Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Klonlama Kavramına İlişkin Algıları

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 1, 84 - 114, 29.06.2022

İsa Deveci Aykut Yıldız

https://doi.org/10.56423/fbod.1058606

Öz

Bu araştırmanın amacı, fen bilimleri öğretmenlerinin klonlamaya ilişkin algılarını incelemektir. Bu araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden fenomenografik araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırma verileri, Zoom yazılımı üzerinden yarı yapılandırılmış canlı görüşmelerle elde edilmiştir. 10 fen bilimleri öğretmeninden elde edilen veriler, içerik analizinden yararlanılarak çözümlenmiştir. Araştırma bulguları, altı ana kategoride (Bilgi Kaynağı, Klon ve Klonlama Çağrışımları, Klon Özellikleri, Doğal ve Yapay, Klonlama Türleri, Bilgi Eksikliği ve Kavram Yanılgıları) sunulmuştur. Bulgular, fen bilimleri öğretmenlerinin klonlama konusunda tüm ana kategorileri niteliksel olarak farklı şekillerde algıladıklarını göstermektedir. Ayrıca, araştırma bulguları bazı fen bilimleri öğretmenlerinin klon koyun olarak Dolly, klonların yaşam süreleri, yapay klonlama, klonlama türleri ve klonların özellikleri hakkında bilgi eksikliği ve kavram yanılgılarına sahip olduklarını göstermiştir. Araştırma sonuçlarına bağlı olarak, fen bilimleri öğretmenlerinin klon, klonlama, klon canlıların özellikleri, klonlama türleri, klonlamanın yapaylığı ve doğallığı hakkında eğitim kursları (TUBİTAK 2237-A), rehber materyaller ve hizmet içi eğitimler düzenlenebilir.

Anahtar Kelimeler

Fen bilimleri öğretimi, klon, klonlama, algı

Kaynakça

• Alindra, A. L., Widodo, A., Rahman, T. & Riandi, R. (2020). The religious aspect in the lesson of cloning topic in Islamic organization-based high school. International Conference on Mathematics and Science Education (Vol. 5, pp. 52-57). Universitas Pendidikan Indonesia.
• Ayvacı, H. Ş. & Bağ, H. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının bilim sözde-bilim ayrımına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 539-566.
• Azungah, T. (2018). Qualitative research: deductive and inductive approaches to data analysis. Qualitative research journal, 18(4), 383-400.
• Bağcı, H. (1997). Klonlama teknikleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Dergisi, 14(1), 1-15.
• Bağış, H. & Sağırkaya, H. (2001). Klonlama. Uludag University Journal of the Faculty of Veterinary Medicine, 20(1-2), 187-198.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231-274.
• Bazi, N. (2015). The juridical study of human cloning according to the Shi’ites. Journal of Biodiversity and Environmental Sciences (JBES), 6(5), 525-530.
• Berkant, H. G. (2005). Ortaöğretim biyoloji öğretim programında klonlama konusunun kapsamı ve insan klonlamaya yönelik program önerisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 107-120.
• Betts, D. H., Perrault, S. D., Petrik, J., Lin, L., Favetta, L. A., Keefer, C. L. & King, W. A. (2005). Telomere length analysis in goat clones and their offspring. Molecular Reproduction and Development: Incorporating Gamete Research, 72(4), 461-470.
• Bingöl, G. (2015). Genetik kopyalama (Klonlama), Dördüncü baskı, Editör Fikriye Polat. Biyolojide Özel Konular (59-77 sayfalar). Ankara: Pegem Akademi.
• Blackbum, E. H. (1991). Telomeres. Trends in Biochemical Sciences, 16, 378-381.
• Borgerding, L. A. & Dagistan, M. (2018). Preservice science teachers’ concerns and approaches for teaching socioscientific and controversial issues. Journal of Science Teacher Education, 29(4), 283-306.
• Burgstaller, J. P. & Brem, G. (2017). Aging of cloned animals: A mini-review. Gerontology, 63(5), 417-425.
• Concannon, J. P., Siegel, M. A., Halverson, K. & Freyermuth, S. (2010). College students’ conceptions of stem cells, stem cell research, and cloning. Journal of Science Education and Technology, 19(2), 177-186.
• Creswell, J.W. (2003). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage
• Cui, K. H. (2005). Three concepts of cloning in human beings. Reproductive Biomedicine Online, 11(1), 16-17.
• Davis, J. M. & Becwar, M. R. (2007). Developments in tree cloning. Leatherhead: Pira International Ltd.
• Dawson, V. (2007). An exploration of high school (12-17 year old) students’ understanding of, and attitudes towards biotechnology processes.. Research in Science Education, 37, 59-73.
• Deveci, İ. (2020). Genetik klonlama. Editör, Ezgi Güven Yıldırım, Ayşe Nesibe Önder, Senaryolarla desteklenmiş fen ve teknoloji uygulamaları (Syf. 99-152). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Evren-Yapıcıoğlu, A. (2016). Fen bilimleri öğretmen adaylarının sosyobilimsel durum temelli öğretim yaklaşımı uygulamalarına yönelik görüşleri ve çalışmalarına yansıtmaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 133-151.
• Gurdon, J. B. & Byrne, J. A. (2002). Cloning of amphibians. Cibelli, J., Lanza, R. P., Campbell, K. H. S., West, M. D. (Eds.). Principles of Cloning (281-286). London: Academic Press.
• Gültekin, N. & Küçükateş, E. (2010). Biyoteknolojik Tedavilerin Bilimsel Arka Planındakiler. İstanbul Üniversitesi Kardiyoloji Enstitüsü dergisi, 9(3-4), 87-101.
• Gürkan, G. & Kahraman, S. (2019). Fen bilgisi öğretmenlerinin biyoteknoloji ve genetik mühendisliği bilgi düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Malatya ili örneği. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(12), 66-78.
• Harris, J. (2004). On cloning. New York: Routledge.
• İpek, E. & Tunca, R. (2016). Yaşlanmanın biyolojisi. Animal Health Production and Hygiene, 5(2), 467-471.
• Kahraman, S. (2020). Fen bilimleri öğretmen adaylarının biyoteknoloji, genetik mühendisliği ve klonlama kavramlarına ilişkin algılarının incelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 14(1), 57-83.
• Keskin, N. (2003). Fen bilgisi eğitimi 3. sınıf öğrencilerinin gen klonlama konusunu öğrenmelerine poster sunumu etkinliğinin etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kırbağ-Zengin, F., Alan, B. & Geçeci, G. (2016). Akademik çelişki tekniğinin fen bilgisi öğretmen adaylarının klonlama kavramsal anlama seviyelerine ve fen öz yeterliklerine etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(46), 581-585.
• Klotzko, A. J. (1998). Dolly, cloning, and the public misunderstanding of science: A challenge for us all. Cambridge Quarterly of Healthcare Ethics, 7(2), 115-116.
• Klugman, C. M. & Murray, T. H. (1998). Cloning, historical ethics, and NBAC, James M. Humber and Robert F. Almeder Ed., Human cloning (3-52 pages). New York: Springer Science+Business Media.
• Konak, M. A. & Sürmeli, H. (2021). Fen bilimleri öğretmenlerinin biyoteknolojiye yönelik tutumları ve biyoetik değerleri: Biyoteknolojinin renkleri projesi. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 6(2), 378-399.
• Kutluca A. Y., Çetin P. S. & Doğan, N. (2014). Effect of content knowledge on scientific argumentation quality: Cloning context. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 8(1), 1-30.
• Larsson, J. & Holmström, I. (2007). Phenomenographic or phenomenological analysis: Does it matter? Examples from a study on anaesthesiologists’ work. International Journal of Qualitative Studies on Health and Well-being, 2(1), 55-64.
• Lyngved, R. (2009). Learning about cloning: Developing student knowledge and interest through an interactive, context-based approach. Nordic Studies in Science Education, 5(2), 142-157.
• Marton, F. (1981). Phenomenography - describing conceptions of the world around us. Instructional Science, 10, 177–200.
• Marton, F. (1986). Phenomenography: A research approach investigating different understandings of reality. Journal of Thought, 21(3), 28-49.
• Marton, F. (1988). Phenomenography: Exploring different conceptions of reality. In D. M. Fetterman (Ed.), Qualitative approaches to evaluation in education: The silent scientific revolution (pp. 176–205). New York: Praeger.
• MEB (2018a). Fen bilimleri dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı https://mufredat.meb.gov.tr/Program Detay.aspx?PID=325
• MEB (2018b). Ortaöğretim biyoloji dersi öğretim programı (9, 10, 11 ve 12. sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı https://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=361
• Mertens, D. M. (2010). Research and evaluation in education and psychology: Integrating diversity with quantitative, qualitative, and mixed methods. Third Edition, California: Sage publications.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2th Ed.). London: Sage Publications.
• Neuman, W. L. (2014). Basics of social research: Qualitative & quantitative approaches. Third Edition. Harlow: Pearson Education Limited.
• Orhan, T. Y. & Sahin, N. (2018). The impact of innovative teaching approaches on biotechnology knowledge and laboratory experiences of science teachers. Education Sciences, 8, 1-24.
• Panno, J. (2005). Animal cloning: The science of nuclear transfer. New York: Facts On File Inc.
• Ramadass, P. (2013). Cloning. Chennai: MJP Publisher.
• Sadler, T. D. & Zeidler, D. L. (2003). The morality of socioscientific issues: Construal and resolution of genetic engineering dilemmas. Science education, 88, 4-27.
• Sakmen, G., Genç M. & Arslan, H. Ö. (2020) Ortaokul 6. sınıf öğrencilerinin bir sosyobilimsel konu olan organ bağışı hakkındaki görüşleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 346-371.
• Semenderoğlu, F. (2012). Tasarlanan yapılandırmacı bir eğitim programının lise öğrencilerinin 'insanın genetik yapısı ve genom projesi' hakkındaki algıları, kavram yanılgıları ve biyoloji dersine yönelik tutumlarına etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Shafique, S. (2020). Scientific and ethical implications of human and animal cloning. International Journal of Science, Technology and Society, 8(1), 9-17.
• Shanmugam, C., Longo, U.G. & Maffulli, N. (2012). Moleculer and cell biology, ımmunology and genetics, Sivananthan, S., Sherry, E., Warnke, P., & Miller, M. (Eds.). Mercer's textbook of orthopaedics and trauma (Tenth edition), (139-154). Boca Raton: CRC Press.
• Sıcaker, A. & Öz-Aydın, S. (2015). Ortaöğretim biyoteknoloji ve gen mühendisliği kavramlarının öğrenciler tarafından değerlendirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 51-67.
• Sürmeli, H. & Şahin, F. (2012). Preservice science teachers' opinions and ethical perceptions in relation to cloning studies. Çukurova University Faculty of Education Journal, 41(2), 76-86.
• Svensson, L. (1997). Theoretical foundations of phenomenography. Higher Education Research & Development, 16(2), 159-171.
• Topçu, M. S., Muğaloğlu, E. Z. & Güven, D. (2014). Fen eğitiminde sosyobilimsel konular: Türkiye örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(6), 1-22.
• Turan F. N. (2020). Klonlama ile ilgili öğrenci düşünceleri (Yayımlanmamış yükek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Voelker, R. (1994). A clone by any other name is still an ethical concern. JAMA, 271(5), 331-332.
• Wani, N. A., Kumar, K. P., Hong, S. & Umer, M. A. (2022). Telomere length in dromedary camels (Camelus dromedarius) produced by somatic cell nuclear transfer (SCNT) and their age-matched naturally produced counterparts. Theriogenology, 177, 151-156.
• Webber, H. J. (1903). New horticultural and agricultural terms. Science, 18(459), 501–503.
• Wilmut, I. (1998). Cloning for medicine. Scientific American, 279(6), 58-63.
• Wong, D. W. S. (2018). In the ABCs of gene cloning (Third Edition). Cham: Springer International Publishing.
• Yancı, M. V. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu fen bilimleri sekizinci sınıf ders kitabı. Ankara: Dikey Yayıncılık.