İş Yaşamında Kadın Çalışana Yönelik Ayrımcı Bakış Açısı ve Mobbing Üzerine Ampirik Bir Çalışma

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 2, 83 - 104, 01.12.2013

Nesrin Şalvarcı Türeli Nilgün Dolmacı

Öz

İş yaşamında kadına yönelik cinsiyet ayrımcılığı; eğitim ve mesleki eğitimde eşitsizlik, iş bulma ve işe alınma, ücret, çalışma koşulları, işyerindeki tutumlar, terfi, işten çıkarma ve benzeri alanlarda ve kimi zaman mobbing ile birlikte kendisini göstermektedir. Kadın iş yaşamında konumlandırılırken, gerçekten ötekileştirilmekte, farklı ve adaletsiz davranış ve uygulamalarla karşılaşmakta mıdır, buna ilişkin bir tespit yapılması gerekmektedir. Bu noktadan yola çıkarak kadına yönelik ayrımcılık ve mobbing konusunun incelenmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır. Çalışmada iş yaşamında kadına yönelik ayrımcılık ve mobbing konuları incelenmiş ve bu bağlamda Isparta Süleyman Demirel Üniversitesinde çalışan akademik ve idari kadın personel üzerinde alan çalışması yapılmıştır.Yapılan anket uygulaması sonucunda; işyerinde ayrımcılığa maruz kalma ile kadın olma olguları arasında anlamlı bir ilişki bulunduğu saptanmıştır. Ancak deneklerin, yüz yüze görüşmelerde ayrımcılığı somut, elle tutulur bir uygulama olmaktan çok hissettikleri tavır, tutum ve davranışlar olarak algıladıkları belirlenmiştir.Ayrımcılık uzantılı mobbing mağduriyeti ihtimali doğrultusunda deneklere mobbinge uğrayıp uğramadıklarını tespite yönelik anket uygulaması da yapılmıştır. Deneklerin mobbingi algılama konusunda farkındalıklarının belirgin olmadığı ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kadın, Ayrımcılık, İş Yaşamında Ayrımcılık, Cinsiyet Ayrımcılığı, Mobbing

AN EMPIRICAL STUDY ON THE DICRIMINATORY POINT OF VIEW AND MOBBING AGAINST THE FEMALE EMPLOYEES IN THE WORK PLACE

Öz

Gender discrimination against women in the workplace reveals itself in the areas like inequality in education and vocational training, job placement and employment, salary, working conditions, manners in the workplace, promotion, dismissal, etc. and sometimes with mobbing activities. It should be determined whether women are really otherized and face different and unfair treatment in the workplace. Starting with this point, it was necessary to examine the subject of discrimination and mobbing against women. The subject of discrimination and mobbing against women was examined and a fieldwork was conducted, in this context, on the academic and administrative female personnel of Isparta Süleyman Demirel University in the study. As a result of the conducted questionnaire, it was established that there was a significant relationship between the state of being exposed to discrimination and being woman. However, it was determined in the face to face meetings that the respondents perceived the discrimination not as a concrete practice, but as a manner, behavior and treatment that they felt. A questionnaire was also conducted in terms of mobbing treatment resulting from discrimination in order to determine whether the respondents were subject to mobbing. It was revealed that the awareness of the respondents to perceive the mobbing was not strong.

Anahtar Kelimeler

Women, Discrimination, Discrimination in the Workplace, Gender Discrimination, Mobbing

Kaynakça

• Acar, A.B., Dündar, G. (2008), “İşyerinde Psikolojik Yıldırmaya (Mobbing) Maruz Kalma Sıklığı İle Demografik Özellikler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt:37, Sayı:2,111-120.
• Akgeyik, T., Omay, U., Uşen, Ş., Güngör, M.(2009), “İşyerinde Psikolojik Taciz Olgusu: Niteliği, Yaygınlığı Ve Mücadele Stratejisi”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Sayı: 56, 91-150.
• Akın, A. (2007), “Toplumsal Cinsiyet (Gender) Ayrımcılığı Ve Sağlık”, Toplum Hekimliği Bülteni, Cilt:26, Sayı:2, 1-9.
• Akın,E. P.(2005), Türk Hukukunda İşçilerin Sosyal Güvenliği, Legal Yayıncılık, Ankara.
• Alparslan, A.M. ve Tunç, H. (2009), “Mobbing Olgusu Ve Mobbing Davranışında Duygusal Zeka Etkisi”, SDÜ Vizyoner Dergisi, Cilt:1, Sayı: 1, 146-159.
• Atman, Ü. (2012), “İşyerinde Psikolojik Terör: Mobbing”, Sağlıkta Performans ve Kalite, Sayı:3,157-174.
• Bahçeci Geçici, N. Ve Sağkal, T.(2011), “Ödemişte Çalışan Hemşirelerin Mobbinge Maruz Kalma Durumlarının İncelenmesi”, Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanat Dergisi, Cilt:4, Sayı:1, 53-62.
• Bayrak Kök, S. (2006), “ İş Yaşamında Psiko-Şiddet Sarmalı Olarak Yıldırma Olgusu Ve Nedenleri”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:13, 434-448.
• Bebekoğlu, G. Ve Wasti, S. A. ( 2002 ), “Çalışan Kadınlara Yönelik Cinsiyet Temelli Düşmanca Davranışların Sebepleri Sonuçları Üzerine Bir Araştırma”
• h t t p : / / r e s e a r c h . s a b a n c i u n i v . e d u / 1 1 2 7 3 / 1 / Bebekoglu%26Wasti%2CYAD%2C2002.pdf., (14.02.2011).
• Çelenk, S., Ayrımcılık Ve Medya, 211-228
• http://ilef.ankara.edu.tr/etik/wp-content/uploads/sevilay-celenk-ayrimcilik-ve- medya.pdf, (20.12.2012).
• Çobanoğlu, Ş.(2009), “Okumuş Çocuklar Mobbingleniyor”, 19.01.2009 Tarihinde Kültür Üniversitesi’nde Yapılan Söyleşi
• http://yenisafak.com.tr/Pazar/Default.aspx?t=19.01.2009&i=163477, (10.05.2010).
• Çöl, Ö. S.(2008), “İşyerinde Psikolojik Şiddet: Hastane Çalışanları Üzerine Bir Araştırma”,Çalışma ve Toplum, Sayı:4, 107-134.
• Davenport, N. Dıstler,R., Pursellellıot, G., (2003), Mobbing-İş Yerinde Duygusal Taciz, Sistem Yayıncılık, I. Baskı,Çeviren: Osman Cem Önertoy, İstanbul.
• Demir, M., (2011), “İş Yaşamında Ayrımcılık:Turizm Sektörü Örneği”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 761-784, http://www.InsanBilimleri.com, (07.02.2011).
• Dikmetaş, E. (2009), “Hastane Çalışanlarında Cinsiyet Farklılığının Incelenmesine Yönelik Bir Uygulama”, KMU İİBF Dergisi, Sayı:16, 148-161S.
• Dulay, D. (2010), “İş Hukuku Çerçevesinde Mobbing Kavramı”, Terazi Hukuk Dergisi, Yıl: 5, Sayı:42.
• Eınarsen, S. (1999), “The Nature And Causes Of Bullying At Work”, International Journal of Manpower, Vol. 20 No. 1/2, 1999, 16-27.
• Göktürk, G.Y. Ve Bulut, S. (2012), “Mobbing: İşyerinde Psikolojik Taciz”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:1, Sayı:24, 53-70.
• Gregory, R. F.(2001), Women And Workplace Discrimination: Owercoming
• Barriers To Gender Equality, New Brunswick, NJ, USA: Rutgers Unıvercity Press
• http://site.ebrary.com/lib/suleyman/Doc?id=10075336&ppg=15, (05.01.2009).
• Güner, U., Kalkan,P.,Öz,Y., Özsoy,E.C.,Söyle, F.(2011), Türkiye’de Cinsel Yönelim Veya Cinsiyet Kimliğitemelinde Ayrımcılığınizlenmesi Raporu, izleme Raporu, 1Ocak-30 Haziran 2010, istanbul.
• Leymann, H.(1996), “The Content And Development Of Mobbing At Work”, European Journal Of Work And Organizational Psychology, 5 (2), 165- 185.
• Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu, (2011), İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Ve Çözüm Önerileri Komisyon Raporu, Yayın No: 6, Ankara.
• Kale, N., “Kadın Erkek Eşitliği Sorunsalı”, 63-71. http://dergiler.ankara.edu.tr/ dergiler/40/485/5689.pdf, (14.02.2011).
• Kirel, Ç., Kocabaş, F., Özdemir, A. A. (2010), “İşletmelerde Algılanan Cinsiyet Temelli Ayrımcılık: Eskişehirde Özel Sektörde Bir Alan Araştırması”, Çimento İşveren, 5-15, http://www.ceis.org.tr/dergiDocs/makale143.pdf, (14.02.2011).
• Koçak, D., Hayran, N. (2011), “Çalışma Hayatında Kadına Yönelik Taciz (Mobbing):Kocaeli- Körfez Ilçesi Örneği”, Uluslararası 9. Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi Bildirileri, 23-25 Haziran 2011, Saraybosna-Bosna- Hersek,1109-1124.
• Köse, S. Ve Uysal, Ş. (2010), “Kamu Personelinin Yıldırma (Mobbing) Ve Boyutları Hakkındaki Düşünceleri Üzerine Bir Çalışma: Manisa Tarım İl Müdürlüğü Örneği”, Celal Bayar Üniversitesi S.B.E.Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:8, Sayı: 1, 261-276.
• Palaz, S., Özkan,S., Sarı, N., Göze, F., Şahin,N., Akkurt,Ö., (2008), “İş Yerinde Psikolojik Taciz (Mobbing)Davranışları Üzerine Bir Araştırma;Bandırma Örneği”, “İş,Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi,Cilt:10 Sayı:4 , 41-58.
• Scott, J. W. (2005), Kadın İşçi, Kadınların Tarihi- Devrimden Dünya Savaşına Feminizmin Ortaya Çıkışı-, Editörler: Georges Duby, Michelle Perrot, Bölüm Editörleri: Geneviêve Fraisse Michelle Perrot, Çeviren: Ahmet Fethi, Türkiye İş Bankası Yayınları, Cilt: IV, İstanbul.
• Seçer, B.(2009), “Kadınların Sendikalara Yönelik Tutumları İle Cinsiyet Ayrımcılığı Algılarının Sendika Üyesi Olma İsteğine Etkisi”, 27-59. http:// calısmatoplum.org/sayi23/secer.pdf, (09.02.2011).
• Sert, Ö. Ve Akkoyunlu, Wigley, A. (2012), “Mobbing, Üniversiteler Ve Toplumsal Cinsiyet”, RADİKAL Gazetesi, 19.08.2012, http://www.radikal.com.tr/ Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=1097527&Category ID=42, (23.10.2012).
• Sharıfı, J. (2012), Violence At Work: Labelling Aggressive Behavior As Bullying, Cypress, California.
• Şahin, S. Ve Türk,M.(2009), “Çalışanlarda Psikolojik Şiddet Algılaması Ve Kadın Çalışanlar Üzerine Bir Araştırma”, Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt:13, Sayı:1, 88-96.
• Tan, M., Ecevit, Y., Üşür, S.S., Acuner,S.(2008), Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sorunlar, Öncelikler Ve Çözüm Önerileri-Kadın-Erkek Eşitliğine Doğru Yürüyüş: Eğitim, Çalışma Yaşamı Ve Siyaset Raporunun Güncellemesi,Yayın No. TÜSİAD-T/2008-07/468, Yayın No. KAGİDER-001.
• http://sogep.org.tr/dosyalar/200808021408126722.pdf, (14.02.2011).
• Temel, A., (2004), Çalışan Kadının İmajı Ve Rol Serüveni, Kadın Çalışmalarında Disiplinler Arası Buluşma, Yeditepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayını, Cilt:2, 227-233.
• Titiz,P.(2006), “İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing)”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 13-28, http://www.calismatoplum.org/sayi11/tinaz.pdf, (05.01.2009).
• Tunçer, M. (2010), “Mobbing (Yıldırma)”, www.kadinhanlilarplatformu. com/?menu=yazaroku.phb-nosu=99, (19.12.2012).
• Turan, F., (2006), İşyerlerinde Psikolojik Yıldırma Olgusu Ve Konuya İlişkin Bir Araştırma, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı İnsan Kaynakları Yönetimi Bilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Türk Dil Kurumu Sözlüğü
• http://tdkterim.gov.tr/bts/?kategori=verilst&ayn=bas&kelime=sov, (20.12.2012).
• Yavuz, H. (2007), Çalışanlarda Mobbing (Psikolojik Şiddet) Algısını Etkileyen Faktörler: SDÜ Tıp Fakültesi Üzerine Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı.
• Yıldız, N.(2009), “ İş yerinde psikolojik tacize uğruyor musunuz?”, Hürriyet Gazetesi, [e-mail], (28.12.2009).
• Yılmaz, A., Özler, E., , Mercan, N. (2008), “Mobbing Ve Örgüt İklimi İle İlişkine Yönelik Ampirik Bir Çalışma”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:7, Sayı:26.
• Yücetürk, E. E.(2005), Örgütlerde Küresel Bir Yönetim Sorunu: Yıldırma (Mobbing) Ve Cinsiyetle İlişkisi, Çalışma Yaşamında Dönüşümler, Editör: Aşkın Keser, 2. Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Zapf, D. (1999), “Organisational, Work Group Related And Personal Causes Of Mobbing/Bullying At Work”, Germany International Journal of Manpower, Vol. 20 No. 1/2, Johann Wolfgang Goethe-Universita, MCB University Press, Frankfurt 0143-7720.
• http://www.mobbingturkiye.net/index.php?option=com_content&view=arti cle&id=103:yerinde-psikolojik-yldrmaya-kar-yasa&catid=40:basn-ve- seminerler&Itemid=82=