TÜRKİYE’DE COVID-19’UN XGIDA ENDEKSİNE ETKİSİNİN VAR MODELİ İLE ANALİZİ (13.03.2020- 20.11.2020)

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 4, 17 - 25, 29.12.2020

Esat Atalay

Öz

COVID 19 virüsünün etkisiyle oluşan pandemi süreciyle birlikte ülkeler tarafından alınan tedbirler, tüm dünyada üretimin durma noktasına gelmesine sebep olmuştur. Bundan dolayı enerjiye olan ihtiyaç azalmış, tüketimin daha fazla gıdaya ve sağlığa yönelmesine neden olmuştur. Bu nedenle çalışmada, Borsa İstanbul`da yer alan XGIDA endeksi değişken olarak kullanılmıştır. Bu bilgiler ışığında çalışmada Türkiye için XGIDA endeksinin COVID-19 vaka sayısından ne derece etkilendiği VAR modelleri çerçevesinde ele alınmış ve söz konusu değişkenin beklenmeyen değişimlere hangi ölçüde tepki verdiği incelenmiştir. Etki-tepki grafikleri için, XGIDA endeksinin COVID-19 vaka sayısına yaklaşık olarak 3. döneme kadar pozitif (artan) bir tepki verirken sonraki dönemlerde önce negatif (azalan) daha sonra ise dengeye yönelen bir tepki söz konusudur. Diğer taraftan COVID-19 vaka sayısı XGIDA endeksine 4. döneme kadar pozitif (artan) bir tepki verirken sonraki dönemlerde dengeye yönelen bir tepki gözlenmektedir. Varyans ayrıştırma analizi sonuçlarına göre, 1. Periyotta XGIDA endeksindeki değişimlerin %100’ü kendi eski değerlerinden kaynaklı, %0 ‘ı ise COVID-19 vaka sayısı değişkeninden kaynaklanmaktadır. 10. Periyotta ise XGIDA endeksindeki değişimlerin %92’si kendi eski değerlerinden kaynaklanırken yaklaşık %8‘i ise COVID-19 vaka sayısı değişkeninden kaynaklanmaktadır.  

Anahtar Kelimeler

XGIDA endeksi, COVID-19, Vektör Otoregresif (VAR) model,

Kaynakça

• Albulescu, C. T. (2020). Do COVID-19 and Crude Oil Prices Drive the US Economic Policy Uncertainty?. arXiv preprint arXiv:2003.07591
• Borsa İstanbul, Erişim Tarihi. https://www.borsaistanbul.com/tr/sayfa/2060/endeks-verileri, (15.11.2020).
• Demir, E., Bilgin, M. H., Karabulut, G., ve Doker, A. C. (2020). The Relationship between Cryptocurrencies and COVID-19 Pandemic. SSRN 3585147.