RUMELİ’DEKİ FETRET DEVRİ (1402-1413) ESERLERİ

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 18 - 36, 25.06.2020

Bahriye Güray

Öz

Osmanlı tarihinin en önemli olaylarından biri olan Fetret Devri (1402-1413) merkezi otoritenin dağıldığı, devletin ortadan kalkma tehlikesiyle karşı karşıya kaldığı bir iç mücadele ve karışıklık dönemidir. Yıldırım Bayezid’in 1402 yılındaki Ankara Savaşı’nda Timur’a esir düşmesinin ardından şehzadeler arasında 11 yıl süren bir taht mücadelesi başlamıştır. Bu dönemde Anadolu ve Rumeli olmak üzere fiilen ikiye bölünen Osmanlı Devleti’nin arazisi üzerinde Süleyman, İsa, Musa ve Mehmed çelebiler iktidar mücadelesine girişmiş, bunlardan Emir Süleyman Çelebi ile Musa Çelebi Rumeli mıntıkasında müstakil hükümdarlıklarını ilan etmiştir.

Şehzadeler arasındaki kanlı mücadelelerin damga vurduğu Fetret Devri, Osmanlı Devleti’nin Rumeli topraklarında fetih hareketlerinin durmasına karşın imar ve inşa faaliyetlerinin devam ettiği bir dönemdir. Zira şehzadelerin sadece silahlı mücadeleyle değil imar faaliyetleri marifetiyle de birbirlerine galebe çalma ve meşruiyet kazanma yoluna gittikleri anlaşılmaktadır. Kayıtlardan anlaşıldığına göre Fetret Devri’nde Rumeli’deki Osmanlı topraklarında cami, mescit, namazgâh, medrese, zaviye, hamam, çeşme, mektep gibi farklı fonksiyonlarda yapılar inşa edilmiş, taht merkezi Edirne’deki saray genişletilmiştir. Bu eserlerden Gelibolu Namazgâhı, Eski Zağra Hamza Bey Camii ve Edirne Eski Camii günümüze gelmiştir.

Bu çalışmada, Fetret Devri’nde (1402-1413) Rumeli’de inşa edilen eserleri tespit etmek ve söz konusu dönemi bölgedeki imar faaliyetleri ekseninde yeni bir bakış açısıyla değerlendirmek amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Fetret Devri, Rumeli, Emir Süleyman, Musa Çelebi, Edirne Eski Camii, Eski Zağra Hamza Bey Camii, Azebler Namazgâhı

Kaynakça

• Abdurrahman Hibrî (1996). Enîs’ül-Müsâmirîn/Edirne Tarihi 1360-1650. Çev. Ratıp Kazancıgil, Edirne: Edirne Valiliği Yayınları. Ahmed Bâdî Efendi (2014). Riyâz-ı Belde-i Edirne /20. Yüzyıla Kadar Osmanlı Edirne’si. (3 cilt 5 kitap) Haz. Niyazi Adıgüzel ve Raşit Gündoğdu, İstanbul: Trakya Üniversitesi Yayınları. Akmaydalı, H. (1994). “Mihrablı ve Minberli Namazgâhlarımız”. Vakıflar Dergisi, S. 23: 123-143. Ayverdi, E.H. (1966). Osmanlı Mimarisinin İlk Devri 630-805 (1230-1402). İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları. Ayverdi, E.H. (1972). Osmanlı Mimarisinde Çelebi ve II. Sulatan Murad Devri 806-855(1403-1451) II. İstanbul: Baha Matbaası. Ayverdi, E.H. (2000). Avrupa’da Osmanlı Mimari Eserleri Bulgaristan, Yunanistan, Arnavudluk IV. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları. Başar, F. (1995). “Fetret Devri”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 12: 480-482. Danişmend, İ.H. (1971). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi. C.1, İstanbul: Türkiye Yayınevi. Demiriz, Y. (1979). Osmanlı Mimarisinde Süsleme I Erken Devir (1300-1453). İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları. Dindar, B. (1992). “Bedreddin Sîmâvî”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 5: 331-334. Dukas (1956). Bizans Tarihi. Çev. Vl. Mirmiroğlu, İstanbul: İstanbul Matbaası. Evliya Çelebi (2006). Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi. C. 3/2, Haz. Seyit Ali Kahraman ve Yücel Dağlı, İstanbul: YKY. Evliya Çelebi (2010). Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi. C. 6/1, Haz. Seyit Ali Kahraman, İstanbul: YKY. Evliya Çelebi (2011). Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi. C. 8/1, Haz. Seyit Ali Kahraman, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Eyice, S. (1997). “Hamza Bey Camii”. TDV İslam Ansiklopedisi, C. 15: 505-506. Gara, E., Kiel, M. (2001). “Karaferye”, TDV İslam Ansiklopedisi; C. 24: 391-394. Gökbilgin, M.T. (1952). XV-XVI. Asırlarda Edirne ve Paşa Livası Vakıflar-Mülkler-Mukataalar. İstanbul: Üçler Basımevi. Halaçoğlu, Y. (1991). XIV-XVII. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı. Ankara: TTK. Basımevi. Hüseyin Raci Efendi (1970). Zağra Müftüsünün Hatıraları/ Tarihçe-i Vak’a-i Zağra. Haz. Ertuğrul Düzdağ, İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser. İnalcık, H. (2003). “Mehmed I”. TDV İslam Ansiklopedisi, C. 28: 391-394. Karamağaralı, B. (1974). “Edirne Eski Camiin Kitabeleri ve Mimarimizdeki Yeri”. Vakıflar Dergisi, S. 9: 331-336. Kaygusuz, B.N. (2005). Şeyh Bedreddin. İstanbul: İleri Yayınları. Kiel, M. (1974). “Some Early Ottoman Monuments in Bulgarian Thrace: Stara Zagora (Eski Zağra), Jambol and Nova Zagora (Zağra Yenicesi)”. Belleten, C. 38, S. 152: 635-656. Kiel, M. (1995). “Ferecik”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 12: 371-373. Konuk, N. (2010). Yunanistan’da Osmanlı Mimarisi I. Ankara: Merkez Retro. Kurtoğlu, F. (1938). Gelibolu ve Yöresi Tarihi. İstanbul: Resimli Ay Matbaası. Önder, S.Y. (2012). “14. Yüzyıldan Bugüne Türkiye Türkçesinde Toprak Ölçümü”, Acta Turcica; Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, S. 1 Ocak: 62-79. Özbek, Y. (2002). Osmanlı Beyliği Mimarisinde Taş Süsleme (1300-1453). Ankara: TTK Basımevi. Peremeci, O.N. (1939). Edirne Tarihi. İstanbul: Resimli Ay Matbaası. Sezgin, İ. (1998). XV. ve XVI. Asırlarda Gelibolu Kazasının Sosyal ve Ekonomik Tarihi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul. Şahin, İ. (1995). “Eski Zağra”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 11: 394-396. Tanman, B. (1991). “Azebler Namazgâhı”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 4: 315-316. Tiryaki, Y. (2006). “Namazgâh”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 32: 359-360. Tosyavizade, R.O. (2013). Edirne Rehnüması/ Edirne Şehir Kılavuzu. Çev. Ratıp Kazancıgil, İstanbul: Edirne Valiliği Kültür Yayınları. Tüfekçioğlu, A. (1998). “Gelibolu’da Azebler Namazgâhı ve Yapının Mimarı”. Yüzüncüyıl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 2 Aralık: 193-194. Unan, F. (2007). “Pâye”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 34: 193-194. Uzunçarşılı, İ.H. (1988a). Osmanlı Tarihi. C. 1, Ankara: TTK. Basımevi. Uzunçarşılı, İ.H. (1988b). Osmanlı Devletinin Merkez ve Bahriye Teşkilatı. Ankara: TTK. Basımevi.