Tarihsel Süreç İçinde Türk Sinemasında Kadın (1920-1990)

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 4, 71 - 85, 31.12.2021

Yüksel Yıldırım

Öz

Sinema, toplumsal değişmelere ayna tutan, izleyiciyi etkileyip şekillendiren yapısıyla modern yaşama damgasını vurmuş önemli kitle iletişim araçlarındandır. Kadının da zaman içindeki değişimi görsel araç olan sinema üzerinden net olarak izlenmektedir. Sinema, Türkiye’ye Lumiere Kardeşler’in Sinematograf’ısi ile 1897’de girmiştir. Yedek Subay Fuat Uzkınay’ın 14 Kasım 1914’te çektiği Ayastefanos’taki Rus Abidesi’nin Yıkılışı belgeseli Türklerin çevirdiği ilk film olmuştur. Merkez Ordu Sinema Dairesi tarafından yürütülen sinema sektörünü, 1917’de yarı askeri kurum Müdafaa-i Milliye Cemiyeti ve Malul Gaziler Cemiyeti birkaç film çekmiştir. Uzun süre tiyatro etkisinde kalan sinemanın 1950’lerde kendi tarzı oluşmaya başlamıştır.
Bu çalışmada 1920’den 1990’na kadar Türk sinemasında kadının filmlere yansıyan imajı ve sorunları ele alınmıştır. Filmlerde toplumdaki aksaklıklar betimlenirken kadının yaşam şekli, aile ilişkileri, imajı, karakteri ve rolleri hangi konumda kalmıştır? Geleneklerin sosyal hayatta kadına biçtiği rol karşısında hangi sorunlar yaşanmıştır? Sorular Türk sinemasından verilen filmlerle somutlaştırılmaya çalışılmıştır. Böylelikle her on yıl için farklı sorunlar içeren birer film seçilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sinema, Kadın, Değişim, Sorunlar.

Destekleyen Kurum

.

Proje Numarası

.

Teşekkür

.

Kaynakça

• Gelin, (1973). Erişim Tarihi: 01.02.2020, https://www.youtube.com/watch?v=jp39aHURnpQ.
• Vurun Kahpeye, (1949). Erişim Tarihi: 03.12.2019, https://www.youtube.com/watch?v=C4yp7t3SYqM.
• Akçura, Gökhan. (1992). “Bir Cumhuriyet Sanatçısı Bedia Muvahhit”, Cumhuriyet, 23 Şubat 1992.
• Akçura, Gökhan. (1992). “Bir Cumhuriyet Sanatçısı Bedia Muvahhit”, Cumhuriyet, 24 Şubat 1992.
• Akçura, Gökhan. (1992). “Bir Cumhuriyet Sanatçısı Bedia Muvahhit”, Cumhuriyet, 25 Şubat 1992.
• Aytemiz, Beyhan Uygun. (2015). Fitne ve Feda: Vurun Kahpeye’de Din ve Milliyetçilik, Monograf, (4), 168-190.
• Sonku, Cahide. Erişim Tarihi: 25.02.2020, https://www.biyografya.com/biyografi/683.
• Şoför Nebahat, (1960). Erişim Tarihi: 03.11.2019, https://www.youtube.com/watch?v=3lNt8Epmsac.
• Ateşten Gömlek, (1922). Erişim Tarihi: 02.04.2019, https://www.youtube.com/watch?v=RJML-ft4xgM.
• Ertuğrul, Muhsin, (1934). Bataklı Damın Kızı Aysel, Erişim Tarihi: 05.04.2019, https://www.youtube.com/watch?v=2K40V8BqUSQ.
• Elmacı, Tuğba. (2017). Türk Sinemasında Yün Eğiren Kadınlardan Yeni Sinemaya Kadın Emeği Meselesi: Zerre Film Örneği, The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 7 (3), 506-520.
• Uzkınay, Fuat. Erişim Tarihi: 14.02.2020, https://www.biyografya.com/biyografi/21060.
• İmançer, Dilek. (2004). Türk Sinemasında Suskun Kadın İmgesi, Journals Manas Edu, 6 (12), 203-211.
• Kategori: Yıllara Göre Türk Filmleri, Erişim Tarihi: 11.01.2020 https://www.wikizero.com/tr/Kategori:Y%C4%B1llara_g%C3%B6re_T%C3%BCrk_filmleri.
• Kayalı, Kurtuluş. (1994). Yönetmenler Çerçevesinde Türk Sineması, Ankara, Ayyıldız Yay.
• Hayatımı Mahveden Kadın, (1955). Erişim Tarihi: 04.03.2020, https://www.youtube.com/watch?v=JD_74qNjPt4.
• Onaran, Alim Şerif. (1979). Muhsin Ertuğrul’un Sineması, Cumhuriyet, 6 Mayıs 1979.
• Onaran, Alim Şerif. (1994). Türk Sineması, İstanbul, Kitle Yayınları.
• Özgüç, Agah. (1993). Türk Sineması, İstanbul, Bilgi Yayınevi.
• Özkan, Zuhal Çetin. (2012). Türkiye Sineması’nda Kadının Değişen İmgesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 5 (2), 79-81.
• Özön, Nijat. (1983). “Türk Sineması”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C. 7, İletişim Yayınları, İstanbul, 1878-1916.
• Serdaroğlu, Fatma. (2016). Sinema Neden Sanattır? Sinemayı Sanat Olarak Ele Alan Bir Araştırma Ne Tür Bir Yaklaşım Benimsemelidir?, Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli Dergisi, 24 (2), 113-125.
• Sevim, Seçkin. (2016). Muhsin Ertuğrul: Türk Sinemasının Kurucusu mu Yoksa Günah Keçisi mi? İnsan&İnsan, (10) 64-83.
• Soner, Şükran. (1995). “Türk Sineması Kurtuluşunu Arıyor”, Cumhuriyet, 6 Mayıs 1995.
• Toprak, Zafer. (2017). Türkiye’de Yeni Hayat İnkılap ve Travma 1908-1928, İstanbul, Doğan Kitap.
• Uğureli, Ayşe. (2019). Folklorik Bir Bakış Açısıyla Yeşilçam’da Arketipik Bir Anne: Aliye Rona, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 12 (28), 1001-1018.
• Uluyağcı, Canan. (2000). Türk Sinemasında Namus Kavramı, Kurgu Dergisi, (17) 21-26.
• Uluyağcı, Canan. (2002). 1980 Sonrası Türk Sinemasında Özgür Kadın İmgesi: Türkan Şoray ve Müjde Ar, Kurgu Dergisi, (19) 1-8.
• Yıldırım, Alican. (2017). Türk Sineması’nın 1950 – 1975 Yılları Arasındaki Döneminin Sinema Dili Açısından İncelenmesi ve Bu Dile Etki Eden Faktörlerin Saptanması, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Yıldız, Filiz. (2019). Türkiye’de İlk Güzellik Yarışmaları ve Basının Öncü Rolü: Genç Cumhuriyet’in Asri Güzelleri, Etkileşim, (4) 66-87. Kadının Adı Yok, (1987). Erişim Tarihi: 15. 05.2020 https://www.youtube.com/watch?v=LCx0OuKLyWk,.
• Türk Dil Kurumu, Erişim Tarihi: 25.02.2020 https://sozluk.gov.tr/.