SATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİ YAPISAL KIRILMALAR ALTINDA TÜRKİYE ÖRNEĞİ: 2003-2018

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 4, 158 - 164, 30.12.2018

Gülistan Zengin Rüstem Yanar

Öz

Satın alma gücü
paritesi bir değişim oranıdır ve bu parite ülkeler arasındaki fiyat
ayrılıklarını ortadan kaldırarak ülkelerin para birimlerini satın alma gücüne eşit
duruma getirmekte ve ülke karşılaştırmalar da kritik bir belirteç, kıstas
olmaktadır. SGP’nin temel amacı, Gayri Safi Yurt içi Hasıla (GSYH) bileşkelerinin
enternasyonal karşılaştırılmasıdır. Uzun dönemde reel döviz kuru, satın alma
gücü hipotezi, sabit olduğunu varsayar. Tek fiyat kanunu gibi tek bir maldan ziyade tüm mal bileşenlerini
ekonomiler üzerine etkisini inceler. Ülkeler karşılaştırılmasında fiyat düzeyi farklı
olma durumunu ortadan kaldırarak para birimine dönüştürme oranına oluşturur. Ülkelerin
genel fiyat düzeylerini birbirine eşitler. Döviz kurundan yararlanılarak ortak
bir para birimine dönüştüren giderler, yalnız satın alınan mal ve hizmetin
hacmini değil bununla birlikte ekonomiler arasındaki fiyat düzeyi ayrılıklarını
ortaya koymaktadır. Satın alma gücü paritesinin ortaya çıkışı, ülkeler
arasındaki fiyat düzeyi farkını yok ederek reel mal ve hizmet hacminin benzeyen
ve benzemeyen yanlarını ortaya koymaya çalışmaktadır. Bu çalışmanın amacı,
Türkiye ekonomisi için birim kök testleriyle 2003:1-2018:4 döneminde aylık
veriler kullanılarak satın alma gücü paritesinin geçerli olup olmadığını araştırmaktır.
Geleneksel birim kök testleri KPSS ADF, PP ve yapısal kırılmalı Zivot Andrews
birim kök testi analiz edilerek Türkiye için satın alma gücü paritesinin
geçerli olup olmadığı sınanmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgular ve yapılan
testler sonrasında, ADF birim kök testi ve PP birim kök testi sonucuna göre SGP
geçerli iken, KPSS birim kök testi ve Zivot Andrews kırılmalı birim kök test
istatistiği SGP’nin geçersiz olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Satın Alma Gücü Paritesi, Birim Kök Testi, Yapısal Kırılma

Kaynakça

• Alba, J. D., & Park, D. (2005). An empirical investigation of purchasing power parity (PPP) for Turkey, Journal of Policy Modeling 27, 989–1000.
• Aslan, N. ve Kanbur, A. (2007). “Türkiye’de 1980 Sonrası Satın Alma Gücü Paritesi Yaklaşımı”, Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 23, Sayı: 2, ss. 9-43.
• Boratav, K. ve Yeldan, E. (2006). “Turkey, 1980–2000: Financial Liberalization, Macroeconomic (In)Stability, andPatterns of Distribution”, in Taylor, L. (ed.) ExternalLiberalization in Asia, Post-Socialist Europe, andBrazil, New York: Oxford University Press,417-455
• Çağlayan, E. ve Saçaklı, N. (2006). “Satın Alma Gücü Paritesinin Geçerliliğinin Sıfır Frekansta Spektrum Tahmincisine Dayanan Birim Kök Testleri ile İncelenmesi”, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 20, 121-137
• Erlat, H. (2003), “The Nature of Persistence in Turkish Real Exchange Rates”, Emerging Markets Finance and Trade, 39(2), 70-97.
• Güney, P.Ö., Telatar, E., & Hasanov, M. (2012). Re-examining purchasing power parity for selected emerging markets and African countries. Applied Economics Letters, 19(2),139-144
• Kalyoncu, H. (2009). New evidence of the validity of purchasing power parity from Turkey Applied Economics Letters, 16(1), 63-67.
• Sayyan, H. (2005). “Satın Alma Gücü Paritesi: Vektör Hata Giderme Modeli Yaklaşımı”, ktisat, İşletme ve Finans, Temmuz, 96-104.
• Snaith, S. (2012). “The PPP Debate: Multiple breaks and cross-sectional dependence”, Economics Letters, 115, 342-344.
• Telatar, E. ve Kazdağlı, H. (1998), “Re-Examine the Long-Run Purchasing Power Parity Hypothesis for a High Inflation Country: The Case of Turkey 1980-93”, Applied Economics Letters, 5(1), 51-53.
• Yazgan, M. E. (2003), “The Purchasing Power Parity Hypothesis for a High Inflation Country: A Re-Examination of the Case of Turkey”, Applied Economics Letters, 10(3), 143-147.
• Yıldırım K.,Mercan M. ve Kostakoğlu Ş.F. (2013). “Satın Alma Gücü Paritesinin Geçerliliğinin Test Edilmesi: Zaman Serisi ve Panel Veri Analizi”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(3), 75- 95.
• Yıldırım, O. (2003). Döviz Kurları Çerçevesinde Satınalma Gücü Paritesinin Zaman Serisi Analizi Ve Türkiye Ekonomisi Uygulaması. Bankacılar Dergisi, 44, 3-14.
• Yıldırım, S. ve Yıldırım, Z. (2012). “Reel Efektif Döviz Kuru Üzerinde Kırılmalı Birim Kök Testleri ile Türkiye için Satın Alma Gücü Paritesi Hipotezinin Geçerliliğinin Sınanması”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 33(2), 221-238.