SANAL GERÇEKLİK DESTEKLİ MARUZ BIRAKMA UYGULAMALARI AVANTAJLAR SINIRLILIKLAR VE ETİK KONULAR

Yıl 2020, Cilt 3, Sayı 2, 38 - 51, 31.12.2020

Özlem ÖZDEN

Öz

Psikolojik destek sürecinde kullanılan sanal gerçeklik destekli maruz bırakma uygulamaları, uzun yıllardır başta kaygı bozuklukları olmak üzere birçok psikopatolojinin tedavisinde kullanılmaktadır. Bu çalışmanın temel amacı sanal gerçeklik destekli maruz bırakma uygulamalarını konu edinen çalışmaların incelenmesi, bu doğrultuda kullanılan imkanlar, sınırlılıklar ve etik değerlendirmelerin araştırılarak mevcut durumun ifade edilmesi ve gelecekte yapılacak çalışmalar için önerilerde bulunmaktır. Bu çalışmanın sonucunda, bu uygulamaların psikolojik destek sürecine önemli ve anlamlı katkılar sağladığı, bununla birlikte imkanları, sınırlılıkları ve özellikle etik kaygıların uygulama süreçlerinde nasıl korunacağı ve uygulanacağı ile ilgili standart tedavi protokollerinin oluşturulmasının gerektiği, bu konuda daha fazla kanıta dayalı çalışma yapılmasının önemli olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

sanal gerçeklik ile maruz bırakma terapisi, maruz bırakma, sanal karakterler, sanal çevreler

Kaynakça

• Anderson, P.L. – Price, M. - Edwards, S.M. – Obasaju, M.S. – Mayowa, A. – Schmertz, S.K. – Zimand ,E. – Calamars, M.R. (2013). “Virtual reality exposure therapy for social anxiety, disorders: A randomized controlled trial”, Journal of Consulting and Clinical Psychology, 81(5).
• Anderson, P.L. – Jacobs, C. (2004). “Computer-supported cognitive behavioral treatment of anxiety disorders”, Journal of Clinical Psychology, 60(3).
• Anderson, P.L. - Rothbaum B.O. – Hodges, L.F. (2001). “Virtual reality: Using the virtual world to improve quality of life in the real world”, Bulletin of the Menninger Clinic, 65(1).
• Antony, M.M. – Rowa, K. (2005). “Psychological treatments for social phobia”, Canadian Journal of Psychiatry, 50(6).
• Benbow,A.A. – Anderson, P.L. (2019). “A meta-analytic examination of attrition in virtual reality exposure therapy for anxiety disorders”, Journal of Anxiety Disorders, 61(1).
• Bilge, Y., Gül, E., Birçek, N. I. (2020). Bir Sosyal Fobi Vakasında Bilişsel Davranışçı Terapi ve Sanal Gerçeklik Kombinasyonu. J Cogn Behav Psychother Res, 9(2), 158-165. https://doi.org/10.5455/JCBPR.61718
• Botella, C. – Garcia-Palacios, A. -Baños, R. –Quero, S. (2009). “Cybertherapy: Advantages, limitations, and ethical issues”, PsychNology Journal, 7(1).
• Castro ,W.P. – Roca, Sanchez M.J. – Pitti Gonzalez, C.T. - Bethencourt ,J.M.– Fuente ,Portero J.A. - Marco, R.G. (2014). “Cognitive-behavioral treatment and antidepressants combined with virtual reality exposure for patients with chronic agoraphobia”, Int J Clin Health Psychol, 14(1).
• Chesham, R.K. – Malouff, J.M. – Shutte, N.S. (2018). “Meta-analysis of the efficacy of virtual reality exposure therapy for social anxiety”, Behavior Change, 35(1).
• Gorini ,A.– Riva, G. (2008). “The potential of virtual reality as anxiety management tool: a randomized controlled study in a sample of patients affected by generalized anxiety disorder”, Trials, 9(1).
• Hartanto, D. - Kampmann ,I.L. – Morina ,N.- Emmelkamp, P.M.G. – Neerincx, M.A. (2014). “Controlling social stress in virtual reality environments”, 9(3). 1-17. doi:10.1371/0092804. Işıklı, S., Baran, Z., & Aslan, S. (2019). Özgül fobilerde sanal gerçeklik teknolojisi uygulamaları ile tedaviye yardımcı araç geliştirme: Bir etkililik çalışması. Klinik Psikiyatri Dergisi, 22(3), 316-328.
• Meyerbröker, K. – Emmelkamp, P.M.G. (2010). “Virtual reality exposure therapy in anxiety disorders: A systematic review of process-and-outcome studies”, Depression and Anxiety, 27(1).
• Morina N. – Brinkman W.P. – Hartanto, D. – Kampmann, I.L. – Emmelkamp, P.M.G. (2015). “Social interactions in virtual reality exposure therapy: a proof of concept pilot study”, Journal of The European Society For Engineering And Medicine, 23(1).
• Murdock, N.L. (2013). Psikolojik danışma ve psikoterapi kuramları, Füsun Akkoyun (Ed)., Ankara, Nobel.
• Powers M.B. – Emmelkamp, P.G.M. (2008). “Virtual reality exposure therapy for anxiety disorders: A meta-analysis”, Journal of Anxiety Disorders, 22(20).
• Opriş, D., Pintea, S., Garcia-Palacios, A., Botella, C., Szamosközi, Ş. & David, D. (2012). Virtual reality exposure therapy in anxiety disorders: A Quantitative Meta-Analysis. Depression and Anxiety, 29(1), 85-93.
• Öztürk, M.O. (2016). Uluşahin, A., Ruh sağlığı ve bozuklukları, 14bs., Ankara, Nobel.