İLKOKUL ÖĞRETMEN ADAYLARININ MESLEĞE YÖNELİK DEĞER, İLGİ, İSTEK VE MEMNUNİYET DURUMLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 27, 30.06.2020

Mustafa Tahiroğlu Alper Murat Özdemir

Öz

Sınıf öğretmenlerinin de diğer mesleklerde olduğu gibi yaptıkları iş, ilgileri, istekleri, amaçları ve değer yargıları ile uyuşmuyorsa bu işte pekte mutlu ve istekli oldukları söylenemez. Bu durumun da, onların mesleğe yönelik motivasyonlarını ve başarılarını ister istemez olumsuz yönde etkileme ihtimali yüksektir. Bu yüzden öğretmen adaylarının değerleri, ilgileri, istekleri ve amaçları ile sınıf öğretmenliği mesleğinin özelliklerinin uyuşması önem arz etmektedir. Bu bağlamda çalışmamızda “İlkokul öğretmen adaylarının değer yönelimleri, sınıf öğretmenliğine yönelik ilgileri, istekleri ve memnun olma durumlarının tespit edilmesi amaçlanmaktadır.” Tarama modelinin kullanıldığı bu araştırmada; Schwartz, Melech, Lehmann, Burgess, Haris ve Owens (2001) tarafından geliştirilen ve Demirutku (2007) tarafından Türkçeye uyarlanarak geçerlilik ve güvenilirlik çalışması yapılan Portre Değerler Anketi ve araştırmacılar tarafından geliştirilen anket formu kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizi sonucunda; katılımcıların değer yönelimlerinin (ülke güvenliği, bağımsızlık, eşitlik, doğanın korunması, adil olma, yaşamdan zevk alma, nezaketli olma, yardımseverlik gibi değerlere en yüksek düzeyde önem verdikleri…) öğretmenlik mesleki değerleriyle uyumlu olduğu, %26.4’ünün sınıf öğretmenliğine oldukça çok ilgi duyarak tercih ettiği, yaklaşık %55’inin isteyerek tercih ettiği ve yaklaşık %94’ünün ise her ne sebeple tercih ederse etsin bu mesleği yapacak olmaktan memnun olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sınıf öğretmenliği, değer yönelimi, ilgi, istek, memnuniyet

THE INVESTIGATION OF PROSPECTIVE PRIMARY SCHOOL TEACHERS' VALUE, INTEREST, DESIRES AND SATISFACTION STATUS TOWARDS PROFESSION

Öz

As in other professions, if the work primary school teachers do do not match with their interests, aspirations, goals and value judgments, they may not be happy and willing in this profession. Such a situation necessarily affects their job motivation and achievement negatively. Therefore, it is important that primary school teachers’ values, interests, aspirations, and goals should correspond to the characteristics of the primary school teaching profession. In this regard, this study aimed to determine value orientation, interest, aspiration, and satisfaction levels of primary school teacher candidates. This study employed survey method. In addition to the questionnaire form developed by the researchers of the current study, the Portrait Values Questionnaire (PVQ) developed by Schwartz, Melech, Lehmann, Burgess, Haris and Owens (2001) and adopted to Turkish by Demirutku (2007) were used in the data collection process of the study. Data analysis of the study showed that value orientation of the participants (country security, independence, equality, protection of nature, fairness, enjoyment of life, kindness, helpfulness, etc.) match with the characteristics of teaching profession. Moreover, the results revealed that 26.6% of the participants preferred primary school teaching with much interest in this profession. It was also observed that approximately 32% of the participants have had to choose for a variety of reasons, completely out of their interests and desires. This study showed that approximately 94% of the participants were very pleased to be primary school teachers for whatever reason they had preferred it.

Anahtar Kelimeler

Primary Education, Value orientation, interest, aspiration, satisfaction

Kaynakça

• Akbaba, A., S. (2003). Eğitim Yönetimi ve Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(1), 7-18.
• Altuner, İ. (2009). İhtiyaç, Metafizik ve Bilim Açısından Değerler Felsefesi. Değerler Eğitimi Merkezi Dergisi, 2 (5), 112-124.
• Atlı, A. ve Kaya, A. (2016). Lise Öğrencilerinin Mesleki Değerleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (1), 314-330.
• Aydın, B., Kara, E. ve Günbey, M. (2019). İlkokul Yıllarında Öğrencileri Mutlu ve Mutsuz Eden Öğretmen Davranışları ve Bu Davranışların Etkileri. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (1), 69-92.
• Aydın, M. (2003). Gençliğin Değer Algısı: Konya Örneği. Değerler Eğitimi Dergisi. 1 (3), 121-144.
• Bağatır, S. ve Peker, R. (2004). Endüstri Meslek Lisesi Öğrencilerinin Yetenek İlgi ve Değerleri İle Okudukları Bölümler Arasındaki İlişki. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (2), 329-340.
• Başar, M., Doğan, M. C., Şener, N., Uzun, Ö. ve Topal, H. (2018). İlkokulda Öğretmen Öğrenci İletişimi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 1- 17.
• Bozgeyikli, H., Derin, S. ve Toprak, E. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Mesleki Değer Algıları. International Journal of Contemporary Educational Studies (IntJCES), 2 (1), 139-156.
• Bozgeyikli, H., Toprak, E. ve Derin, S. (2016). Öğretmen Adaylarının Mesleki Değer Algılarının Sıralama Yargılarıyla Ölçeklenmesi. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 11 (5), 204-225.
• Demirutku, K. (2007). Parenting Styles, Internalization of Values, and the Self-concept. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Dunlop, F. (2005). Democratic Values and the Foundations of Political Education. J.M.Halstead and M.J.Taylor (Eds.). Values in Education and Education in Values (p. 66-76) içinde. USA: Taylor & Francis e-Library. ISBN 0-203-97355-0 (e-book). Eroğlu, Y. (2015). İlgi Envanterleri. C. Şahin (Ed.). Bireyi Tanıma Teknikleri, Ankara: Pegem A Akademi.
• Gelişli, Y., Kazykhankyzy, L. ve Shauyenova, M. (2018). İlköğretim Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Meslek Seçimine Etki Eden Değerler (Mardin İli Örneği). İlköğretim Online, 17(4), 2216-2228. Web: http://ilkogretim-online.org.tr 15.01.2020.
• Gençtanırım, D., Torunoğlu, H. ve Köroğlu, M. (2014). Olumsuz Öğretmen Davranışlarının Çok Boyutlu İncelenmesi, Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (5), 1-18.
• Güçlü, N. (2000). Öğretmen Davranışları, Millî Eğitim, 147, 21-23.
• Güngör, E. (2000). Değerler Psikolojisi Üzerine Araştırmalar (3. baskı). İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Halstead, J. M. (2005). Values and Values Education in Schools. J.M.Halstead and M.J.Taylor (Eds.). Values in Education and Education in Values (1-13) içinde. USA: Taylor & Francis e-Library. ISBN 0-203-97355-0 (e-book).
• Kesim, S. (2019). Değerlerin Meslek Seçimine Etkisi. https://turkegitimrehberi.com/degerlerin-meslek-secimine-etkisi/ 13.03.2020.
• Kıyak, S. (2006). Genel Lise Öğrencilerinin Meslek Seçimi Yaparken Temel Aldığı Kriterler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kuzgun, Y. (2009). Meslek Gelişimi ve Danışmanlığı (3. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Külahoğlu, Ş. Ö. (2005). Öğrenci Davranışlarını Etkileyen Sosyal ve Psikolojik Faktörler. L. Küçükahmet (Ed.). Sınıf Yönetiminde Yeni Yaklaşımlar. (4. Baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
• Lopes-de-Oliveira, M. C., Toledo, D. C. and Araújo, C. M. (2018). Continuity and Discontinuities in the Self-System: A Values-Based Idiographic Analysis of Gender Positionings. A. U. Branco and M. C. Lopes-de-Oliveira (Eds.). Cultural Psychology of Education-6: Alterity, Values and Socialization. Switzerland: Springer International Publishing AG. ISBN 978-3-319-70506-4 (e-book).
• Matusov, E. (2018). Chronotopic Analysis of Values in Critical Ontological Dialogic Pedagogy. A. U. Branco and M. C. Lopes-de-Oliveira (Eds.). Cultural Psychology of Education-6: Alterity, Values and Socialization. Switzerland: Springer International Publishing AG. ISBN 978-3-319-70506-4 (e-book).
• Oktay, A. S. (2007). İslam Düşüncesinde Ahlaki Değerler ve Bunların Global Ahlaka Etkileri.
• R. Kaymakcan, S. Kenan, H. Hökelekli, Ş. Arslan ve M. Zengin (Eds.). Değerler ve Eğitimi Uluslararası Sempozyumu Bildirileri. İstanbul: DEM Yayınları.
• Özensel, E. (2003). Sosyolojik Bir Olgu Olarak Değer. Değerler Eğitimi Dergisi, 1 (3), 217-239.
• Öztürk, Z. (2005). On Beşinci Yüzyıl Şairlerinden Akşemseddinzade Hamdullah Hamdi’nin Yusuf ve Zeliha Mesnevisinde İşlenen Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 3 (10), 41-72
• Pring, R. (2005). Values and Education Policy. J.M.Halstead and M.J.Taylor (Eds.). Values in Education and Education in Values. USA: Taylor & Francis e-Library. ISBN 0-203-97355-0 (e-book).
• Razon, N. (2019). Gencin Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler. Web: https://www.ekipnormarazon.com/makalelerimiz/meslek-secimi/gencin-meslek-secimini-etkileyen-faktorler/ 13.03.2020.
• Sarıtaş, M. (2000). Sınıf Yönetimi ve Disiplinle İlgili Kurallar Geliştirme ve Uygulama (Ed. L. Küçükahmet). Sınıf Yönetiminde Yeni Yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Schvaneveldt, J. D. and Adams, G. R. (1983). Adolescents and the Decision-Making Process. Theory Into Practice, 22 (2), 98–104. Web: https://www.jstor.org/stable/1477150 12.03.2020.
• Sezer, Ş. (2018). Öğretmenlerin Sınıf Yönetimi Tutumlarının Öğrencilerin Gelişimi Üzerindeki Etkileri: Fenomenolojik Bir Çözümleme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 534-549.
• Smyth, J. C. (2005). Environmental Values and Education. J.M. Halstead and M.J. Taylor (Eds.). Values in Education and Education in Values (p. 52-65) içinde. USA: Taylor & Francis e-Library. ISBN 0-203-97355-0 (e-book).
• Sürücü, A. ve Ünal, A. (2018). Öğrenci Motivasyonunu Artıran ve Azaltan Öğretmen Davranışlarının İncelenmesi. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8 (14), 253-295.
• Tan, H. ve Baloğlu, M. (2011). Psikolojik Danışma ve Rehberlik: Teori ve Uygulama (3. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Tunca, N. (2012). İlköğretim Öğretmenleri İçin Mesleki Değerler Ölçeğinin Geliştirilmesi ve İlköğretim Öğretmenlerinin Mesleki Değerlerinin Belirlenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Türk Eğitim Derneği (TED) (2009). Öğretmen Yeterlikleri (Özet Rapor). Ankara: Okan Matbaacılık.
• Uluğ, M., Özden, M.S. and Eryılmaz, A. (2011). The Effects of Teachers’ Attitudes on Students’ Personality and Performance. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 30, 738 – 742.
• UNESCO (1992). Education for Affective Development: A Guidebook on Programmes and Practices. Bangkok (Thailand): UNESCO Principal Regional Office for Asiaand the Pacific. Web: http://unesdoc.unesco.org/images/0009/000932/093253eo.pdf 10.03.2018.
• UNESCO (2005). Learning To Do: Valuesfor Learning and WorkingTogether in a Globalized World (Eds. L. R. Quisumbing and J. Leo). Bonn, Germany: UNESCO-UNEVOC International Centre for Technical and Vocational Education and Training. http://www.unevoc.unesco.org/fileadmin/user_upload/pubs/LearningToDo.pdf 06.01.2009.
• Uslu, A. (2002). Yüzüncü Yıl Üniversitesinde Sınıf Atmosferinin Öğrenci Başarısına Etkisi. Yayınlanmamıs Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Uyguç, N. (2003). Cinsiyet, Bireysel Değerler ve Meslek Seçimi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18 (1), 93-104.
• Warnock, M. (2005). Moral Values. J.M.Halstead and M.J.Taylor (Eds.). Values in Education and Education in Values (p. 43-51) içinde. USA: Taylor & Francis e-Library. ISBN 0-203-97355-0 (e-book).
• Yörükoğlu, A. (2010). Çocuk Ruh Sağlığı: Çocuğun Kişilik Gelişimi, Eğitimi ve Ruhsal Sorunları (30.baskı). İstanbul: Özgür Yayınları.