sayı: 2, 7 - 29, 01.12.2015

Gülay Hız , Aslı Karataş Ferah Öztekin Uluksar

Öz

Hizmetler sektörü içinde turizmin emek yoğun bir sektör olarak, doğrudan istihdam kapsamında ele alınması nedeniyle ayrı bir önemi bulunmaktadır. İstihdamın geçmişten günümüze değişen yapısı, çalışanlar açısından da, özellikle çalışma koşullarındaki olumsuzluklar nedeniyle farklı görünümler sergilemektedir. Turizm sektöründe mutfakta istihdam edilenler söz konusu gelişmelerden oldukça etkilenmektedir. Günümüz emek piyasalarında emek niteliksizleştirilerek, ucuzlatılmış ve değersizleştirilmiştir. Bu yapısal dönüşüm çalışma biçimlerine de yansımış ve esnek çalışma biçimlerinin hâkim olduğu emek piyasasında düşük ücret, fazla mesai, kuralsızlaştırma, kayıt dışılık gibi formlara bürünmüştür. Bu durum emek arz edenleri sosyal, ekonomik ve psikolojik yönden olumsuz etkilemiş ve bazı durumlarda çalışanlar üzerinde tükenmişlik sendromu oluşmasına bile neden olmuştur.Çalışmada günümüzde emek piyasası içinde yer alan ve istihdam kapasitesi ile dikkat çeken hizmet ağırlıklı turizm sektöründeki, konaklama işletmeleri mutfak çalışanlarında tükenmişlik sendromu olup olmadığı, derinlemesine mülakat yöntemi ile tespit edilmeye ve incelenmeye çalışılmıştır. Marmaris’te turizm sektöründe mutfakta çalışanlarla birebir görüşmeler sonucunda, sektör çalışanlarında tükenmişlik sendromu eğilimleri olduğu gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Emek, Tükenmişlik Sendromu, İstihdam, Turizm

BURN OUT SYNDROME IN THE KITCHEN WORKERS OF THE HOTEL BUSINESS: MARMARİS CASE

Öz

Tourism has an important place in service sector because it is discussed directly within the context of employment as labour intensive sector. Employment exhibits different outlooks due to its changing structure from past to present, workers, and particularly negative working conditions. Staff recruited in the kitchen in tourism sector has been very much affected with these developments. Labour has been disqualified, cheapened, and trivialized in today’s labour market. This structural transformation was also reflected upon working styles and it turned into such forms as low wage, overtime, deregulation, and black economy in the labour market where flexible working styles are predominant. This situation had negative social, economical, and psychological effects on labour suppliers and it also caused burnout syndrome on the workers in some cases. The study aimed at exploring whether an employee working in the kitchens in hospitality sector, which has an important place in labour market today and draws attention with its recruitment capacity, suffer from burnout syndrome and in-depth interviews were used to identify and examine whether burnout syndrome existed with the kitchen staff. As a result of individual interviews with the kitchen staff working in the kitchen in tourism sector in Marmaris, it was revealed that the staff working in the sector fell into burnout tendency

Anahtar Kelimeler

Labour, Burnout Syndrome, Employment, Tourism

Kaynakça

• Ağaoğlu, E, Ceylan, M, Kasım, E ve Maden, T. (2004), Araştırma Görevlilerinin Kendi Tükenmişlik Düzeylerine İlişkin Görüşleri, XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, Malatya.
• Aktaş, A. (2001), Ağırlama Hizmet İşletmelerinde Yiyecek ve İçecek Yönetimi, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Akçamete, G, Kaner, S, Sucuoğlu, B. (2001), Öğretmenlerde Tükenmişlik, İş Doyumu ve Kişilik, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Aktaş, A. ve Özdemir, B. (2005), Otel İşletmelerinde Mutfak Yönetimi, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Aslan, H. (1997), Kocaeli’nde bir grup sağlık çalışanlarında işe bağlı gerginlik, tükenme ve iş doyumu, Toplum ve Hekim Dergisi, 12(82), 24–29.
• Braverman, H. (2008), Emek ve Tekelci Sermaye: Yirminci Yüzyılda Çalışmanın Değersizleştirilmesi (Çidamlı, Ç. Çev.) (1. basım), İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Cemaloğlu, N. ve Erdemoğlu Şahin, D. (2007), Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin farkli değişkenlere göre incelenmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 15 (2), 465-484.
• Denizer, D. (2005), Konaklama İşletmelerinde Yiyecek İçecek Yönetimi, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Freudenberger, H. J. (1974), Staff burn‐out, Journal of social issues, 30 (1), 159-165.
• Gökdemir, A. (2005), Mutfak Hizmetleri Yönetimi, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Harvey, D. (1993), Esneklik: Tehdit mi Yoksa Fırsat mı?, Toplum ve Bilim Dergisi, 56-61, 83-92.
• Izgar H. (2001), Okul Yöneticilerinde Tükenmişlik: nedenleri sonuçları ve başa çıkma yolları (1. Baskı), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• İçigen, E. ve Uzut, İ. (2012), Yiyecek-İçecek Bölümü Çalışanlarının Mesleki Tükenmişlikleri ve İş Doyumları Üzerine Bir Araştırma, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 5 (2), 107-118.
• İlhan, S. (2007), Yeni Kapitalizmin Karanlık Yüzü: İnsanilik ve Ahlâkilik Söylemlerinin Sahiciliği Üzerine, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17 (2), 283-306.
• Kitzinger, J. (1995), Qualitative research: introducing focus groups, British Medical Journal, 311 (7000), 299-302.
• Komala, K. ve Ganesh, S. (2007), Individual spirituality at work and its relationship with job satisfaction and burnout: An exploratory study among healthcare professionals, The Business Review, Cambridge, 7(1), 124-129.
• Leiter, M. (1991), The Dreams Denied: Professional Burnout and The Constraints of Human Service Organizations, Canadian Psychology, 32 (4), 547-558.
• Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1981), The Measurement of Experienced Burnout, Journal of Occupational Behavior, 2 (2), 99-113.
• Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1986), Maslach burnout inventory manual (2. Baskı), Palo Alto, Ca: Consulting Psychologist Press.
• Maslach, C. ve Leiter, M.P. (1997), The Truth About Burnout, New York, NY: Jossey-Bass
• Maslach, C., Schaufeli, W.B. ve Leiter, M. P. (2001), Job Burnout, Annual Review of Psyhology, 52 (1), 397-422.
• Maslach, C. (2003), Job burnout: new directions in research and intervention, American Psychological Society, 12 (5), 189-192.
• Meier, S. T. (1983), Toward a Theory of Burnout, Human Relations, 36 (10), 899-910.
• Otacıoğlu, S. G. (2008), Müzik öğretmenlerinde tükenmişlik sendromu ve etkileyen faktörler, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (15), 103 – 116.
• Pelit, E. ve Türkmen, F. (2008), Otel İşletmeleri İşgörenlerinin Tükenmişlik Düzeyleri: Yerli ve Yabancı Zincir Otel İşletmeleri İşgörenleri Üzerinde Bir Araştırma, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 (1), 1-23.
• Sanlı, M. (2006), Adana İlinde Çalışan Polislerin İs Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Yayınlanmamış Y. Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sennett, R. (2011), Karakter Aşınması: Yeni Kapitalizmde İşin Kişilik Üzerindeki Etkileri (Yıldırım, B. Çev.) (5. baskı), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Yıldız, E. (2012), Mesleki Tükenmişlik ve Rehber Öğretmenler Üzerine Bir Araştırma, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33 (2), 37- 61.
• Sökmen, A. (2005), Yiyecek-İçecek Hizmetleri Yönetimi ve İşletmeciliği, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Sürgevil, O. (2006), Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu Tükenmişlikle Mücadele Teknikleri, Ankara: Nobel Yayınları.
• Türk Dil Kurumu (TDK). (2005), Türkçe Sözlük. (10. Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
• Üngüren, E., Doğan, H., Özmen, M., ve Tekin, Ö. A. (2010), Otel Çalışanlarının Tükenmişlik ve İş Tatmin Düzeyleri İlişkisi, Journal of Yasar University, 17 (5), 2922-2937.
• Yeğin, H.İ. (2014), Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeyleri, Ekev Akademi Dergisi, 18 (58), 315-332.
• Yılmaz, Y. (2007), Otel ve Yiyecek-İçecek İşletmelerinde Ziyafet Organizasyonu ve Yönetimi, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK). (2010), Turizm Sektörüne İlişkin Meslek Standartları, meslek-standartlar/693-turizm-likin-ulusal-meslek-standartlar] 15.08.2014).
• URL:http://www.myk.gov.tr/index.php/tr/yaymlanm-ulusal- (Erişim Sendrom, http://tr.wikipedia.org/wiki/Sendrom,(Erişim 14.08.2014)
• Tükenmişlik Sendromu, http://www.psikonet.com/konu.asp?kid=203, (Erişim 12.08.2014)