Öğretmen Özyeterliliğini Etkileyen Unsurların Belirlenmesi

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 28 - 40, 30.12.2022

Rasim Öztürk

Öz

Bu araştırmanın amacı öğretmen özyeterliğini etkileyen unsurların belirleyerek incelemektedir. Nitel araştırma yöntemi ve durum çalışması deseninde yürütülen bu çalışmaya ilkokul ve ortaokul ve liselerde görev yapan toplam 10 öğretmen katılmıştır. Araştırmanın katılımcılarının belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden kolay ulaşılabilir örnekleme kullanılmıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında araştırmacı tarafından ilgili alanyazına ve araştırmanın amaçlarına uygun olarak hazırlanmış yarı yapılandırılmış bir görüşme formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre bu çalışmada öğretmenlerin özyeterliliğini etkileyen unsurlar olarak yaş, kıdem, tecrübe, cinsiyet ve gelir durumudur. Eğitim-öğretim sürecine yansımaları hakkında “Olumlu ve Olumsuz” yansır görüşleri ağırlık kazanmıştır. Öğretmenlerin özyeterliğinin öğretimin geliştirme noktasında önemi hakkındaki “İdeal öğrenciler” yetiştirildiği ve sınıfta daha etkin oldukları anlaşılmaktadır. Öğretmenlerin özyeterliğinin öğretimin geliştirme noktasında önemi hakkındaki düşüncelerinin Olumlu yansıdığı ve tüm proje ve etkinliklerde çalışmak istedikleri anlaşılmaktadır. Öğretmenlerin özyeterliğinin öğretimin geliştirme noktasında eğitim geçmişlerinin etkilediği anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Özyeterlilik, Okul, Öğretmen

Kaynakça

• Akkoyunlu, B., Feza O., & Aysun U. (2005). Bilgisayar öğretmenleri için bilgisayar öğretmenliği özyeterlik ölçeği geliştirme çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 1–8.
• Altun, T. & Vural, S. (2012). Bilim ve sanat merkezinde (BİLSEM) görev yapan öğretmen ve yöneticilerin mesleki gelişim ve okul gelişimine yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(42), 152-177.
• Aston, P. T. (1984). Teacher efficacy: A motivational paradigm for effective teacher education. Journal of Teacher Education, 35(5), 28-32.
• Atıcı, M. (2000). İlkokul öğretmenlerinin sınıf yönetiminde yetkinlik beklentisi rolünün İngiltere ve Türkiye’de seçilen bir araştırma grubu üzerinde incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Leicester Üniversitesi, Leicester.
• Aydın, R., Şahin, H. & Topal, T. (2008). Türkiye’de ilköğretime sınıf öğretmeni yetiştirmede nitelik arayışları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(2), 119-142.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy in changing societies. In Bandura, A. (Ed.) Exercise of personal and collective efficacy in changing societies (pp. 1-45). New York: Cambridge University Pres.
• Bilen, M. (1996). Planda Uygulamaya Öğretim. Ankara: Aydan WebOfset Tesisleri.
• Caprara, G. V.; Barbaranelli, C.; Steca, P. & Malone, P. S. (2006). Teachers’ self-efficacy beliefs as determinants of job satisfaction and students’ academic achievement: A study at the school level. Journal of School Psychology, 44, 473–490.
• Çakan, M. (2004). Öğretmenlerin ölçme-değerlendirme uygulamaları ve yeterlik düzeyleri: ilk ve ortaöğretim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), 99-114.
• Çapa-Aydın, Y., Uzuntiryaki-Kondakçı, E., Temli, Y. & Tarkın, A. (2013). Özyeterlik kaynakları ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. İlköğretim Online, 12 (3), 749‐758.
• Çapri, B. & Kan, A. (2006). Öğretmen kişilerarası özyeterlilik ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 48-61.
• Çaycı, B. (2011). Sınıf öğretmenliği lisans programındaki alan eğitimi derslerinin öğretmen yeterliği üzerindeki etkisinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 1-12.
• Çelikten, M., Şanal, M. & Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 207-237.
• Eker, C. (2014). Sınıf öğretmenlerinin özyeterlilik inanç düzeyleri üzerine bir araştırma. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 162-178.
• Ekici, G . (2008). Sınıf yönetimi dersinin öğretmen adaylarının öğretmen özyeterlik algı düzeyine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(35), 98-110.
• Gökyer N. & Bakcak S. (2018). Ortaokul Öğretmenlerinin Özyeterlik Düzeyleri: Elazığ İli Örneği. Turkish Journal of Educational Studies, 5 (3), 37-59.
• Gülebağlan, C. (2003) Öğretmenlerin isleri son ana erteleme eğilimlerinin, mesleki yeterlilik algıları, mesleki deneyimleri ve branşları bakımından karşılaştırılmasına yönelik bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Henson, R. K., Kogan, L. R. & Vacha-Haase, T. (2001). A reliability generalization study of the teacher efficacy scale and related instruments, Educational and Psychological Measurement, 61, 404-420.
• Kahyaoğlu, M. & Yangın, S. (2007). İlköğretim öğretmen adaylarının mesleki özyeterliklerine ilişkin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 73-84.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2017). Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. Öğretmen Strateji Belgesi, 2017-2023. Erişim adresi: http://oygm.meb.gov.tr.
• Newman, F. M., Rutter, R. A. & Smith, M. S. (1989). Organizational factors that affect school sense of efficacy, community, and expectations, Sociology of Education, 62, 221-238
• Oğuzkan, A. F. (1982). Öğretmenliğin üç yönü. Ankara: Kadıoğlu Matbaası.
• Özdemir, S. M. (2008) Sınıf öğretmeni adaylarının öğretim sürecine ilişkin özyeterlilik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54, 277-306.
• Recepoğlu, E. (2013) Öğretmen adaylarının yaşam doyumları ile öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi [Hacettepe University Journal of Education], Özel sayı (1), 311-326.
• Recepoğlu, S., & Recepoğlu, E. (2019). Öğretmen adaylarının özyeterlik algıları ile öğretmenlik mesleğine yönelik motivasyonları arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Doi: 10.16986/HUJE.2019053943
• Rimm-Kaufman, S. E., & Sawyer, B. E. (2004). Primary-grade teachers‘ self-efficacy beliefs, attitudes toward teaching, and discipline and teaching practice priorities in relation to the „responsive classroom“ approach. The Elementary School Journal, 104(4), 321-341.
• Ritter, J., Boone, W. & Rubba, P. (2001). Development of An Instrument To Assess Prospective Elementary Teacher. S.177
• Tang, S.Y.F. & Choi, P.L. (2009). Teachers’ professional lives and continuing professional development in changing times. Educational Review, 61(1), 1-18.
• Tschannen-Moran, M., Hoy, A. W., & Hoy, W. K. (1998). Teacher efficacy: Its meaning and measure. Review of educational research, 68(2), 202-248.
• Tuckman, B. W. (1991). Educational psychology. From theory to application. Florida: Harcourt Brace Jovanovich, Inc. Yavuzer, H. (1993). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yılmaz, M., Gürçay, D. & Ekici, G. (2007). Akademik özyeterlik ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 253-259.