(HADİS İSNADI BAĞLAMINDA) İBN ZERKÛN (ö. 586/1190)

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 3, 306 - 319, 07.12.2017

Hikmetullah Ertaş

Öz

Hz. Osman döneminden (27/648)) itibaren Müslümanların
yöneldiği Endülüs, Târık b. Ziyâd ile Musa b.Nusayr’in (95/714) fütühâtları
sonrasında Emevî Devletine bağlı valilikler şeklinde İslâmî kimliğine kavuştu.
140/758’de kurulan Endülüs Emevî Devleti, yaklaşık üç asır sonra küçük şehir
devletçiklere dönüşerek Tevâifu’l-mulûk denilen yapılar halinde XV. Yüz yılın
ortalarına kadar devam etti. Sekiz asra yaklaşan bu süreçte Müslümanlar
Endülüs’te Tefsir, Hadis, Fıkıh başta olmak üzere pek çok alanda başarılı ilmî
faaliyetler gösterdi. İşte bu çalışmada mevcut ilmî birikimden optimal düzeyde
faydalandığını düşündüğümüz hicri altıncı/miladi on ikinci asrın Endülüs’ünde
yaşamış, fıkıh ve hadis ilimlerinde meşhur, İşbîliye (Sevilla)lı Kâdı İbn
Zerkûn’un ilmi yönü ele alınmıştır. Çalışmada Zerkûn’un hayatı, hocaları,
eserleri ile öğrencilerinden bahsedildikten sonra kendisine ulaşan rivayet
zincir(ler)ine değinilerek sahip olduğu isnatların Endülüs coğrafyası
bağlamında taşıdığı değere atıflar yapılmıştır. Bu minval üzere Zerkûn’un
talebesi İbn Halfûn’un, hocası isnadıyla eserinde yer verdiği (rastgele
seçilen)bir rivayet, (hadis eserlerinde taranarak) senet tahliline tabi
tutulmuştur. Sözkonusu rivayet, intihâsı bakımından çözümlenmiş, Zerkûn’un
isnadındaki raviler diğer eserlerdeki ravilerle eş zamanlı olarak paralel
biçimde incelenmiştir. Çalışmanın neticesinde İbn Zerkûn’un sahip olduğu
isnadlar bakımından hicri altıncı asrın Endülüs’ünde çok önemli
muhaddislerinden olduğu kanaatine varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İbn Zerkûn, Endülüs, Hadis

lN THE CONTEXT OF HADİTH) İBN ZERKUN

Öz

This study deal with the scientific aspect of the well-known ibn Zerkun who is famous in fiqh and hadith, who lived in the from time of Hz. Osman (27/648), the Muslims of the Muslims of Tarik b. Ziyad and Musa b. Nusayr (95/714) gathered their Islamic identity as Emissary governors after the conquest. In 140-758 the state of Andalusion Emirate was transformed in to a small city state after about three centuries and continued until the mid –XV century in the form of structures known as Tevaifu`l-muluk. In the process of approaching the eight-thirteenth century, Muslims performed successful scientific activities in various fields, especially in the commentary, hadith, fiqh in the Endus. Sixteenth century, the millenium twelfth century, which he thought best benefited from the accumulation of knowledge, after mentioning the lives, folk, works and students of Zerkun in the study, references to the chains of narratives that reached him were referred to the values they bear in the geographical region of Andalusia, in this way, a narrative of ibn Halfun, the reguest of Zerkun, has been analyzed by a rhetoric (screened in hadith works) that his work (random simultaneous). The narrative was analyzed in the form of parallel simultaneous with the ravins of Zerkun, solved in termes of plagioraism, in other Works. It was concluded that the sixth period of the sixth century was the most impartant correspondent in terms of the claims that Ibn Zerkun had in the wake of study. 

Anahtar Kelimeler

Ibn Zerkun, Endus, Hadith, Ibn Halfun

Kaynakça

• Abd b. Humeyd, K. (1988). El-Müntehab min Müsnedi Abd b. Humeyd, thk, Subhî el-Bedri- Mahmut Muhammed Halîl, Kahire: Mektebetü’s-Sünne.
• Bezzâr, A.(2009). Müsned. thk, Mahfûz Abdurrahman vdğr., Medine: Mektebetü’l-Ulûm. C. 8.
• Dabbî, A. (1967). Buġyetü’l-mültemis fî târîhi ricâli ehli’l-Endelüs, Kahire: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî.
• Ebû‘ş-Şeyh, M. (1987). Kitâbu’l-Emsâl fi’l-Hadîsi’n-Nebevî, thk, Abdu’l-alî Abdulhamid Hâmid, Hind:Dâru’s-Selefîyye.
• Ebu’l-Fadl, Z.(1997). Hadîsu’z-Zührî, thk, Hasan b. Muhammed b. Ali el-Balût, Riyad: Edvâu’s-Selef.
• Hamevî, Ş. (1995). Mu’cemu’l-Buldân. Beyrut: Dâru Sâdr. C. 1-3-4.
• Hatîp el-Bağdâdî, A. (2002). Tarîhu Bağdât, thk, Beşşâr Avvâd Maruf, Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî. C. 2-12.
• İbn Abdülhâdî. (1996). Tabakâtu Ulemâu’l-Hadis, thk, Ekrem el-Bûşî ve İbrahim Zeybek, Beyrut: Muessesetü’r-Risâle. C.4.
• İbn Ferhûn, B. (t.y). Ed-Dîbâcü’l-müzzeheb fî ma’rifeti a’yâni ‘ulemâ’i’l-mezheb, thk. Muhammed Ahmedî, Kahire: Dâru’t-Turâs. C. 1-2.
• İbn Halfûn, (t.y.). el-Mu’lim bi Şuyûhi’l-Buhârî ve’l-Müslim, thk., Ebu Abdurrahman Adil b. Said, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• İbnü’l-Ebbâr, M. (1995). Et-Tekmile li-Kitâbi’s-Sıla, thk., Abdüs’Selâm. Lübnan: Dâru’l-fikr. C. 2.
• Kandemir, M.Y.(1994). Ebû Zer el-Herevî, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.10: 269-270.
• Kehhâle, Ö. (t.y.). Mu’cemü’l-Müellifîn, Beyrut: Dâru ihyâ i’t-Turâs. C. 9.
• Koçyiğit, T. (1988). Abd b. Humyed, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 1: 58.
• Kudâî, M. (1986). Şihâbü’l-aħbâr (Müsnedü’ş-Şihâb), thk. Hamdî b. Abdülmecid es-Silefî, Beyrut: Müessetür’r-Risâle. C. 2.
• Merrâküşî, M. (2012). Ez-Zeyl ve’t-tekmile li-kitâbeyi’l-Mevsûl ve’s-Sıla, thk., İhsan Abbas, Muhammed b. Şerîfe ve Avvâd Marûf. Tunus: Dâru’l-Ğarbi’l- İslami. C. 4.
• Mizzî, Y. (1980). Tehzîbu’l-Kemâl fi Esmâir-Ricâl, thk, Beşşâr Avvâd Marûf, Beyrut: Müessestü’r-Risâle. C.1-12-20-33.
• Özel, A. (1991). Bâcî, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 4: 414-415.
• Öztoprak, M.(2013). Endülüs Hadisçiliğinde Sahîhayn Algısı ve Doğu İslâm Dünyasıyla Karşılaştırılması, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (34): 109-136.
• Ubûdî, C. (1999). İbn Abdülber- en-Nemerî, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 11: 269-272.
• Ubûdî, C. (2001). İşbiliye, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 23: 428-429.
• Yardım, A. (1994). Ebu’ş-Şeyh, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 10: 343-344.
• Zehebî, Ş. (1998). Tezkiretu’l-Huffâz, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye. C.4.
• Zehebî, Ş. (2003). Târîhu’l-İslâm ve Vefeyâtü’l-Meşâhîr ve’l-A’lâm, thk, Beşşâr Avvâd Ma‘rûf, Y.y.: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî. C. 7-8-9-10-11- 12-13-14-40-44.
• Zehebî, Ş. (2006). Siyeru A’lâmi’n-Nubelâ, Kahire: Dâru’l-Hadis. C.5-6-8-10-12-13-16-17-21-22-23.
• Ziriklî, M. (t.y.). el-Alâm, Y.y.:Dâru’l-İlm, C. 1-6.