DÜĞÜNLERDE YAŞANAN OLUMSUZLUKLARA KARŞI OSMANLI DEVLETİ'NİN ALMAYA ÇALIŞTIĞI TEDBİRLER

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 3, 517 - 523, 07.12.2017

Murathan Keha

Öz

Pek çok toplumsal
olayda olduğu gibi düğün merasimlerinde de şekillendirici unsur, o toplumun
sahip olduğu örf, adet ve geleneklerdir. Yapılan düğün merasimlerinde insanlar
yaşadıkları mutluluklarını, sevinç ve neşelerini çevreleriyle ve yakınlarıyla
paylaşmak isterler. Bu amaçla insanlar davet edilir, bir araya toplanılır ve
yaşanan mutluluk beraberce kutlanır. Kutlamalar esnasında düzenlenen eğlenceler
de insanların, sevinç, neşe ve coşkusunu arttırır. Tüm bunlar yapılırken arzu
edilen şey, yaşanan mutluluğun daim olması ve herhangi bir olumsuzluk
yaşanmamasıdır.

19. yüzyılda
yapılan düğünlerde Devlet yaşanan veya yaşanması muhtemel her türlü olumsuzluğa
karşı her zaman duyarlı bir tavır sergilemiş, gerekli mercilere emirler göndererek
herkesi tedbirli olmaya çağırmış ve bu tip olaylara karşı tedbirsiz veya
duyarsız davrananları da cezalandıracağını her vesileyle belirtmiştir. Ancak
alınan pek çok tedbire ve gönderilen emirnamelere rağmen olumsuzluklar
yaşanmaya devam etmiştir. Bazen düğün törenleri esnasında silahlar çekilmiş,
havaya veya sağa sola rastgele ateş edilmiş ve açılan bu ateş sonucunda kazayla
birileri yaralanmış veya can kayıpları yaşanmıştır. Yahut düğün için toplanılan
ev, toplanan kişilerin ağırlığına dayanamayıp, çökmüş ve insanların düğün için
geldikleri evden cenazeleri çıkmıştır.

Bu çalışmada gerek şehir
merkezleri gerekse taşrada olsun, 19. yüzyılda Osmanlı toplumunda yapılan düğün
merasimlerinde yaşanan bu tür olumsuzluklar ve bunlara karşı devletin aldığı
veya almaya çalıştığı tedbirler ele alınmaya çalışılmıştır. Bu çerçevede gerek
yaşanan olumsuzlukların gerekse alınan tedbirlerin ortaya konulması için
Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde bulunan ilgili belge ve evraklar referans
alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Düğün, Çökme, silah atma

Kaynakça

• 4.1. Arşiv Kaynakları
• Hat (Hatt-ı Hümayun): 1403-56736, 29 Zilhicce 1208 (28 Temmuz 1794).
• A. MKT. UM. (Sadaret Mektubi Kalemi Umum Vilayat Evrakı): 9-90, 19 Rebiülahir 1266 (4 Mart 1850); 13-26, 9 Cemaziyelahir 1266 (24 Nisan 1850); 242-18, 29 Şevval 1272 (3 Temmuz 1856); 242-38, 1 Zilkade 1272 (4 Temmuz 1856); 248-23, 13 Zilhicce 1272 (15 Ağustos 1856); 284-57, 19 Şevval 1273 (12 Haziran 1857).
• DH.MKT (Dahiliye Nezâreti Mektubî Kalemi): 2220-37, 29 Safer 1317 (7 Temmuz 1899).
• İ.DH. (İrade Dâhiliye): 267-16657, 11 Cemaziyelevvel 1269 (20 Şubat 1853).
• ŞD. (Şura-yı Devlet): 2618-41, 4 Zilhicce 1310 (18 Haziran 1893).
• Y.A..HUS. (Yıldız Sadaret Hususi Maruzat Evrakı): 275-105, 25 Zilkade 1310 (10 Haziran 1893); 350-50, 7 Zilkade 1313 (20 Nisan 1896).
• Y..EE..KP.. (Yıldız Sadrazam Kamil Paşa Evrakı): 9-870, 10 Rebiulevvel 1317 (18 Temmuz 1899).
• 4.2. Süreli Yayınlar
• Takvim-i Vekayi, Def’a 250, 6 Muharrem 1259 (7 Şubat 1843).
• Takvim-i Vekayi, Def’a 424, 11 Cemaziyelahir 1266 (24 Nisan 1850).
• 4.3. Kitaplar
• Karakoç, S. (2006). Külliyât-ı Kavânîn, Yay.Haz., M.Akif Aydın, C.I. Ankara: TTK.
• Koşay, H.Z. (1944). Türkiye Türk Düğünleri Üzerine Mukayeseli Malzeme. Ankara: Maarif Matbaası.
• 4.4. Makaleler
• Aydemir, A. (2013). Türk Dünyasında Bazı Düğün Terimleri ve ‘Al Duvak’ Geleneği Üzerine. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8/9: 619-655.
• Dönmez, İ.K. (2007). Örf. DİA, 34: 87-93.
• Karaman, H. (1988). Âdet. DİA, 1: 369-373.
• Yaran, R. (1994). Düğün. DİA, 10: 15-16.