İÇSEL BÜYÜME TEORİLERİ KAPSAMINDA AR-GE HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE İÇİN ZAMAN SERİSİ ANALİZİ

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 54 - 71, 30.06.2021

Salih Öztürk , Uğur Çınar

Öz

Bu çalışmanın temel amacı Ar-Ge harcamaları ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi 1990-2020 dönemi baz alınarak Türkiye ekonomisi için araştırmaktır. İçsel büyüme teorileri kapsamında oluşturulan modelde ekonomik büyüme, Ar-ge harcamaları, beşeri sermaye ve ticari dışa açıklık serileri yer almaktadır. Yapılan birim kök sınaması sonucunda serilerin 1. mertebeden durağan olmaları Johansen ve Juselius eşbütünleşme analizini uygulamayı mümkün kılmıştır. Daha sonra FMOLS tahmin yöntemi ile serilerin ekonomik büyüme üzerindeki etkileri araştırılmaktadır. Değişkenler arasındaki nedenselliğin varlığı ve yönü ise Granger nedensellik testi yardımıyla incelenmektedir. Ampirik bulgular; eş bütünleşmenin bulunduğunu kanıtlamaktadır. Uzun dönemde Ar-ge harcamaları, beşeri sermaye ve ticari dışa açıklık değişkenlerinin ekonomik büyümeyi arttırdığı belirlenmiştir. Ekonomik büyümeden Ar-ge harcamalarına doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İçsel Büyüme Teorileri, Ar-Ge Harcamaları, Türkiye, FMOLS, Granger Nedensellik Testi

THE RELATİONSHİP BETWEEN R&D EXPENDİTURES AND ECONOMİC GROWTH WİTHİN THE SCOPE OF ENDOGENOUS GROWTH THEORİES: TİME SERİES ANALYSİS FOR TURKEY

Öz

The main purpose of this study investigate the relationship between R&D expenditures and economic growth for Turkey economy based on the 1990-2020 period. The model created within the scope of endogenous growth theories includes economic growth, R&D expenditures, human capital and trade openness series. As a consequence of the unit root test, the series are stationary at rank 1 and this situation making possible to apply the Johansen and Juselius cointegration analysis. Afterwards, the effects of the series on economic growth are investigated using the FMOLS estimation method. The existence and direction of causality between the series is examined with the aid of Granger causality test. Empirical findings; proves that cointegration existence. It has been determined that the variables of R&D expenditures, human capital and trade openness in the long term increasing economic growth. One-way causality has been identified from economic growth to R&D expenditures.

Anahtar Kelimeler

Endogenous Growth Theories, R&D Expenditures, Turkey, FMOLS, Granger Causality Test

Kaynakça

• Aghion, P. ve Howitt, P. (1992). A Model of Growth Through Creative Destruction. The Econometric Society, (60)2, 323-352.
• Baki, İ. (2018). Türkiye'deki Enerji Tüketiminin Belirleyicileri: Eşbütünleşme Ve Nedensellik Analizleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Barro, R. J. (1990). Goverment Spending in a Simple Model of Endogenous Growth. Journal of Political Economy, 98(5),103-125.
• Can, M., Doğan, B. ve Değer, O. (2017). The Relationship between Research & Development Investment Expenditure, Foreign Direct Investment and Economic Growth: Panel Causality and Cointegration Analysis for G-7 Countries. Journal of Applied Economic Sciences, 1(47), 58-69.
• Choi, C. ve Yi, M. (2018). The Internet, R&D Expenditure And Economic Growth. Applied Economics Letters, 25(4), 264-267.
• Çetin, M. (2009). Kaldor Büyüme Yasasının Ampirik Analizi: Türkiye ve AB Ülkeleri Örneği (1981-2007). Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 355-373.
• Erdoğan, S. ve Canbay, Ş. (2016). İktisadi Büyüme ve Araştırma & Geliştirme (Ar-Ge) Harcamaları İlişkisi Üzerine Teorik Bir İnceleme. Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 29-44.
• Granger, C.W.J. (1969). Investigating Causal Relation by Econometric and Crosssectional Method. Econometrica, 37(3), 424-438.
• Grossman, G., M., ve Helpman, E. (1990). Trade, Innovation, and Growth. American Economic Association, 80(2), 86- 91.
• Gülmez, A. ve Yardımcıoğlu, F. (2012). OECD Ülkelerinde Ar-Ge Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Eşbütünleşme ve Panel Nedensellik Analizi (1990-2010). Maliye Dergisi, 163, 335-353.
• Güneş, H. (2019). Ar-Ge Harcamaları İle Ekonomik Büyüme İlişkisi: OECD Ülkeleri İçin Panel Veri Analizi. Sakarya İktisat Dergisi, 8(2), 160-176.
• Inekwe, J. N. (2015). The Contribution of R&D Expenditure to EconomicGrowth in Developing Economies. Social Indicators Research, 124,727-745.
• İğde, E. (2010). Yapısal Değişiklik Altında Birim Kök Testleri ve Bazı Makro İktisadi Değişkenler Üzerine Uygulamalar. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Johansen, S. ve Juselius, K. (1990). Maximum Likelihood Estimation and Inference on Cointegration with Application to the Demand for Money. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52, 169-210.
• Köse, N., Bekun, F. V. ve Alola, A. (2020). Criticality of Sustainable Research and Development-Led Growth in EU: The Role of Renewable and Non-Renewable Energy. Environmental Science and Pollution Research, 27,12683–12691.
• Lucas, R. E. (1988). On the Mechanics of Economic Development. Journal of Monetary Economics, 22, 3-42.
• Ndlovu, V. ve Lotz, R. (2020). The Causal Relationship Between Energy and Economic Growth through Research and Development (R&D): The Case of BRICS and Lessons for South Africa. Energy, 199: 1-11.
• OECD. https://data.oecd.org/rd/gross-domestic-spending-on-r-d.htm, (Erişim: 16.03.2021)
• Özcan B. ve Arı, A. (2014). Araştırma-Geliştirme Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analizi. Maliye Dergisi, 166, 39-55.
• Peng, L. (2010). Study on the Relationship between R&D Expenditures and Economic Growth of China. Proceedings of the 7th International Conference on Innovation and Management. 1725-1728.
• Perron, P. (1989). The Great Crash, the Oil Price Shock, and the Unit Root Hypothesis. Econometrica, 57(6), 1361-1401.
• Perron, P. (1997), Further Evidence on Breaking Trend Functions in Macroeconomic Veriables. Journal of Econometrics, 80, 355-385.
• Romer, P. M. (1990). Endogenous Technological Change. The Journal of Political Economy, 98(5), 71-102.
• Sağlam, Y., Egeli, H.A. ve Egeli, P. (2017). Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerde Ar&Ge Harcamaları ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Panel Veri Analizi. Sosyoekonomi, 25(31),149-165.
• Silaghi, M., Alexa, D., Jude, C. ve Litan, C. (2014). Do Business and Public Sector Research and Development Expenditures Contribute to Economic Growth in Central and Eastern European Countries? A Dynamic Panel Estimation. Economic Modelling, 36, 108–119.
• Taş, Ş., Taşar, İ. ve Açcı, Y. (2017). Ar-Ge Harcamaları ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 197-206.
• Yıldırım, D. Ç. ve Kantarcı, T. (2018). Araştırma Geliştirme Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi Üzerine Bir Panel Veri Analizi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(5), 661–670.
• Yu-Ming, W. ve Li, Z (2007). Co-Integration and Causality between R&D Expenditure and Economic Growth in China: 1953-2004. International Conference on Public Administration, 1-4.
• Zafar, M. W., Shahbaz, M., Hou, F. ve Sinha, A. (2019). From Nonrenewable to Renewable Energy and İts Impact on Economic Growth: The Role of Research & Development Expenditures in Asia-Pacific Economic Cooperation Countries. Journal of Cleaner Production, 212,1166-1178.
• Worldbank. https://data.worldbank.org, (Erişim:15.03.2021)