İSKENDER PALA’NIN ŞAH VE SULTAN ADLI ROMANINDA HALK BİLİMİ UNSURLARI

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 2, 193 - 224, 05.11.2017

Mehmet Alptekin , Dilek Alptekin

Öz

Tarihsel
süreç içerisinde gelenekten beslenen halk bilimi, asırlar boyunca sözlü
gelenekteki unsurları bünyesinde toplamıştır. Sonsuz bir hazine olan halk
kültürü, her dönemde birçok araştırmacı ve yazarın dikkatini çekmiştir. Bu halk
kültürü unsurları sadece bir türle var olmamış hayatın bütün safhasında
beşikten mezara kadar zaman içerisinde çeşitlenip farklı türler içerisinde
günümüze kadar ulaşmıştır.

İskender
Pala, divan edebiyatını sevdiren adam olarak bilinmesine rağmen; eserlerinde
tasavvufi düşünceyi, halk bilimini, tarihi ve coğrafi bilimleri bir harmoni
içerisinde sentezleyerek akıcı bir şekilde okuyucuya aktarmayı başarmıştır. Böylece
eser, okurun ilgisini çekip çok yönlü olarak gelişmesine yardımcı olmaktadır.
Belki de okuyucu farkında olmadan geçmiş dönemlerdeki kültür öğeleri
öğrenmektedir.

Çalışmamızda,
İskender Pala’nın Şah ve Sultan adlı
tarihi romanındaki halk bilimsel unsurları (ant, rüya, yas, akış-kargış, halk
hekimliği…) hakkında bilgi vermeye çalışacağız. Bu sayede tarihsel süreç
içerisinde halk bilimsel unsurların edebi bir tür olan roman yoluyla nasıl ve
ne şekilde aktarıldığını göstermeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

İskender Pala, Şah ve Sultan, Halk Bilimi Unsurları

Kaynakça

• Aksan, D. (1990). Türkçenin gücü. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Aksoy, Ö. A. (1988). Atasözleri ve deyimler sözlüğü. İstanbul: İnkılâp Kitabevi
• Alptekin, A. B. (2009a). Osmaniye örneğinden hareketle batı Türkleri (Azerbaycan-Türkiye) destan ve hikâyelerinde ant(yemin)lar. Millî Folklor, 8 (84): 23-34, Erişim tarihi: 10.02.2017, http://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/ ali_berat_ alptekin_ osmaniye_ant.pdf
• Alptekin, A. B. (2009b). Ceyhun’dan Ceyhan’a evlenme ile ilgili bazı kavramlar (kalın, saçı, okuntu, aşerme, toy) Üzerine. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (Prof. Dr. Hüseyin Ayan Özel Sayısı), 15 (39): 307-321.
• Alptekin, A. B. (2010). Türk halk hikâyelerinde halk hekimliği. Milli Folklor, 11 (86): 5-20, Erişim tarihi:11.06.2017, http://www.millifolklor.com /tr/sayfalar/86%20 pdf/01.pdf
• Alptekin, M. (2016). Bamsı Beyrek destanı üzerinde karşılaştırmalı bir araştırma (inceleme-metin) (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Atalay, B. (1985). Divanü Lûgat-it-Türk tercümesi I (B. Atalay, Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Aydoğan, E. (2006). Anadolu sahası Türk halk hikâyelerinde mitolojik unsurlar (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bakırcı, N. (2010). Köroğlu destanlarında Köroğlu ve binitinin kıyafet (şekil) değiştirmesi. Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5 (4): 860-878, Erişim tarihi:05.05.2017,http://turkishstudies.net/Makaleler/443485562_40bak%C4%B1rc%C4%B1_nedim.pdf
• Bang W., Rahmeti, G.R. (1936). Oğuz Kağan destanı. İstanbul: Burhaneddin Basımevi
• Bilkan, A. F. (2009). Masal estetiği. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Boratav, P. N. (1969). 100 soruda Türk halk edebiyatı, İstanbul: Gerçek Yayınevi
• Boratav, P. N.(1984). 100 soruda Türk folkloru (inanışlar, töre ve törenler, oyunlar) İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Çoruhlu, Y. (1999). Türk mitolojisinin ABC’si. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Çoruhlu, Y. (2002). Türk mitolojisinin ana hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Dilek, İ. (2013).Türk mitoloji sözlüğü (Altay-Yakut). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Doğan, L. (2002). Türk kültüründe hayvanlar ve hayvan isimleri. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, (12): 615-659.
• Durbilmez, B. (2007). Kırım Türk anlatılarında sayı simgeciliği. Millî Folklor, 10 (76): 177-190.
• Duymaz, A. (2005). Oğuz Kağan destanından Dede Korkut’a toy geleneğinin simgesel anlamı ve Türk paylaşım modeli. Karadeniz Araştırmaları, (5): 37-60 Erişim tarihi: 25.09.2017, http://dergipark.ulakbim.gov.tr/karadearas/article/view/5000 052785/500005010 4
• Elçin, Ş. (1986). Halk edebiyatına giriş. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Ercilasun, A. B., Aliyev, A. M., Şayhulov, A., Kajıbek, E. Z., Konkobay Uulu, K., Yusuf, B., Göklenov, C., Mahpir, V.U.,
• Çeçenov, A., (1991). Karşılaştırmalı Türk lehçeleri sözlüğü I. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ergin, M. (1994). Dede Korkut Kitabı I. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Eyüboğlu, İ. Z. (1998). Anadolu inançları. İstanbul:Toplumsal Dönüşüm Yayınları
• İçel, H. (2005). Batı Türklerinin dörtlüklerden oluşan bilmeceleri üzerinde bir çalışma (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• İnan, A. (2000). Tarihte ve bugün Şamanizm. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Kaplan, M., Akalın, M., Bali, M. (1973). Köroğlu destanı. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Kaşgarlı Mahmud (2014). Divânu lügât’it Türk, giriş-metin-çeviri-notlar-dizin (A. B. Ercilasun, Z. Akkoyunlu, Çev.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kaybal, D. (1999). Adana ve Osmaniye illerinden halk edebiyatı örnekleri (Yayımlanmamış Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Konya.
• Köprülü, F. (1981). Türk edebiyatında ilk mutasavvıflar. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınevi.
• Önal, M. N. (2010). Halk anlatılarında hahramanın kimliğini gizlemesi. Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5 (1), 1271- 1285, Erişim tarihi:21.04.2017,http://www.turkishstudies .net/Makaleler/1966909880_56%C%B6nalmehmet_naci.pdf
• Örnek, S. V. (1971). Anadolu folklorunda ölüm. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Örnek, S. V. (1977). Türk halk bilimi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Öztürk, A. (1980). Çağları içinde Türk destanları. Ankara: Emek Matbaacılık ve İlancılık Limited Şirketi.
• Pala, İ. (2016) Şah ve sultan. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Sakaoğlu, S., Duymaz, A. (2011). İslamiyet öncesi Türk destanları (incelemeler-metinler). İstanbul: Ötüken Yayınları Yayınevi.
• Schimmel, A. (2000). Sayıların gizemi (M. Kübüşoğlu, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Türk Dil Kurumu (2017). “Deyim ve atasözlerinin anlamları”. http://www.tdk.gov.tr, (03.11.2017).
• Türkçe sözlük. (1998). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uraz, M. (1994). Türk mitolojisi. İstanbul: Düşünen Adam Yayınları.