BULGARİSTAN TÜRKLERİNİ KOMÜNİZME KAZANDIRMA SÜRECİNDE TÜRK COĞRAFYASI PROPAGANDASI

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 161 - 173, 25.06.2020

Süleyman Köksal

Öz

Türk nüfusunun en yoğun olduğu Balkan ülkesi Bulgaristan’dır. İkinci Dünya Savaşının galibi Sovyet Rus askeri 9 Eylül 1944 tarihinde Bulgaristan’a girdi. Bu tarihte başlayan komünist rejimin iktidarı 1989 yılı sonuna kadar sürdü. Altyapısı önceden oluşturulan komünist iktidar tarafından Türk azınlığın toplumsal yapısında başta eğitim olmak üzere iyileştirme planları yapıldı ve uygulamaya konuldu. Türklerin eğitimle Bulgar toplumu içinde asimile edileceği hesaplandı. Bulgaristan Türklerine yönelik yapılan Türkçe yayınlarla, propagandistlerle Türkler arasında komünizme sempatiyle yaklaşan bir kesim oluşturulmak istendi ve Türklerin kültürel değerleri yok edilmeye çalışıldı. Komünizme kazandırma sürecinde Bulgaristan Türklerinin Bulgar toplumu içinde asimile edilmesi, sürgün veya göç ettirilme düşüncesi vardı. Sovyetler Birliği hâkimiyetindeki Türk Coğrafyası bu faaliyetler çerçevesinde propaganda amaçlı kullanılmıştır. Bulgaristan Komünist Partisi’nin Türkçe Servisi Sovyetler Birliği sınırları içindeki Türk Coğrafyası’ndan gelişmişlik, üretim, barış ve mutluluk haberlerini sosyalizm adı altında yansıtmıştır. Sovyet Yönetimi tarafından yapılan hizmetler sanki karşılıksız yapılmıştır. Emperyalizm, Türkiye ve Türkiye Türklerine karşı ise olumsuz bir yaklaşım sergilenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bulgaristan, Türkler, Propaganda, Türk Coğrafyası

Kaynakça

• 15 Türk genci Azerbaycan’a okumağa gitti. (1952, 28 Şubat). Yeni Işık Gazetesi.
• 600 Milyon İnsanın Yaşadığı Hür Diyar. (1955). Yeni Hayat Dergisi. (1): 13, 14.
• Abdullatif Benderoğlu. (1975). Yeni Hayat-Nov Jivot Dergisi. (11): 20.
• Akpınar, Mehmet ve Köksal, Süleyman (2016). Türkiyeli Komünistlerin Bulgaristan Türklerinin Dil ve Eğitimindeki Etkisi. Karadeniz İncelemeleri Dergisi. (21): 251-268.
• Almanyada Türk işçilerinin yüzde 15’i işsiz kaldı. (1967, 16 Kasım). Yeni Işık Gazetesi.
• Alper, Osman Rauf (1952, 14 Şubat). Bugünkü Türkiye’de mağra devri. Yeni Işık Gazetesi.
• Alper, Osman Rauf (1999). Mülteci Komünist. 2. Baskı. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Amanof, A. (1951, Sayı 23). Karakum Çölünde yeni bir deniz yaratılıyor. Halk Gençliği Gazetesi.
• Andican, A. Ahat (2009). Osmanlı’dan Günümüze Türkiye ve Orta Asya. İstanbul: Doğan Kitap.
• Atanasof, H. (1960, 16 Ocak). Türkiyede sağlık işleri ne durumda? Yeni Işık Gazetesi.
• Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetinde Köy Ekonomisinin Harp Sonrası İnkişafı. (1948, 1 Mayıs). Yeni Işık Gazetesi.
• Azimof, P. (1951, 9 Ocak). Aydın Yol. Halk Gençliği Gazetesi.
• BCA, 30-10-0-0_241- 627-19_, (24.4.1933).
• BCA, 030-0-010-000-000-243-646-6, (1.8.946).
• Bilalof, Selim (1959, 20 Ağustos). Dindarlık Belasından Nasıl Kurtulabildim? Yeni Işık Gazetesi.
• Bir Azerbaycan Kolhozunda. (1948, 15 Ocak). Yeni Işık Gazetesi.
• Bir Dokun Bin Ah Dinle. (1974). Yeni Hayat-Nov Jivot Dergisi. (3): 8, 9.
• Bulgarca ikinci Ana Dilimdir. (1955, 20 Mayıs). Halk Gençliği Gazetesi.
• Bulgaristan Halk Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığının Türkiye Hükümetine Notası. (1952, 28 Şubat). Yeni Işık Gazetesi.
• Bulgaristan Komunist Partiyasının Kurucusu ve Önderi. (1956, 14 Haziran). Yeni Işık Gazetesi.
• Büyük Azerbaycan Şairi Samet Vurgun Halkımız Arasında. (1951, 30 Eylül). Yeni Işık Gazetesi.
• Cambazov, İsmail (2005). Medresetü’n Nüvvâb Anılar-Belgeler. Sofya: Ahmed Davudoğlu Dostluk ve Kardeşlik Vakfı.
• Cambazov, İsmail (2011). Bulgaristan Türk Basını Tarihinde, Yeni Işık-Nova Svetlina Gazetesi. İstanbul: Erkam Matbaası.
• Cicovska, Vesela (1976). Bulgaristan’ın Kültürel Gelişimi (1944-1958). Hüsnü Yılmaz (Çev.). Bulgaristan’da Kapitalizmden Sosyalizme Geçiş Sorunları: İçinde 247-284. İstanbul: Bilim.
• Dağıstan Halk Şairi Süleyman Stalski. (1948, 21 Kasım). Yeni Işık Gazetesi.
• Daskalof, G. (1954). Mesut Diyar. Yeni Hayat Dergisi. (1): 9.
• Devletşin, Tamurbek (1981). Sovyet Tataristan’ı. Mehmet Emircan (Çev.). Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Dün Fereceli Bugün Brigadir. (1961, 14 Nisan). Halk Gençliği Gazetesi.
• Dünyada ilk sosyalist memleketi olan Sovyetler Birliğinde hayat. (1949, 1 Mayıs). Yeni Işık Gazetesi.
• Fetoğlu, Mehmet (1949, 7 Mart). Kazahistan Büyük Halk Şairi Cambul Cabayef. Yeni Işık Gazetesi.
• Gürün, Kamuran (1983). Dış İlişkiler ve Türk Politikası (1939’dan Günümüze Kadar). Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Hasanof, K. (1957, 12 Aralık). Tacikistan Kültürü Görülmedik bir hızla gelişiyor. Halk Gençliği Gazetesi.
• İşanturaeva, Sara (1948, 12 Aralık). Ben mesut, hür Özbek kadınıyım. Yeni Işık Gazetesi.
• Karayef, Cuma Durda (1948, 26 Ekim). Türkmenistan Diyarı da Saadet ve Refaha Kavuştu. Yeni Işık Gazetesi.
• Kazakistan Nefti. (1971, 23 Ocak). Yeni Işık Gazetesi.
• Kemal, Yaşar (1980). Mağara İnsanları. Yeni Hayat-Nov Jivot Dergisi. (12): 24, 25.
• Kore Halkına Yardım Edelim. (1952, 29 Ocak). Halk Gençliği Gazetesi.
• Kurban Bayramınız Kutlu Olsun!. (1947, 25 Ekim). Işık Gazetesi.
• Kurmanbayeva, Şınar (2018). Sovyet Yönetimi Yıllarındaki Kazakistan’daki Dil Politikası. Yunus Koç ve Mikail Cengiz (Editörler). 100. Yılında Sovyet İhtilali ve Türk Dünyası. İçinde 464-466. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları.
• Mateev, Boris (1976). 9 Eylül 1944 Silahlı Halk Ayaklanmasının Önkoşulları, Etkenleri ve Zaferi. Hüsnü Yılmaz (Çev.). Bulgaristan’da Kapitalizmden Sosyalizme Geçiş Sorunları: İçinde 9-46. İstanbul: Bilim.
• Mircahmetov, Mekemtas (2012). Kazaklar Nasıl Ruslaştırılmaya Çalışıldı. Çankırı: Çankırı Karatekin Üniversitesi Avrasya Stratejik Uygulama ve Araştırma Merkezi Avrasya Araştırma Serisi-4.
• Nazım Hikmet’in Türk Halkına Hitabı. (1952, 13 Ocak). Yeni Işık Gazetesi.
• Nesibli, Nesib (2018). Sovyet Rejimi ve Türklük: Eski Mirası Yeniden Değerlendirme. Yunus Koç ve Mikail Cengiz (Editörler). 100. Yılında Sovyet İhtilali ve Türk Dünyası. İçinde 203-210. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları.
• Okan, Halis ve Andreev, L (1961). Türkiye’de Emekçilerin Durumu. Sofya: Narodna Prosveta Devlet Neşriyatevi.
• Ortaylı, İlber ve Küçükkaya, İsmail (2012). Cumhuriyet’in İlk Yüzyılı 1923-2023. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Osmanoğlu, İbrahim (1970). Türkiye’de Eğitimin Çıkmazları. Yeni Hayat Dergisi. (1): 9.
• Partinin Kurucusu. (1976). Yeni Hayat-Nov Jivot Dergisi. (5): 1.
• Penkof, İgnat (1954). Azerbaycan. Yeni Hayat Dergisi. (4): 5.
• Petrof, P. (1955). Dinin Menşei. Yeni Hayat Dergisi. (7): 16, 17.
• Qasımlı, Musa (2012). SSCB-Türkiye İlişkileri. İstanbul: Kaknüs yayınları.
• Ramazan Bayramınız Kutlu Olsun!. (1948, 7 Ağustos). Yeni Işık Gazetesi.
• Riza, Resul (1949, 11 Nisan). Azerbaycan. Yeni Işık Gazetesi.
• Saray, Mehmet (2000). Sovyet Tehdidi Karşısında Türkiye’nin NATO’ya Girişi III. Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın Hatıraları ve Belgeleri. 2. Baskı. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Sertel, M. Zekeriya (1954). Sovyetler Birliğinde 45 Gün. Sofya: Narodna Prosveta Devlet Neşriyatevi.
• Sovyet Hükümetinin Türkiye Hükümetine Notası. (1951, 11 Aralık). Halk Gençliği Gazetesi.
• Sovyetler Birliğinde Şahsi Mülkiyet. (1948, 15 Eylül). Yeni Işık Gazetesi. s. 3.
• S. S. Cumhuriyeti Tacikistanda. (1948, 21 Kasım). Yeni Işık Gazetesi.
• Şerefli, Ahmet Şerif (1990). Türk Doğduk Türk Öldük. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Şerefli, Ahmet Şerif (2005). Önce Düşünceler Kelepçelendi. II. Baskı. Ruse: Goren Dunav Vakfı.
• Tacibayef, T. (1948, 14 Kasım). Kazahistan Devlet Üniversitesi. Yeni Işık Gazetesi.
• Tata, Sabri (1993). Türk Komünistlerinin Bulgaristan Macerası. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Tatarlı, İbrahim (2003). Bulgaristan’da Türk Halk Kültürü ve Edebiyatının Bazı Ana Sorunları, Türk Varlığı. Sofya.
• Tatarlı, İbrahim (2009). İnsan, Ulus ve Azınlıklar Hakları, Onların Yurtiçi ve Uluslararası Hukuksal Düzeni ve Bulgaristan’da Uygulanmalarının Sorunları. Sofya: ET Avrasya.
• Tatarova, E. (1962, 18 Oktyabr). Domuz Bakıcı Halime Abla. Yeni Işık Gazetesi.
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2016). Tarihçe. http://www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-40121/tarihce.html (7.3.2016).
• Tevetoğlu, Fethi (1968). Benim Gördüğüm Bugünkü Rusya. Ankara: Komünizmle Mücadele Yayınları.
• Todorova, S. vd. (Haz.) (2011). Bulgaristan Devrimci Gençlik Hareketi Tarihi. Orhan Aydın (Çev.). 2. Baskı. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Türk, Fahri ve Satymova, Sabina (2018). Ekim Devrimi’nden Günümüze Orta Asya’da Rus Azınlığı ve Rusça: Kazakistan ve Tacikistan Örnekleri. Yunus Koç ve Mikail Cengiz (Editörler). 100. Yılında Sovyet İhtilali ve Türk Dünyası: İçinde 449-456. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları.
• Türkiye Basınından. (1957, 28 Şubat). Halk Gençliği Gazetesi.
• Türkiye’de 15 Milyon Kişi Elektriksiz. (1980, 3 April). Yeni Işık Gazetesi.
• Türkiye Gazetesi Bulgaristanı Örnek Olarak Gösteriyor. (1954, 27 Ağustos). Halk Gençliği Gazetesi.
• Türkiyenin Askerileştirilmesi ve Askeri Masraflarının Artması. (1948, 19 Nisan). Yeni Işık Gazetesi.
• Türkiyenin Mali Durumu. (1948, 12 Aralık). Yeni Işık Gazetesi.
• Vekov, Angel (1980). Seçkin Enternasyonalist. Yeni Hayat-Nov Jivot Dergisi. (10): 2, 3.
• Yalımov, İbrahim (2000). 1876-1923 Dönemi’nde Türkiye’de Bulgar Azınlığı ve Sosyalist Hareketin Gelişmesi. Mete Tunçay ve Erik Jan Zürcher (Der.). Osmanlı İmparatorluğu’nda Sosyalizm ve Milliyetçilik (1876-1923): 2. Baskı içinde (133-162). İstanbul: İletişim Yayınları.