Türk Halkının Gözünden Suriyeli Sığınmacılar: Şehzadeler İlçesi (Manisa) Örneği

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 4, 46 - 70, 31.12.2021

Huriye Tekin Önür Sema Onur

Öz

2010’da Arap Baharı olarak bilinen ve diktatöryel rejimlere karşı başladığı iddia edilen ayaklanmaların, gerçekte emperyalist ülkelerin Ortadoğu’yu yeniden şekillendirme çabasının sonucu olduğu bilinmektedir. Bu çabalarla ilişkili olarak Suriye’de yaşanan iç savaş Türkiye’yi derinden etkilemiştir. Milyonlarca Suriye vatandaşı sığınmacı olarak Türkiye sınırına dayanmıştır. Türkiye uyguladığı açık kapı politikasıyla kapılarını onlara açmıştır. Ancak Esat yönetiminin öngörüldüğü sürede iktidardan düşürülememesi ve Suriye’deki iç savaşın devam etmesi nedeniyle Türkiye’ye gelen sığınmacıların kalış süresi uzamıştır. Ayrıca, Suriyeli sığınmacıların Türkiye’de artık kalıcı oldukları sıklıkla dile getirilmektedir. Bu durumun Türk halkında bazı rahatsızlıklara ve huzursuzluklara neden olduğu düşüncesinden hareketle, bu çalışmada Türk halkının Suriyeli sığınmacılara yönelik algı ve düşüncelerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla Manisa ilinin Şehzadeler ilçesinde 157 kişiden oluşan örneklem grubuna anket soruları yöneltilmiştir. 16-28 Mart 2019’da gerçekleştirilen araştırmanın verileri SPSS 16.0 aracılığıyla analiz edilmiştir. Analiz sonucunda örneklem grubunun çoğunluğunun, Suriyeli sığınmacıların Türkiye’de kalıcı olmasını pekiştirecek politika ve düzenlemelere sıcak bakmadığı bulgusuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Göç, Suriyeli sığınmacılar, Türk halkı, toplumsal algı

Kaynakça

• Adıgüzel, Y. (2016). Göç Sosyolojisi. 1. Baskı, Ankara: Nobel Kitap.
• Aksoy, Z. (2012). Uluslararası Göç ve Kültürlerarası İletişim, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(20):292-303.
• Aktaş, A. (2016). Türkiye'de Yaşayan Suriyeli Kadın Mülteciler: Kilis Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aktaş, E. ve Gülçür, İ. (2017). Suriyelilere Yönelik Toplumsal Kabulü ve Uyumu Etkileyen Sosyo-ekonomik Faktörler: Mersin İli Mezitli İlçesi Örneği. Serbest Yazılar Toplum ve Demokrasi Dergisi. 11(23), 235-248.
• Apak, H. (2014). Suriyeli Göçmenlerin Kente Uyumları: Mardin Örneği. Mardin Artuklu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Mukaddime Dergisi, 5(2), 55-73.
• Arslantaş, Ş. (2014). Suriye Krizinin Siyasi Analizi ve Suriye ile Sıfır Sorun Politikası, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Berry, J.W. (2005). Acculturation: LivingSuccessfully in TwoCultures. International Journal of InterculturalRelations, 29(6):697-712.
• Boyraz, Z. (2015). Türkiye’de Göçmenlik Sorununa Örnek Suriyeli Mülteciler. Zeitschrift für die Welt der Türken, 7(2):35-58.
• Bulkan, D. (2018). Avrupa Birliği Göç Politikası ve Suriyeli Göçmenler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tez. İstanbul Medeniyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bulur, S. (22.10.2018). Suriyelilerin karıştığı suç oranı yüzde 1,46’ya düştü. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/suriyelilerin-karistigi-suc-orani-yuzde-1-46ya-dustu/1289461 (Erişim Tarihi: 25.07.2020).
• Bulut Unat, D. (2015). Türkiye'de Yaşayan Suriyeli Göçmenlerin Gündelik Yaşam Pratikleri: Mardin Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
• Canatan, K. (2013). Avrupa Toplumlarının Göç Algıları ve Tutumları: Sosyolojik Bir Yaklaşım. Sosyoloji Dergisi, 3 (27):317-332.
• Canpolat, C.B. (2017). Türkiye ve Avrupa'nın Suriyeli Mültecileri Yansıtması: İnsani İdeallere Karşı Siyasi Koz. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Canyurt, D. (2015). Suriye Gelişmeleri Sonrası Suriyeli Mültecileri: Türkiye’de Riskler. Akademik Bakış Dergisi, Sayı:48, ss. 127-146.
• Castles, S. ve Miller, J. M. (2008). Göçler Çağı, Modern Dünyada Uluslararası Göç Hareketleri. (çev.) Bülent Uğur Bal ve İbrahim Akbulut, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Çarmıklı, E. Ö. (2015). Uluslararası Bir Krize Ulusal Çözümler Geçici Koruma Altındaki Suriyeliler. Analist Dergisi, (47):114-119.
• Çelikkol, A. O. (2015). İçimizdeki Komşu Suriye. İstanbul: Bilgesam Yayınları.
• Çiçek, N. (2016). Türkiye’deki Suriyeli Mültecilerin Depresyon Düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çiftçi, H. (2018), ‘Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşlarının Suriyeli Sığınmacılara Yönelik Tutum, Algı ve Empatik Eğilimlerinin Analizi’, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Cilt:7 Sayı:3, ss.2232-2256.
• Çöllü, O. (2018). Göç Olgusunun Türk Sağlık Sistemi Üzerindeki Etkileri:Suriyeli Sığınmacılar Örneği. H.Hüseyin Aygül ve Erdal Eke (Ed.), 21.Yüzyılda Uluslararası Göç ve Mülteciler: Bir Türkiye Perspektifi, Nobel Yayıncılık, 1.Baskı. Ss.235-273.
• Deniz, A. Ç., Ekinci, Y. ve Hülür, A. B. (2016). Bizim Müstakbel Hep Harap Oldu” Suriyeli Sığınmacıların Gündelik Hayatı Antep-Kilis Çevresi. 1. Baskı, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Deniz, T. (2014). Uluslararası Göç Sorunu Perspektifinde Türkiye. TSA/18(1), 175-204.
• Dilaver, F. (2020). Elazığ’da Suriyeli Mülteciler: Elazığ Halkının Suriyeli Mültecilere Bakış Açısı Üzerine Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Dilek, B.S. (2018), ‘Suriyeli Göçü’, 1. Baskı, Ankara: Kripto Yayın.
• Doğan, E. (2015). Televizyon Haberlerinde Nefret Söylemi: Suriyeli Sığınmacılar Örnek Olayı. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Efe, İ., Pandır, M. ve Paksoy, A. (2018). Algılar ve Gerçekler Arasında Türk Basınında Suriyeli Sığınmacılar. 1. Basım, Ankara: Nobel Bilimsel Eserler Yay.
• Eke E., (2018). Türk Kamu Yönetimi Açısından Göç Politikası ve Teşkilat Yapısı: Güncel Bir Perspektif, H.Hüseyin Aygül ve Erdal Eke (Ed.), 21.Yüzyılda Uluslararası Göç ve Mülteciler: Bir Türkiye Perspektifi, Nobel Yayıncılık, Ss.37-71
• Ercoşkun B, (2015). Suriyeli Mültecilerin Türkiye’ye Sosyokültürel ve Sosyoekonomik Etkileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Erdoğan, M. M. (2014). Türkiye’deki Suriyeliler: Toplumsal Kabul ve Uyum Araştırması Raporu. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi-HUGO Yayınları.
• Erdoğan, M. M. (2018a). Türkiye’deki Suriyeliler Toplumsal Kabul ve Uyum. 2. Baskı, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Erdoğan, M. M. (2018b). Suriyeliler Barometresi Suriyelilerle Uyum İçinde Yaşamın Çerçevesi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Erdoğan, M.M., Kavukçuer, Y. ve Çetinkaya, T. (2017). Türkiye’de Yaşayan Suriyeli Mültecilere Yönelik Medya Algısı. Özgürlük Araştırmaları Derneği, (5), 1-25.
• Erdoğan, H. (2019). Geçici Koruma Kapsamındaki Suriyelilere Bakış Açısının Toplumsal Uzaklık Bağlamında İncelenmesi: Sakarya İli Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Ersoy Quadır, S. ve Çimen Kabaklı, L. (2018). Türk vatandaşlarının Suriyeli sığınmacılarla ilgili görüşleri (Konya İli örneği). Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi. 53(2), 327-345.
• Ezberci, L. (2019). Suriyeli Sığınmacıların Viranşehir'in Toplumsal Yapısına Etkileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Faist, T. (2003). Uluslararası Göç ve Ulusaşırı Toplumsal Alanlar, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Ferah, A. (2017). Suriyeli Sığınmacıların Türkiye'deki Durumları ve Yarattığı Sorunlar. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Geçici Koruma Kapsamındaki Suriyeliler İstatistikleri, https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638, Erişim Tarihi: 13.08.2021.
• https://www.cnnturk.com/ekonomi/bakan-pekcan-15-bin-159-suriyeli-sirket-var (Erişim Tarihi: 23.07.2020)
• http://manisa.gov.tr/kurumlar/manisa.gov.tr/documents/Sayilarla_Manisa_2019.pdf (Erişim Tarihi:21.07.2020)
• Gencer, M. R. (2016). Avrupa Birliği Mülteci Politikaları ve Bu Politikaların Arap Baharı Sonrasında Suriyeli Mültecilerin Durumuna Olan Etkileri: Almanya, Birleşik Krallık ve İtalya Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Gezgin, M. F. (1994). İşgücü Göçü ve Avusturya’daki Türk İşçileri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Güçtürk, Y. (2014). İnsanlığın Kaybı: Suriye’deki İç Savaşın İnsan Hakları Boyutu. 1. Baskı, İstanbul: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA).
• Güçer, M., Karaca, S. ve Dinçer, O.B. (2013). Sınırlar Arasında Yaşam Savaşı: Suriyeli Mülteciler Alan Araştırması, Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu Ortadoğu ve Afrika Araştırmaları Merkezi Raporu. Ankara: Rapor No: 13.
• Gülyaşar, M. (2017). Suriyeliler ve Vatandaşlık: Yerel Halk ve Suriyeli Sığınmacılar Çerçevesinde Bir Değerlendirme. Uluslararası Toplum Araştırma Dergisi, 7(13):679- 705.
• Harunoğulları, M. (2018). Sınır Ötesinde Yeni Bir Yaşam Suriyeli Sığınmacılar ve Göçün Coğrafi Etkileri:Kilis Örneği. H.Hüseyin Aygül ve Erdal Eke (Ed.). 21.Yüzyılda Uluslararası Göç ve Mülteciler: Bir Türkiye Perspektifi, Nobel Yayıncılık, 1.Baskı. ss.297-328.
• Türkiye’de ve Manisa’da Geçici Koruma Altındaki Suriyelilerin Sayısı, https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638, (Erişim Tarihi:21.07.2020)
• İren, A. A. (2018). Türk Dış Politikasında İnsani Diplomasi ve Suriye Krizi. , H.Hüseyin Aygül ve Erdal Eke (Ed.). 21.Yüzyılda Uluslararası Göç ve Mülteciler: Bir Türkiye Perspektifi, Nobel Yayıncılık, 1.Baskı, Ekim 2018. Ss.97-121.
• Karaarslan, F. ve Gençoğlu, A. Y. (2019). Suriyeli Göçmenlerle Birlikte Yaşamak Kayseri’de Sivil Politik Aktörlerle Suriyeli Göçmenler Üzerine Nitel Bir Analiz. 1. Baskı, Ankara: Tezkire Yayınları.
• Kaya, E. ve Polat, F. Ç. (2017). Bir Ötekileştirme Pratiği: Türkiye’de Yaşayan Suriyelilere Yönelik Tutumlar. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü E-Dergi, 1(1):38- 48.
• Kaya, M. (2017). Türkiye’deki Suriyeliler İç İçe Geçişler ve Karşılaşmalar. 1. Baskı, İstanbul: Hiper Yayın.
• Kaygısız. İ. (2017). Suriyeli Mültecilerin Türkiye İşgücü Piyasasına Etkileri. Dünyadan. Friendrich Eberto Stiftung Yayınları. Ss.:1-20.
• Keser, İ. (2011). Göç ve Zor: Diyarbakır Örneğinde Göç ve Zorunlu Göç. 1. Baskı, Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Kirişçi, K. (2014). Misafirliğin Ötesine Geçerken Türkiye’nin “Suriyeli Mülteciler” Sınavı. Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu ve Brookings Enstitüsü Raporu, Ankara: Karınca Ajans Yayıncılık.
• Koç, M. ve Ekmekçi Türk, Z. (2017). Suriyeli Sığınmacılar Bağlamında Suç-Göç İlişkisi. 21.Yüzyıl Türkiye Enstitüsü, https://21yyte.org/tr/merkezler/islevsel-arastirma-merkezleri/suriyeli-siginmacilar-baglaminda-suc-goc-i-liskisi, Erişim Tarihi: 25.07.2020.
• Kovucu, M. (2016). Suriyeli Sığınmacıların Gaziantep Yerel Basınında Temsili. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Koyuncu, A. (2014). Kentin Yeni Misafirleri Suriyeliler. 1. Baskı, Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Kultaş, E. (2017). Türkiye'de Bulunan Eğitim Çağındaki Suriyeli Mültecilerin Eğitimi Sorunu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Kurtoğlu, M. (2016). Bu Eller Utandırmaz Adamı: Göçler, Mülteciler ve Suriye Savaşı, 1. Baskı, Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Navruz, M. (2015). Bütünleşme ve Ayrışma İkileminde Kent Mültecileri: Konya’da Suriyeli Mülteciler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Oytun, O. ve Gündoğar, S. S. (2015). Suriyeli Sığınmacıların Türkiye’ye Etkileri Raporu, ORSAM- TESEV Rapor No: 195, Ankara.
• Önür, H. (2021). Vatandaşlık Bağlamında Suriyeli Sığınmacılar. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (37): 362-396.
• Özdağ, Ü: (2020). Stratejik Göç Mühendisliği-İç Savaşa Sürüklenmek İstenen Türkiye, Ankara: Kripto Yayıncılık.
• Özer, Y. (2015). Türkiye ve Fransa Örnekleriyle Uluslararası Göç ve Yabancı Düşmanlığı. İstanbul: Derin Yayınları.
• Özgöker, U. ve Doğan, G. (2019). Uluslararası Göç ve Mülteci Krizi. İstanbul: Der Yayınları.
• Özgür Baklacıoğlu, N. ve Kıvılcım, Z. (2015). Sürgünde Toplumsal Cinsiyet İstanbul’da Suriyeli Kadın ve LGBTİ Mülteciler. İstanbul: Derin Yayınları.
• Öztürk, E. F. (2017). Yeni Medyada Suriyeli Sığınmacılara Yönelik Nefret Söylemi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Padır, M.A. (2019). Examining Xenophobiain Syrian Refugees Context: TheRoles Of Perceived Threates And Social Contact. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Polat, D. Ş. (2016). Arap Baharı ve Suriye Savaşı. (Ed.) Hasret Çomak, Caner Sancaktar ve Zafer Yıldırım, Uluslararası Politikada Suriye Krizi. İstanbul: Beta Yayınları. Ss.137-155.
• Ravenstein, E.G. (1885). The Laws of Migration, Journal of the Statistical Society of London, 48(2); 167-235.
• Sağaltıcı, E. (2013). Suriyeli Mültecilerde Travma Sonrası Stres Bozukluğu Taraması. Tıpta Uzmanlık Tezi. Gaziantep Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Gaziantep.
• Saleh, A., Aydın, S. ve Koçak, O. (2018). A Comparative Study of Syrian Refugees in Turkey, Lebanon, and Jordan: Healthcare Access and Delivery. International Journal of Society Researches, 8(14):448-464.
• Sancaktar, C. (2016). Arap Baharı’nın Dış Faktörleri. (Ed) Hasret Çomak, Caner Sancaktar ve Zafer Yıldırım, Uluslararası Politikada Suriye Krizi. İstanbul: Beta Yayınları. Ss.119-135.
• Sandal E. K., Hançerkıran M., Tıraş, M., (2016), “Türkiye’deki Suriyeli Mülteciler ve Gaziantep İlinin Yansımaları”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 15(2), p.461-483.
• Sarıoğlu, G. (2018). Türkiye’nin Misafirleri Suriyeli Mültecilerin ‘Öteki’ Bağlamında Göçmen Deneyimi: Esenyurt Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sirkeci, İ. ve Yüceşahin, M. (2014). Türkiye’de Göç Çalışmaları. Göç Dergisi, 1(1),1-10.
• Songur, A. ve Demirtaş, İ. (2018). Mültecilere Yönelik İnsani Yardımlar: Türkiye Boyutu. H.Hüseyin Aygül ve Erdal Eke (Ed.), 21.Yüzyılda Uluslararası Göç ve Mülteciler: Bir Türkiye Perspektifi, Nobel Yayıncılık, 1.Baskı. Ss.149-177.
• Şan, E. (2018). Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Olan Suriyeli Sığınmacıların Bilişsel Etkilenme Düzeylerinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İstanbul.
• Şen, H. (2020). Zorunlu Göçle Türkiye’ye Gelen Suriyelilerin Entegrasyonu: İstanbul İli Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Şöhret, M. (2016). Suriye’nin Siyasal Yapısı. (Ed) Hasret Çomak, Caner Sancaktar ve Zafer Yıldırım, Uluslararası Politikada Suriye Krizi. İstanbul: Beta Yayınları. Ss.39-83.
• Tamçelik, S. ve Ayaz, G. M. (2016). Suriyeli Mülteciler Sorununun Türkiye’ye Yansıması. (Ed) Hasret Çomak, Caner Sancaktar ve Zafer Yıldırım, Uluslararası Politikada Suriye Krizi. İstanbul: Beta Yayınları. Ss. 637-659.
• TEPAV (2019). İstanbul’da Suriyeliler ve Savaş Sonrası Suriye Gettoları Final Raporu. https://www.tepav.org.tr/upload/mce/2019/haberler/tepav_istanbuld a_suriyeliler_ve_savas_sonrasi_suriye_gettolari.pdf, (Erişim Tarihi: 20.07.2020).
• Tezel, A. (2016). Understanding State-Civil Society Relations In Education Provision For Non-Camp Syrian Children In Turkey. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tunç, A. Ş. (2015). Mülteci Davranışı ve Toplumsal Etkileri: Türkiye’deki Suriyelilere İlişkin Bir Değerlendirme, Tesam Akademi Dergisi, 2(2):29-63.
• Turan, İ. (2016). Türk Dış Politikasında Gerçekçilik, Öngörü, Liderlik. (Ed) Ümit Özdağ ve Yelda Demirağ, Stratejik Derinlikte Savrulan Türk Dış Politikası. Ss. 17-22.
• Uludağ, H. (2016), Suriyeli Mültecilerin Göç Deneyimleri: Ankara Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ünal, S. (2014). Türkiye’nin Beklenmedik Konukları: Öteki Bağlamında Yabancı Göçmen ve Mülteci Deneyimi. Zeitschrift für die Welt der Türken, 6(3):65- 89.
• Yalçın, C. (2004). Göç Sosyolojisi. 1. Baskı, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Yaman, F. (2017). Uyum ve Ötekileşme Ayrımında Suriyeli Sığınmacılar. KADEM, 3(1):91-109.
• Yıldırım, A. (2018). Göç ve Mülteciler Ekseninde MEB’in Politikalarının Süreç Yönetimi Bağlamında Değerlendirilmesi. H.Hüseyin Aygül ve Erdal Eke (Ed.), 21.Yüzyılda Uluslararası Göç ve Mülteciler: Bir Türkiye Perspektifi, Nobel Yayıncılık, 1.Baskı. ss. 123-148.
• Yılmaz, A. (2014). Uluslararası Göç: Çeşitleri, Nedenleri ve Etkileri. Electronic Turkish Studies, 9(2):1685-1704.
• Zorba, H. (2015). 2011 Sonrası Suriyeli Göçüne Yönelik Türk ve Avrupa Perspektifleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.