Halep ve Civarında Hintli Tüccarlar ve Yerleşim Yerleri (16. ve 17. Yüzyıllar)

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 3, 1 - 8, 30.09.2021

Canan Kuş Büyüktaş

Öz

Avrupa ile Asya’yı birbirine bağlayan ticaret yollarının üzerinde yer alan Halep, kadim bir üretim ve ticaret kentidir. Bu itibarla Halep, uluslararası açıdan iktisadi bir öneme sahip olmuştur. Halep’in 16. yüzyılda Osmanlı hakimiyetine geçmesinin ardından, şehirdeki kervansaray ve çarşı kompleksleri gibi yapıların inşasının hız kazanması ile şehrin ticari cazibesi daha da artmıştır. Şehir, Avrupalı ve Asyalı pek çok tüccarın buluşma noktası olmuştur. Yabancı tüccarlar Halep’in çeşitli yerlerine yerleşmiş ve kendilerine mahsus mahallelerde ticaret işlerini yürütmüşlerdir. Bu bağlamda, Hintlilerin Halep’teki varlığı dikkat çekmektedir. Hintliler, Halep’te Hindiyân mahallesine yerleşmişler ve işlerini buradan yürütmüşlerdir. Hindiyân ismi dikkate alındığında, Halep’e gelen Hintlilerin bölgedeki yer adlarına da etki ettikleri görülmektedir. Hindiyân örneğinin yanı sıra Kefer Hind Köyü, Hindiye Mezraʽası, Hindîler ve Hindiyân tekkeleri de Halep ve civarında yerlerini almışlardır. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı, Hintlilerin Halep ve çevresindeki yer adlarına bıraktığı etkilerden yola çıkarak, bölgedeki varlıklarına dair bir araştırma yapmaktır.

Anahtar Kelimeler

Hintli Tüccarlar, Hindiyân Mahallesi, Kefer Hind Köyü, Hindiye Mezraʽası

Kaynakça

• Ajghif, M. (2013). 6 Numaralı (H.995-999) Halep Şerʽiyye Sicili’nin Değerlendirilmesi (S.1-100). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kilis.
• BOA, Fon Kodu: C..EV.., Dosya No: 85, Gömlek No: 4201.
• BOA, Fon Kodu: İ..ŞD.., Dosya No: 116, Gömlek No: 6964, b. 001.
• BOA. (2010). 397 Numaralı Halep Livâsı Mufassal Tahrîr Defteri I (943/1536) Dizin ve Transkripsiyon. Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın No 109.
• BOA. (2011). 401 Numaralı Şam Livâsı Mufassal Tahrîr Defteri (942/1535) Dizin Ve Transkripsiyon. Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın Numarası 118.
• BOA. (2013). Osmanlı Belgelerinde Suriye. İstanbul: T.C. Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı.
• Çakar, E. (2006). 17. Yüzyıl’da Haleb Eyaleti ve Türkmenleri. Elazığ: Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• Devellioğlu, F. (2008). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. (A. S. Güneyçal, Dü.) Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Eldem, E., Goffmann, D. ve Masters, B. (2012). Doğu ile Batı Arasında Osmanlı Kenti Halep, İzmir ve İstanbul. (S. Yalçın, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Eroğlu, C., Babuçoğlu, M. ve Köçer, M. (2007). Osmanlı Vilayet Salnamelerinde Halep. Ankara: Global Strateji Enstitüsü.
• Faroqhi, S. (2004). Krizler ve Değişim. D. Q. Halil İnalcık (Dü.) içinde, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi (S. A. Ayşe Berktay, Çev., Cilt II, s. 543-757). İstanbul: Eren Yayıncılık.
• Gündüz, A. (2008). 1526 Tarihli Tahrir Defterine Göre Antakya ve Çevresindeki Türkçe Yer Adları Hakkında Bir Değerlendirme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 141-160.
• Heyd, W. (1975). Yakın-Doğu Ticaret Tarihi. (E. Z. Karal, Çev.) Ankara: TTK Yayınları.
• İnalcık, H. (1979). Osmanlı Pamuklu Pazarı, Hindistan ve İngiltere: Pazar Rekabetinde Emek Maliyetinin Rolü. ODTÜ Gelişme Dergisi(Özel Sayı), 1-65.
• İnalcık, H. (2000a). Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi (Cilt I). İstanbul: Eren Yayınları.
• İnalcık, H. (2000b). İmtiyâzât (Osmanlı Dönemi). TDV İslam Ansiklopedisi, 22, 245-252.
• İnalcık, H. (2007). Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ. (R. Sezer, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• İnalcık, H. (2009). Osmanlı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi. İstanbul: Eren Yayıncılık.
• İnalcık, H. (2010). Osmanlılar Fütühat, İmparatorluk, Avrupa ile ilişkiler. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kallek, C. (2000). İmtiyâzât. TDV İslam Ansiklopedisi, 22, 242-245.
• Küpeli, Ö. (2010). Irak-ı Arap'ta Osmanlı-Safevi Mücadelesi (XVI.-XVII. Yüzyıllar). History Studies(Otadoğu Özel Sayısı), 227-244.
• Kütükoğlu, B. (2006). Murad III. TDV İslam Ansiklopedisi, 31, 172-176.
• Lewis, B. (1952). Fatimiler ve Hindistan Yolu. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 11 (Ayrı Basım).
• Masters, B. (1987). Trading Diasporas and 'Nations': The Genesis of National Identities in Ottoman Aleppo. The International History Review, 9(3), 345-367. https://www.jstor.org/stable/40105813 (Erişim Tarihi: 06.02. 2021).
• Özcan, A. (1998). Hindistan (Osmanlı Hindistan Münasebetleri). TDV İslam Ansiklopedisi, 18, 81-85.
• Özel, A. (2006). Müste’men. TDV İslam Ansiklopedisi, 32, 140-143.
• Öztürk, M. (1999a). Tarih Felsefesi. Elazığ.
• Öztürk, M. (1999b). 1616 Tarihli Halep Avarız-Hane Defteri. OTAM(8).
• Sahillioğlu, H. (1968). Bir Tüccar Kervanı. Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, II(9), 63-69.
• Said, T. M. (2015). 6 Numaralı Halep Şerʽiyye Sicili’nin Tercümesi ve Değerlendirilmesi (s.100-200). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Tuncel, M. (2002). Kilis. TDV İslam Ansiklopedisi, 26, 5-8.
• Turan, Ş. (2003). Levant. TDV İslam Ansiklopedisi, 27, 145-147.
• Türkmen, Z. (1995). Osmanlı Devletinde Kapitülasyonların Uygulanışına Toplu Bir Bakış. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM)(6), 325-341.