Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı Temelinde Ortak Bilgi Yapılandırma Modelinin İrdelenmesi

Yıl 2014, Cilt: 2 Sayı: 2, 83 - 94, 30.12.2014

Hasan Bakırcı Salih Çepni

Öz

Bu çalışmanın amacı; Ortak Bilgi Yapılandırma Modeli OBYM 'nin Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı açısından Fen Bilimler Dersinde uygulanabilirliğini tartışmak ve yeni programda yerinin anlaşılmasını sağlamaktır. Bu amacı gerçekleştirmek için doküman analiz yöntemine başvurulmuştur. Yöntemin doğası gereği, OBYM ile ilgili çalışmalar ve Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı incelenmiştir. Ayrıca uygulamada olan 2004 Fen ve Teknoloji Öğretim Programı ile ilgili yapılan çalışmalar araştırılmıştır. Ülkemizde yapılandırmacı öğrenme teorisini temel alan Fen ve Teknoloji Öğretim Programı 2005 yılında kademeli olarak uygulanmaya başlamıştır. Bu program; 2013 yılı ile birlikte bazı temel değişiklikler yapılarak, belirli kurama dayalı olarak telaffuz edilmeden, sadece uygulanabilir bir yapıya dönüştürülmeye çalışılmıştır. Bu yeni yapı daha çok pratikten gelen şikâyet, temenni ve öneriler üzerine kurulmuştur. Bu değişiklikler sonucunda, 2012-2013'ün birinci yarıyılından itibaren kademeli olarak uygulanması planlanan programın adı Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı olmuştur. Yapılan doküman analiz sonucunda programda; sosyobilimsel konulara vurgu yapma, girişimcilik olgusunu geliştirme, bilimin doğası ve araştırma-sorgulamaya dayalı öğrenme stratejisini yaygın hale getirme gibi kavramların OBYM'de öne çıktığı sonucuna ulaşılmıştır. Yeni programa göre hazırlanacak olan Fen Bilimleri Dersinde; öğretmenlerin OBYM'yi tanımaları ve derslerinde kullanmaları yeni programın başarılı bir şekilde uygulanmasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir

Anahtar Kelimeler

Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı, Ortak Bilgi Yapılandırma, fen eğitimi

Kaynakça

• Akdeniz, A. R., Yiğit, N. & Kurt, Ş. (2002, Eylül). Yeni fen bilgisi öğretim programı ile ilgili öğretmenlerin düşünceleri. Sözlü bildiri, V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, ODTÜ, Ankara.
• Ayas, A. (1995). Fen bilimlerinde program geliştirme ve uygulama teknikleri üzerine bir çalışma: İki çağdaş yaklaşımın değerlendirilmesi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 149-155.
• Aydın, S., Demirdöğen, M. & Muslu, N. (2013). Professional journals as a source of PCK for teaching nature of science: An examination of articles published in the science teacher. Journal of Science Teacher Education, 24, 977-997.
• Aykaç, N., Küçük, H., Kartal, M., Tilkibaş, Ş. & Keskin, G. (2011). Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan günümüze 4. ve 5. sınıf fen öğretim programlarının öğretim programının öğelerine göre değerlendirilmesi, İlköğretim Online, 10(3), 824-835.
• Bakırcı, H. (2014). Ortak Bilgi Yapılandırma Modeline dayalı öğretim materyali tasarlama, uygulama ve modelin etkililiğini değerlendirme çalışması: Işık ve ses ünitesi örneği. Yayımlanmamış doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Bakırcı, H. ve Çepni, S. (2012, Haziran). Fen ve teknoloji öğretimi için yeni bir model: Ortak Bilgi Yapılandırma Modeli. Sözel bildiri, X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Niğde Üniversitesi, Niğde.
• Biernacka, B. (2006). Developing scientific literacy of grade five students: A teacher researcher collaborative effort (Unpublished Ph.D. dissertation), University of Manitoba.
• Çepni, S. (2010). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (5. Baskı). Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Çepni, S., Özmen, H. & Bakırcı, H. (2012, Haziran). Ortak bilgi yapılandırma modeline uygun öğretim materyali geliştirilmesi: Işığın madde ile etkileşimi ve yansıma örneği. Sözel bildiri, X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Niğde Üniversitesi, Niğde.
• Çil, E. (2010). Bilimin doğasının kavramsal değişim pedagojisi ve doğrudan yansıtıcı yaklaşım ile öğretilmesi: Işık ünitesi örneği. Yayınlanmamış doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Demiral, Ü. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel bir konudaki argümantasyon becerilerinin eleştirel düşünme ve bilgi düzeyleri açısından incelenmesi: GDO örneği. Yayınlanmamış doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Ebenezer, J. V. & Connor, S. (1998). Learning to teach science: A model for the 21 century. Upper Saddle River, New Jersey: Prentice-Hall, Inc., Simon and Schuster/A. Viacom Company.
• Ebenezer, J., Chacko, S., Kaya, O. N., Koya, S. K. & Ebenezer, D. L. (2010). The effects of common knowledge construction model sequence of lessons on science achievement and relational conceptual change. Journal of Research in Science Teaching, 47(1), 25–46.
• Ebenezer, J., Chacko, S. & Immanuel, N. (2004). Common knowledge construction model for teaching and learning science: Application in the Indian context.
• İyibil, Ü. (2011). A new approach for teaching ‘energy’ concept: The common knowledge construction model. Western Anatolia Journal of Educational Sciences (WAJES).
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
• Khishfe, R. (2012). Relationship between nature of science understandings and argumentation skills: A role for counterargument and contextual factors. Journal of Research in Science Teaching, 49(4), 489–514.
• Khishfe, R. & Lederman, N. (2006). Teaching nature of science within a controversial topic: Integrated versus nonintegrated. Journal of Research in Science Teaching, 43(4), 395–418.
• Kırıkkaya, E. B. (2009). İlköğretim okullarındaki fen öğretmenlerinin fen ve teknoloji programına ilişkin görüşleri. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 6(1), 133-148.
• Kiryak, Z. ( 2013). Ortak Bilgi Yapılandırma Modeli’nin 7. Sınıf öğrencilerinin su kirliliği konusundaki kavramsal anlamalarına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Küçük, M. (2006). Bilimin doğasını ilköğretim 7. Sınıf öğrencilerine öğretmeye yönelik bir çalışma. Yayımlanmamış doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Küçük, Z. (2011). Zenginleştirilmiş 5e modelinin 7. Sınıf öğrencilerinin kavramsal değişime etkisi: Elektrik akımı örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Lederman, N. G. (2007). Nature of Science: Past, present, and future. In S. K. Abell, & N. G. Lederman (Eds), Handbook of research on science education (pp. 831-879). London, Lawrence Erlbaum Associates.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2005). İlköğretim fen ve teknoloji dersi (6, 7 ve 8. Sınıflar) öğretim programı. Ankara: Devlet Kitapları Basım Evi.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2013). İlköğretim kurumları fen bilimler dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) öğretim programı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• National Research Council. (1996). National science education standards, Washington, DC: National Academic Pres.
• Okur, M. & Azar, A. (2011). Fen ve teknoloji dersinde kullanılan alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerine ilişkin öğretmen görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 387-400.
• Özsevgeç, T. (2006). Kuvvet ve hareket ünitesine yönelik 5e modeline göre geliştirilen öğrenci rehber materyalinin etkililiğinin değerlendirilmesi, Türk Fen Eğitimi Dergisi, 3( 2), 36-48.
• Sadler, T., D. (2004). Informal reasoning regarding SSI: A critical review of research. Journal of Research in Science Teaching, 41(5), 513–536.
• Sadler, T. D. & Zeidler, D. L. (2009). Scientific literacy, PISA, and socio-scientific discourse: Assessment for progressive aims of science education. Journal of Research in Science Teaching, 46(8), 909-921.
• Sadler, T. D., Chambers, F. W. & Zeidler, D. L. (2002). Investigating the crossroads socio-scientific issue, the nature of science, and critical thinking. A Paper Presented at the Annual Meeting of the National Association for Research in Science Teaching, New Orleans, LA.
• Şahin, Ç. (2010). İlköğretim 8. Sınıf "Kuvvet ve Hareket" Ünitesinde" Zenginleştirilmiş 5e Öğretim Modeline Göre Rehber Materyaller Tasarlanması, Uygulanması ve Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Vural, S., Demircioğlu, H. & Demircioğlu, G. (2012). Genel bilgi yapılandırma modeline uygun geliştirilen bir öğretim materyalinin üstün yetenekli öğrencilerin asit-baz kavramlarını anlamaları üzerine etkisi. IV. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi. Ankara.
• Wood, L. C. (2012). Conceptual change and science achievement related to a lesson sequence on acids and bases among African American alternative high school students: A teacher’s practical arguments and the voice of the “other”. Unpublished Ph.D. dissertation, Wayne State University.
• Yiğit, N., Alev, N., Akşan, P. & Ursavaş, Ö. F. (2010). İlköğretim öğrencilerinin bilimsel bilgiye ait görüşleri. E- Journal of New World Science Academy Education Sciences, 5(2), 596-613.