FİZYOTERAPİSTLERDE ALGILANAN STRESİN YAŞAM DOYUMU ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: COVID-19 PANDEMİSİNDE İSTANBUL İLİNDE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 4, 135 - 153, 08.02.2024

Aycan Eyel

Öz

Bu çalışma kapsamında, Covid-19 sürecinde İstanbul ilinde çalışan fizyoterapistlerin algıladıkları stresin yaşam doyumları üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada amaçlı örnekleme ve kartopu örnekleme tekniklerinin kullanılmıştır ve 15 Ağustos 2021 ile 15 Kasım 2021 tarihleri arasında 320 fizyoterapist ile anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. Anket formunda, katılımcıların demografik özellikleri belirlemeye yönelik 9 soru; Cohen, Kamarck ve Mermelstein (1983) tarafından geliştirilen, Eskin, Harlak, Demirkıran ve Dereboy (2013) tarafından Türkçe diline uyarlanan, 14 madde ve iki boyuttan meydana gelen Algılanan Stres Ölçeği ile Diener, Emmons, Larsen ve Griffin (1985) tarafından geliştirilen, Yetim (1991) tarafından Türkçe diline uyarlanan, 5 madde ve tek boyuttan oluşan Yaşam Doyumu Ölçeği kullanılmıştır. Anket formu vasıtasıyla elde edilen veriler SPSS-22 programı vasıtasıyla analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda; İstanbul ilinde Covid-19 pandemisinde aktif olarak çalışan fizyoterapistlerin algıladıkları stresin yaşam doyumu üzerinde anlamlı etkiye sahip olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fizyoterapist, Stres, Algılanan Stres, Yaşam Doyumu, Covid-19

Kaynakça

• Aksoy, C. C., Taşpınar, B., Okur, İ., Kurt, G. ve Taşpınar, F. (2017). Fizyoterapistlerde Mobbing Maruziyeti ve İş Üretkenliğinin İncelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(1): 20-27.
• Arı, S. G. ve Bal, Ç. E. (2008). Tükenmişlik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi. Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15(1): 131-148.
• Aslan, H., Aslan, R., Kesepara, C., Alparslan, N. ve Ünal, M. (1997). Kocaeli’nde Bir Grup Sağlık Çalışanında İşe Bağlı Gerginlik, Tükenme ve İş Doyumu. Toplum ve Hekim, 12(82): 24-29.
• Avşaroğlu, S., Deniz, M. E. ve Kahraman, A. (2005). Teknik Öğretmenlerde Yaşam Doyumu İş Doyumu ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14): 115-129.
• Aydın, G. Ç., Aytaç, S. ve Şanlı, Y. (2020). Hemşirelerde Algılanan Stres ve Stres Semptomlarının İşten Ayrılma Eğilimi Üzerindeki Etkisi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (özel sayı): 526-538.
• Berberich, H. J. ve Brähler, E. (2006). Life Satisfaction, Health Status, and Professional Satisfaction of Urologists in Private Practice. Der Urologe, (45): 933-928.
• Bulut, N. (2016). Okul Psikolojik Danışmanlarının Yaşam Doyumu, Stresle Başaçıkma Stratejileri ve Olumsuz Otomatik Düşünceleri Arasındaki İlişkiler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(27): 1-13.
• Camci, G. B. ve Kavuran, E. (2021). Hemşirelerin İş Stresi ve Tükenmişlik Düzeyleri ile Meslek ve Yaşam Doyumu Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 24(2): 274-283.
• Campo, M. A, Weiser, S. ve Koenig, K. L. (2009). Job Strain in Physical Therapists. Physical Therapy, (89): 946-956.
• Castro-Sanchez, A. M., Rodrigues-Claro, M. L., Moreno-Lorenzo, C., Vicente-Martin, C., Arroyo-Morales, M. ve Fernandez-Fernandez, M. J. (2006). Prevalence of Burnout Syndrome in Physiotherapy. Fisioterapia, (28): 17-22.
• Chen, C.-K., Lin, C., Wang, S.-H. ve Hou, T.-H. (2009). A Study of Job Stress, Stress Coping Strategies, and Job Satisfaction Nurses Working in Middle-Level Hospital Operating Rooms. Journal of Nursing Research, 17(3): 199-211
• Chow, H. P. (2005). Life Satisfaction Among University Students İn A Canadian Prairie City: A Multivariate Analysis. Social Indicators Research, 70(2): 139-150.
• Cohen, S., Kamarck, T. ve Mermelstein, S. (1983). A Global Measure of Perceived Stress. Journal of Health and Social Behavior, 24(4): 385-396.
• Cummins, R. A. ve Nistico, H. (2002). Maintaining Life Satisfaction: The Role of Positive Cognitive Bias. Journal of Happiness Studies: An Interdisciplinary Forum on Subjective Well-Being, 3(1): 37-69.
• Çiftçi, G. E. ve Gürer, A. (2018). Mesleki Stres ve Yaşam Doyumu İlişkisinde Psikolojik Güçlendirmenin Aracılık Rolü Üzerine Bir Alan Araştırması. III. Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kongresi, 3-5 Mayıs 2018, Çorum, ss.11-36.
• Çoşar, G. (2019). Sağlık Çalışanlarında Stres ve Tükenmişlik. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Değirmenci, H. C. (2016). Stresle Başa Çıkmanın Yolları. İstanbul: Girdap Kitap.
• Diener, E. (1984). Subjective Well-Being. Psychological Bulletin, 95(3): 542-575.
• Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J. ve Griffin, S. (1985). The Satisfaction with Life Scale. Journal of Personality Assessment, 49(1): 71-75.
• Diener, E. ve Ryan, K. (2009). Subjective Well-Being: A General Overview. South African Journal of Psychology, (39): 391-406.
• Dikmen, A. A. (1995). İş Doyumu ve Yaşam Doyumu İlişkisi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 50(3): 115-140.
• Ditwiler, R. E., Swisher, L. L. ve Hardwick, D. D. (2021). Professional and Ethical Issues in United States Acute Care Physical Therapists Treating Patients With COVID-19: Stress, Walls, and Uncertainty. Physical Therapy, 101(8): 1-10.
• Doğan, A., Deniz, M. E., Odabaş, H., Özyeşil, Z. ve Özgirgin, N. (2012). Job and Life Satisfaction of The Medical Staff in Rehabilitation Centers. Turkish Journal of Physical Medicine & Rehabilitation, 58(1): 16-21.
• Dündar, S. (1993). Teorik Çerçeve İçinde Yaşamdan Duyulan Tatmin Kavramı. Yönetim-İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Dergisi, 4(15): 49-55.
• Elliot, M., Cullen, M. ve Calitz, A. P. (2018). Happiness among South African Private Sector Physiotherapists. South African Journal of Physiotherapy, 74(1): 1-10.
• Erdoğan, T., Ünsar, S. ve Süt, N. (2009). Stresin Çalışanlar Üzerindeki Etkileri: Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2): 447-461.
• Eren, A. T. (2008). Onkoloji Hemşirelerinin İş Doyumu ve Yaşam Doyumunun İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Eskin, M., Harlak, H., Demirkıran, F. ve Dereboy, Ç. (2013). Algılanan Stres Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Güvenirlik ve Geçerlik Analizi. New Symposium Journal, 51(3): 132-140.
• Gillespie, C. I. ve Louw, J. (1993). Life Satisfaction in Old Age and Activity Theory: Should the Debate Be Re-Opened?. Southern African Journal of Gerontology, 2(1): 25-30.
• Gökmen, V. (2013). Yoğun Bakım Ünitelerinde Çalışan Hemşirelerin İş Doyumları, Tükenmişlik ve Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Güçlü, N. (2001). Stres Yönetimi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1): 91-109.
• Gürel, E. B. B. ve Altunoğlu, A. E. (2016). İşkoliklik, İş Stresi ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: Muğla İlinde Bir Araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42): 1431-1438.
• Haybron, D. M. (2011). Taking The Satisfaction (and The Life) out of Life Satisfaction. Philosophical Explorations, 14(3): 249-262.
• Hayes, C. T. ve Weathington, B. L. (2007). Optimism, Stres, Life Satisfaction, and Job Burnout in Restaurant Managers. Journal of Psychology, 41(6): 565-579.
• Izgar, H. (Eds.). (2012). Endüstri ve Örgüt Psikolojisi, 3. Baskı. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Karakuş, H. (2011). Hemşirelerin İş Tatmin Düzeyleri: Sivas İli Örneği. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(6): 46-57.
• Karakuş, M. ve Çankaya, İ. H. (2012). Öğretmenlerin Maruz Kaldıkları Psikolojik Şiddete İlişkin Bir Modelin Sınanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (42): 225-237.
• Klaghofer, R., Stamm, M., Buddeberg, C., Bauer, G., Hämmig, O., Knecht, M. ve Buddeberg-Fischer, B. (2011). Development of Life Satisfaction in Young Physicians: Results of The Prospective Swissmedcareer Study. International Archives of Occupational and Environmental Health, 84(2): 159-166.
• Kuzulu, E., Kurtuldu, S. ve Özkan G. (2013). İş Yaşam Dengesi ile Yaşam Doyumu İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Sakarya İktisat Dergisi, 2(1): 88-127.
• Lai, J., Ma, S., Wang, Y., Cai, Z., Hu, J, Wei, N., Wu, J., Du, H., Chen, T., Li, R., Tan, H., Kang, L., Yao, L., Huang, M., Wang, H., Wang, G., Liu, Z. ve Hu, S. (2020). Factors Associated with Mental Health Outcomes among Health Care Workers Exposed to Coronavirus Disease 2019. JAMA Network Open, 3(3): 1-12.
• McShane, S. L. ve Glinow, V. (2008). Organizatıonal Behavior, 4th ed. Boston: McGraw Hill.
• Michie, S. (2002). Causes and Management of Stress at Work. Occupational and Environmental Medicine, 59(1): 67-72.
• Neugarten, B. L., Havighurst, R. J. ve Tobin, S. S. (1961). The Measurement of Life Satisfaction. Journal of Gerontology, 16(2): 134-143.
• Nur, D. (2011). Kamu Hastanelerinde Çalışan Sağlık Personelinde İş Doyumu ve Stres İlişkisi. Klinik Psikiyatri, (14): 230-240.
• Ojoawo, A. O., Igudia, J. C., Mbada, C. E., Onigbinde, A. T. ve Adedoyin, R. A. (2013). Assessment of Life Satisfaction among Physiotherapists from Selected Hospitals in South-Western Nigeria. Nigerian Journal of Medical Rehabilitation, 16(2): 1-18.
• Özer, M. ve Karabulut, Ö. Ö. (2003). Yaşlılarda Yaşam Doyumu. Turkish Journal of Geriatrics, 6(2): 72-74.
• Öztürk-Başol, R. (2017). AVM İnsan Kaynaklarının İş Stresinin İş Doyumu, Yaşam Doyumu ve İşten Ayrılma Niyeti ile İlişkileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Piccolo, R. F., Judge, T. A., Takahashi, K., Watanabe, N. ve Locke, E. A. (2005). Core Self‐Evaluations in Japan: Relative Effects on Job Satisfaction, Life Satisfaction, and Happiness. Journal of Organizational Behavior, 26(8): 965-984.
• Sakaoğlu, H. H., Orbatu, D., Emiroğlu, M. ve Çakır, Ö. (2020). Covid-19 Salgını Sırasında Sağlık Çalışanlarında Spielberger Durumluk ve Sürekli Kaygı Düzeyi: Tepecik Hastanesi Örneği. Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dergisi, 30(ek sayı): 1-9.
• Shin, D. C. ve Johnson, D. M. (1978). Avowed Happiness As an Overall Assessment of The Quality of Life. Social Indicators Research, 5(1): 475-492.
• Siddiqi, F. A., Azim, M. E., Babur, M. N., Osama, M., Waheed, A., Memon, A. R. (2019). Psychological Stress and Satisfaction with Life among Physical Therapy Students of Rawalpindi / Islamabad, Pakistan. J Pak Med Assoc, 69(7): 973-975.
• Sliwinski, Z., Starczynska, M., Kotela, I., Kowalski, T., Krys-Noszczyk, K., Lietz-Kijak, D., Kijak, E. ve Makara-Studzinska, M. (2014). Life Satisfaction and Risk of Burnout Among Men and Women Working as Physiotherapists. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health, 27(3): 400-412.
• Şahin, N. H. ve Durak, A. (1994). Occupational Stress and Job Satisfaction: The Case of Banking Personel. 23rd International Congress of Applied Psychology, Book of Abstracts, 72:17-22, Madrid.
• Taşpınar, B., Taşpınar, F., Gülmez, H. ve Kızılırmak, A. S. (2021). Fizyoterapistlerde COVID-19 Korkusu ve Yaşam Kalitesi Arasındaki İlişki. Forbes Journal of Medicine, 2(2): 108-115.
• Tel, F. D. ve Sarı, T. (2016). Üniversite Öğrencilerinde Öz Duyarlılık ve Yaşam Doyumu. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1): 292-304.
• Türkiye Fizyoterapistler Derneği (TFD). (2020). https://www.fizyoterapistler.org/tfd/index.php/en/44-haberler.html (Erişim Tarihi: 17 Mart 2022).
• Ünal, S., Karlıdağ, R. ve Yoloğlu, S. (2001). Hekimlerde Tükenmişlik ve İş Doyumu Düzeylerinin Yaşam Doyumu Düzeyleri ile İlişkisi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 4(2): 113-118.
• Woodman, T., Davis, P. A., Hardy, L., Nichola, C., Glasscock, I. ve Yuill-Proctor, J. (2009). Emotions and Sport Performance: An Exploration of Happiness, Hope, and Anger. Journal of Sport & Exercise Psychology, 31(2): 169-188.
• Yavuzer, Y. ve Çivilidağ, A. (2014). Sağlık Çalışanlarında İş Yerinde Mobbing ile Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkide Depresyonun Aracı Rolü. The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 27(2): 115-125.
• Yetim, U. (1991). Kişisel Projelerin Organizasyonu ve Örüntüsü Açısından Yaşam Doyumu. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Yıldırım, A. ve Hacıhasanoğlu, R. (2011). Sağlık Çalışanlarında Yaşam Kalitesi ve Etkileyen Değişkenler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(2): 61-68.
• Yıldız, Z. (2016). Teknik Öğretmenlerde Örgütsel Stres Kaynakları ile İş ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.