Thomas Hobbes ve John Locke Düşüncesinde Egemenliğin Ortaya Çıkışı ve Niteliği

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 15, 30.06.2025

Mehmet İçyer

Öz

Bu çalışma, egemenliğin ortaya çıkışı ve yetkileri bağlamında toplumsal sözleşme teorisyenleri T. Hobbes ve J. Locke arasında yorumlayıcı bir karşılaştırma yapmayı amaçlamaktadır. Dolayısıyla, İki düşünürün insan doğası, doğa durumu ve egemenin ortaya çıkışı ve statüsü hakkındaki fikirleri çalışmanın odak noktasını oluşturacaktır. Çalışmanın ilk bölümünde mukayese yapılacak alanla sınırlı olmak üzere giriş mahiyetinde egemenlik kavramı açıklanmıştır. Çalışmanın ikinci ve üçüncü bölümlerinde sırasıyla Hobbes ve Locke’un egemenlik kavramına ilişkin düşünceleri irdelenmiştir. Burada mukayese egemenlik kavramının ortaya çıkışı, statüsü ve doğa durumu kavramlarıyla sınırlandırılmıştır. Çalışmanın sonuç kısmında da söz konusu iki düşünürün karşılaştırmasında gözlemlenen farklılık ve benzerlikler değerlendirilmiştir. Hobbes ve Locke, teorilerinde insanın doğasını ve topluma geçişini açıklamak için doğa durumu ve toplum sözleşmesi unsurlarını kullanmışlardır. İki düşünür de toplumsal sözleşme teorileriyle siyasal düşünceye önemli katkılar sağlamış ve modern siyasal düşüncenin temellerini atmışlardır.

Anahtar Kelimeler

Egemenlik , Hobbes , Locke , Doğa Durumu , Toplumsal Sözleşme

The Emergence and Nature of Sovereignty in the Political Thought of Thomas Hobbes and John Locke

Öz

This study aims to provide an interpretive comparison between the social contract theorists Thomas Hobbes and John Locke in the context of the emergence of sovereignty. Accordingly, the ideas of these two thinkers regarding human nature, the state of nature, and the origin and status of the sovereign will constitute the main focus of the study. In the first part, the concept of sovereignty is explained, limited to the scope of the comparative framework. The second and third parts respectively examine Hobbes's and Locke’s conceptions of sovereignty. The comparison here is restricted to the emergence, status of sovereignty, and the concept of the state of nature. In the conclusion, the similarities and differences identified in the comparison of the two thinkers are evaluated. Both Hobbes and Locke used the concepts of the state of nature and social contract to explain human nature and the transition to social life in their theories. These two philosophers made significant contributions to political thought through their social contract theories and laid the foundations of modern political theory. However, while Thomas Hobbes defines sovereignty as an indivisible and absolute power transferred to a sovereign authority by individuals relinquishing their freedoms in order to prevent chaos in the state of nature, John Locke views sovereignty as a limited and contract-based authority grounded in the consent of the people and aimed at protecting individual rights.

Anahtar Kelimeler

Sovereignty , Hobbes , Locke , State of Nature , Social Contract

Kaynakça

• Ağaoğulları, M. A. & Köker, L. (2004). Kral-Devlet Ya Da Ölümlü Tanrı, Ankara: İmge Kitabevi.
• Arslan, H. (2013). “John Locke’un Siyaset Felsefesinin Temelleri Üzerine Bir Deneme”. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 181-204.
• Çelik, Ü. F. & Kara, Ayman, (2018). “Thomas Hobbes ve John Locke'un “Egemenlik” Anlayışları Çerçevesinde Karşılaştırmalı Bir Analiz”. The Journal of Academic Social Science Studies, 65 (1), 333-350.
• Çelik, Y. (2018). “Geçmişten Günümüze Egemenlik Kavramı ve Değişen Egemenlik Anlayışı”. EBYÜHFD, 22 (3-4), 395-441.
• Çilingir, L. (2019). “Locke’un Toplum Sözleşmesi Kuramı”. Temâşâ Felsefe Dergisi, 11, 31-43.
• Duguit, L. (2013). “Egemenlik ve Özgürlük”. (Der. Cemal Bali Akal). Devlet Kuramı, içinden (s. 379-402), Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Emeklier, B. (2011). “Thomas Hobbes ve John Locke’un Güvenlik Anlayışlarının Karşılaştırmalı Bir Analizi”. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 7 (13), 99-123.
• Göze, A. (1989). Siyasi Düşünceler ve Yöntemler. İstanbul: Beta Yayınları.
• Güriz, A. (2003). Hukuk Felsefesi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Hakyemez, Y. Ş. (2000). “Toplum Sözleşmesi Kavramı ve Günümüz İnsan Hakları Kuramına Etkisi”. İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, 13 (1), 192-215.
• Hakyemez, Y. Ş. (2004). Mutlak Monarşilerden Günümüze Egemenlik Kavramı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Held, D. (2004). Demokrasi ve Küresel Düzen: Küreselleşen Dünyada Demokrasi. (Bahadır Sina Şener, Çev.). İstanbul: Phoenix Yayınevi.
• Heywood, A. (2007). Siyaset. (Bekir Berat Özipek, Çev.). Ankara: Adres Yayınları.
• Heywood, A. (2015). Siyasetin Temel Kavramları. (Hayrettin Özler, Çev.). Ankara: Adres Yayınları.
• Hobbes, T. (2001). Leviathan. (Semih Lim, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Hobbes, T. (2007). Leviathan ya da Din ve Dünya Devletinin İçeriği, Biçimi ve Kudreti. (Semih Lim, Çev.). Ankara: Say Yayınları.
• Hobbes, T. (2017). Leviathan Veya Bir Din ve Dünya Devletinin İçeriği, Biçimi ve Kudreti. (Semih Lim, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• İçyer, M. (2020). Halifelik Kurumu Ekseninde Osmanlı’da Siyasi ve Dini Otorite. Muş Alparslan Üniversitesi SBE. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Muş.
• Locke, J. (2005). İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Deneme (Cilt 1). (Vehbi Hacıkadiroğlu, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Locke, J. (2010). Yönetim Üzerine İki İnceleme. (Mehmet Ali Ağaoğulları, Çev.). Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Locke, J. (2018). Yönetim Üzerine İkinci İnceleme. (Fahri Bakırcı, Çev.). Ankara: İmaj Yayınevi.
• Oğuzhan, M. & Duyar, Z. (2021). “Toplum Sözleşmesi Anlayışının Temeli: Machiavelli’de Devlet ve Birey”. Mecmua, 6 (11), 456-479.
• Özkan, M. (2019). “Devletin Nedeni ve Garantisi: Korku”. Turkish Studies Social Science, 14 (6), 3341-3362.
• Özpolat, H. (2017). “Tanrının Siyasetinden Siyasetin Tanrısına Egemenlik Kuramının Dönüşümü”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 23 (2), 143-166.
• Sabine, G. (1969). Siyasal Düşünceler Tarihi 2 Yeni Çağ. (Alp Öktem, Çev.). Ankara: Siyasi İlimler Derneği Yayınları.
• Sarıca, M. (1983). 100 Soruda Siyasi Düşünce Tarihi. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Saygılı, A. (2010). “Modern Devlet’in Çıplak Sureti”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 59 (1), 61-97.
• Şenel, A. (1995). Siyasal Düşünceler Tarihi. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Tabanlı, F. (2018). “Thomas Hobbes ve John Locke’un Devletin Kökeni Hakkındaki Görüşleri”. Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4(2), 331-353.
• Tannenbaum, D. (2018). Siyasi Düşünceler Tarihi-Filozoflar ve Fikirleri. (Özgüç Orhan, Çev.). Ankara: BB101 Yayınları.
• Torun, Y. (2011). Siyaset Felsefesi Tarihinde Devlet. Ankara: Orion Kitabevi.
• Tunçay, M. (1969). Batı’da Siyasal Düsünceler Tarihi (Cilt 2). Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Weber, M. (2010). Politika ve Bilim: Meslek Olarak Politika. (Tanıl Bora & Berrin Koyuncu, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Weber, M. (2017). Meşru Egemenlik. (Latif Boyacı, Çev.). İstanbul: Yarın Yayınları.
• Zabunoğlu, H. G. (2016). “Toplum Sözleşmesi Bağlamında John Locke’un Devlet Anlayışı”. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(2), 431-456.