ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNE GÖRE OKUL YÖNETİCİLERİNİN ÇATIŞMA ÇÖZME STİLLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 59 - 78, 30.06.2023

Metin Çelik Cem Tuna

Öz

Yöneticiler ve çatışan taraflar, çatışmanın çözümü için en uygun yol ve yöntemi bulmak ve uygulamak durumundadırlar. Okuldaki yöneticiler eğitimin kalitesini artırmak, örgüt içindeki huzuru sağlamak ve okulun kültürüne uygun bir ortam oluşturmak için sorunları tespit edip çıkabilecek çatışmalara zamanında müdahale etmek durumundadırlar. Bu çalışmanın amacı, okullarda görev yapmakta olan yöneticilerin çatışma durumunda nasıl bir tavır sergiledikleri ve nasıl çözüm yolları buldukları, öğretmen görüşleri alınarak tespit edilmeye çalışılmıştır. Okul yöneticilerinin en iyi çözüm yolunu bulmak ve örgüt içinde sağlıklı bir iletişim kurulmasını sağlamak için liderlik becerilerini nasıl kullandıkları araştırılmıştır. Araştırmada okullarda yaşanan çatışma sırasında okul yöneticilerinin hangi çatışma yönetimi stillerini kullanıldığının araştırılması amaçlanmıştır. Çalışmada yaş, eğitim durumu, branş, kıdem, kurumda çalışma süresi ve cinsiyet gibi bazı demografik değişkenler açısından dağılım incelenmiştir.
Bu araştırmada çatışmalarla başa çıkma stratejilerinin nasıl uygulanacağı, çatışma sırasında neler yapılabileceği ve çatışmaların olumsuz etkilerinin nasıl ortadan kaldırılacağı ele alınmıştır. Ayrıca kurum içinde çatışma stratejilerine yönelik yapılması gerekenler konusunda önerilerin olduğu veriler sunulmuştur. Araştırma, 2022-2023 eğitim öğretim yılı Rize ili ve ilçelerindeki resmi ilkokullar, ortaokullar ve liselerde yapılmıştır. Araştırma örneklemi 283 çalışan öğretmenden (153 kadın, 130 erkek) oluşmaktadır. Araştırmada okullarda görev yapan öğretmen algılarına göre okul yöneticileri çatışma çözme stillerinden en çok tümleştirme ve uzlaşma yöntemlerini, bazen ödün verme ve kaçınma yöntemlerini, en az ise hükmetme yöntemini benimsedikleri görülmüştür. İlkokulda ve lisede görev yapan öğretmenlerin görüşüne göre yöneticilerin çatışma çözme becerilerini anlamlı düzeyde daha çok kullandıkları görülmüştür. Erkek öğretmenlere göre yöneticilerin çatışma çözme becerilerinin yüksek olduğunu ve olumlu yönde kullandıklarını belirtmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Teacher, Opinion, School administrators, Conflict management, Solution styles, Educational administration, Öğretmen, Görüş, Okul yöneticileri, Çatışma yönetimi, Çözüm stilleri, Eğitim yönetimi

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

EXAMINATION OF CONFLICT RESOLVING STYLES OF SCHOOL MANAGERS ACCORDING TO TEACHERS OPINIONS

Öz

Managers and conflict parties have to find and implement the most appropriate way and method for conflict resolution. School administrators have to identify problems and intervene in a timely manner in order to increase the quality of education, ensure peace within the organization, and create an environment suitable for the school's vision. The aim of this study was to determine the attitude of the administrators working in the schools in the face of conflicts and how they found solutions by taking the opinions of the teachers. It has been researched how school administrators use their leadership skills to find the best solution and to establish a healthy communication within the organization. In the study, it was aimed to investigate the behavior patterns of school administrators during the conflict in schools. In the study, the distribution in terms of some demographic variables such as education level, branch, seniority, age, working time in the institution and gender was also examined.
In this research, how to apply strategies to cope with conflicts, what can be done during conflict and how to eliminate the negative effects of conflicts are discussed.. In addition, data on what to do about conflict strategies within the organization are presented. The research was conducted in the official primary schools, secondary schools and high schools in Rize province and in the 2022-2023 academic year. The research sample consists of 283 working teachers (153 female, 130 male). According to the perceptions of teachers working in schools in the study, it was seen that among the conflict resolution styles, school administrators mostly adopted the integration and compromise methods, sometimes the compromise and avoidance methods, and the least domination method. According to the opinions of the teachers working in primary and high schools, it was seen that the administrators used their conflict resolution skills significantly more. Compared to male teachers, they stated that administrators have high conflict resolution skills and use them in a positive way.

Anahtar Kelimeler

Teacher, Opinion, School administrators, Conflict management, Solution styles, Educational administration, Öğretmen, Görüş, Okul yöneticileri, Çatışma yönetimi, Çözüm stilleri, Eğitim yönetimi

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Açıkalın, A. (1994). çağdaş örgütlerde insan kaynağının personel yönetimi. Personel Eğitim Merkezi Yayınları.
• Acar, H. (2006). Ortaöğretim okul müdürlerinin çatışma yönetim stilleri ve bu çatışma yönetim stillerinin öğretmenlerin stres düzeylerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. https: //tez.yok.gov.tr /Ulusal Tez Merkezi.
• Arslanoğlu, Ş. (2016). Lise müdürlerinde liderlik, liderlik düzeylerinin öğretmenlerin motivasyonuna etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). KTO, Konya. https: //tez.yok.gov.tr /Ulusal Tez Merkezi.
• Arun, K., (2008). Liderlik tarzları ile paylaşımcı bilgi kültürü ilişkisi. (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum. https: //tez.yok.gov.tr /Ulusal Tez Merkezi.
• Bağdatlı, F. (2015). Okul yöneticilerinin çatışma yönetimi stilleri ile örgüt kültürü arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. https: //tez.yok.gov.tr /Ulusal Tez Merkezi.
• Besemer, C. (1999). Mediation. vermittlung in konflikten. Stiftung Gewaltfreies Leben.
• Benmira, S., & Agboola, M. (2021). Evolution of leadership theory. BMJ Leader, 5, 3–5. https://doi.org/10.1136/leader-2020-000296
• Boz, İ. T. (2012). Yöneticilerin çatışma yönetim tarzı ile çalışanların role dayalı performansı arasındaki ilişki ve algılanan örgütsel desteğin rolü. (Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. https: //tez.yok.gov.tr /Ulusal Tez Merkezi.
• Costantino, C.A., & Merchant, C.S. (1996). Designing conflict management system. Jossey-Bass.
• Çarıkçı, E. (2018). Okul yöneticilerinin duygusal zekâ yeterliliklerini iş yaşamında kullanma düzeyleri ile duygusal emek ve çatışmayı çözme stratejileri arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. https: //tez.yok.gov.tr /Ulusal Tez Merkezi.
• Çetin, M. ve Karsantık, İ. (Ed.). (2020). İnovasyon yönetiminde stratejiler ve süreçler. Nobel Yayınevi, 2020.
• Demirkaya, Y. (2012). Okul müdürlerinin çatışma yönetme stratejileri ve iletişim tarzlarına yönelik öğretmen algıları. (Yüksek Lisans Tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur. https: //tez.yok.gov.tr /Ulusal Tez Merkezi.
• Erdoğan, İ. (2010). Eğitim ve okul yönetimi. (8.Baskı). Alfa Yayınları.
• Fırat, S. (2010). Öğretmen algılarına göre ortaöğretim okul müdürlerinin kullandıkları çatışma yönetimi stratejilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. https: //tez.yok.gov.tr /Ulusal Tez Merkezi.
• Gümüşeli, A. İ. (1994). İzmir ortaöğretim okulları yöneticilerinin öğretmenler ile aralarındaki çatışmaları yönetme biçimleri. (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. https: //tez.yok.gov.tr /Ulusal Tez Merkezi.
• Himmetoğlu, B. (2014). İlkokullardaki öğretmen görüşlerine göre okul kültürü ile yöneticilerin çatışma yönetimi stratejilerinin arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir. https: //tez.yok.gov.tr /Ulusal Tez Merkezi.
• Karasar, N. (2005), Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Karip, E. (2000). Çatışma yönetimi. Pegem Akademi.
• Karip, E. (2010), Çatışma yönetimi (4. Baskı). Pegem Akademi.
• Karip, E. (2013). Çatışma yönetimi. Pegem Akademi.
• Kaya, Y. K. (1993). Yönetim: Kuram ve Türkiye’deki uygulama. Bilim Kitap.
• Koçel, T. (2013), İşletme yöneticiliği. (14. Baskı). Beta Basım.
• Moore, C. (1986). The mediation process. Practical strategies for resolving conflict. Jossey-Bass.
• Morgan, G. (2002). Bilder der organisation. Klett-Cotta.
• Nergiz, B. (2018). Örgütsel çatışma ve çatışmaların yönetilmesinde moderasyon tekniklerin kullanılması. (Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ. https: //tez.yok.gov.tr /Ulusal Tez Merkezi.
• Nyamajiwa, B.M. (2000). Communication in negotiation. Harare University of Zimbabwe Centre for Distance Education.
• Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2010). Örgütsel davranış. Ekin Yayın Dağıtım.
• Rahim, M. A. (2002). Toward a theory of managing organizational conflict. The International Journal of Conflict Management, 13, 206−235.
• Sagimo, P. O. (2002) Management dynamics: towards efficiency, effectiveness, competence and productivity. East Africa Educational Publishers Limited.
• Sarıoğlu, U.S. ve Uğur, U. (2014). Yöneticilik ve liderlik ayrımında kişisel farklılıkların rolü. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6, 122-136.
• Schmidt, S. M., & Kochan, T. A. (1972). Conflict: toward conceptual clarity. Administrative Science Quarterly, 17, 359-370.
• Schein, E.H. (2010). Organizational culture and leadership (4th ed.), Jossey-Bass.
• Scholz, C. (1997). Strategische organisation. landsberg, Verlag Moderne Industrie.
• Schwarz, G. (2001). Konfliktmanagement. konflikte erkennen, analysieren, losen. Gabler.
• Smith, B. N., Montagno, R.V., & Kuzmenko, T.N. (2004)Transformational and servant leadership: Content and contextualcomparisons, Journal of Leadership and Organizational Studies, 10, 80-91.
• Şahin, S. ve Yüksel-Şahin, F. (2017). Okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin çatışma yönetimi stillerinin sosyal zekâ ve bazı kişisel değişkenlere göre incelenmesi. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 391–418.
• Şener, E. K. (2019). İlkokul ve ortaokullarda görevli öğretmenlerin çatışma çözme stilleri, iş ve yaşam doyumlarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2019. https: //tez.yok.gov.tr /Ulusal Tez Merkezi.
• Şimşek, M. Ş. (2002), Yönetim ve organizasyon. (6. Baskı) Güney Ofset.
• Şimşek, M. Ş. (2009).Yönetim ve organizasyon. Adım Yayınları.
• Şimşek, N., ve Fidan, M. (2005). Kurum kültürü ve liderlik. Tablet Kitabevi.
• Şişman, M., ve Turan, S. (2004). Eğitim ve okul yönetimi - eğitim ve okul yöneticiliği el kitabı. Pegem Akademi.
• Tanrıverdi, M. (2008). Orta öğretim okulu yöneticilerinin öğretmenler tarafından algılanan çatışma yönetimi stilleri ile öğretmenlerin okul iklimi algıları arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul. https: //tez.yok.gov.tr /Ulusal Tez Merkezi.
• Thomas, K. W. (1976). Conflict and conflict management. In M.D. Dunnette (Ed.), Handbook of industrial and organizational psychology. Rand McNally.
• Tjosvold, D., & Tjosvold, M. (2015). Building the team organization: How to open minds, resolve conflict and ensure the cooperation. Springer.
• Uysal, T. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin çatışma yönetimi stratejilerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. https: //tez.yok.gov.tr /Ulusal Tez Merkezi.
• Üngüren, E. (2008). Örgütsel çatışma yönetimi üzerine konaklama sektöründe bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1, 880-900.
• Wagner, J., & Hollenbeck, J. (1992). Management of organizational behavior. Prentice Hall.
• Wilkin, L. (2020). From discord to harmony: Five skills for keeping your workplace humming. In L. Wilkin and T. Belak (Eds.) From discord to harmony: Making your workplace hum (pp. 319–332). Information Age Publishing.
• Wilmot, W. & Hocker, J. (2011). Interpersonal conflict (8th ed.). McGraw-Hill.
• Yazar, T. (2015). Eğitim ve öğretim ile ilgili temel kavramlar. T. Y. Yelken ve C. Akay (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri içinde (1-24). Anı Yayıncılık.
• Yeşil, A. (2016) Liderlik ve motivasyon teorilerine yönelik kavramsal bir inceleme, Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 158-180.
• Yıldızoğlu, H. (2013). Okul yöneticilerinin beş faktör kişilik özellikleriyle çatışma yönetimi stili tercihleri arasındaki ilişki. (Yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. https: //tez.yok.gov.tr /Ulusal Tez Merkezi.
• Yürür, Ş. (2009). Yöneticilerin çatışma yönetim tarzları ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin analizine yönelik bir araştırma. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(1), 25-31.