Fen Bilgisi ve İlköğretim Matematik Öğretmenliği Öğrencilerinin ‘Işık’ Kavramıyla İlgili Metaforik Algıları

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 2, 52 - 64, 30.12.2015

Müge Aygün Ümmü Gülsüm Durukan Yasemin Hacıoğlu

Öz

Nitel araştırma yöntemiyle yürütülen bu çalışma, fen bilgisi ve ilköğretimmatematik öğretmenliği öğrencilerinin FBÖÖ, İMÖÖ “ışık” kavramına ilişkin algılarınıve alternatif kavramlarını metaforlar aracılığıyla ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır.Çalışma 2013-2014 öğretim yılında, 32 FBÖÖ ve 37 İMÖÖ ile yürütülmüştür. Verilermetafor kalıplarının bulunduğu bir form kullanılarak elde edilmiştir. Öğrenciler ışıkkavramını açıklayabilmek için ışığınişlevi, hareketi ve yapısıyla ilgili ilişkilendirmeleryapmışlardır. Işığın ne olduğu ile ilgili doğrudan açıklama yapmadıkları ve ışıkkavramına bilimsel anlamından daha çok duygusal anlamlar yükledikleri tespitedilmiştir. Kavrama duygusal anlamlar yükleme İMÖÖ’de FBÖÖ’den daha fazlagörülmektedir. FBÖÖ’nün ışık kavramını açıklarken İMÖÖ’ye göre daha fazla bilimseliçerikli metafor kaynağı seçmesi ve ilişkilendirmeler yapmış olması günlük hayatın içineokulda edinilen deneyimlerin de katılmasıyla açıklanabilir. Ayrıca her iki grupta da ışığıişleviyle eş tutma, enerji ve fotonları ışıktan ayrı bir olgu olarak algılama, ışığa yansıtmave sonsuzluk özellikleri atfetmeyle ışığı maddesel bir yapı olarak algılama gibi alternatifkavramlar tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Işık, metafor, alternatif kavram

Kaynakça

• Akbaba-Altun, S. & Apaydın, Ç. (2013). Kız ve erkek öğretmen adaylarının “eğitim” kavramına ilişkin metaforik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19(3), 329-354.
• Aygün, M., Hacıoğlu, Y. & Durukan, Ü.G. (2014). Prospective Science Teachers’ Metaphorical İmages About ‘Light’, F. Uslu (Ed.), INTCESS14-International Conference on Education and Social Sciences Abstracts & Proceedings (s. 1380-1388), İstanbul: International Organization Center of Academic Research.
• Cansüngü-Koray, Ö. & Bal, Ş. (2002). İlköğretim 5. ve 6. sınıf öğrencilerinin ışık ve ışığın hızı ile ilgili yanlış kavramları ve bu kavramları oluşturma şekilleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22 (1), 1- 11.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri: Desen ve analiz. A. Aypay (Çev. Ed.). Ankara: Anı.
• Çalışkan, N. (2009). Metaforların izinde bir yazarın kavramlar dünyasına giriş: Cemil Meriç’in Bu Ülke’sinde kitap metaforları. Dil Araştırmaları, 4(Bahar), 87-100.
• Deignan, A. (tarih yok). Metaphor Analysis Project. 20.08.2014 tarihinde CREET Open University: http://creet.open.ac.uk/projects/metaphor-analysis/theories.cfm?paper=cmt adresinden alınmıştır.
• Demir, C. E. (2007). Metaphors as a reflection of middle school students' perceptions of school: A cross-cultural analysis. Educational Research and Evaluation, 13(2), 89-107.
• Forceville, C. (2002). The identification of target and source in pictorial metaphors. Journal of Pragmatics, 34, 1- 14.
• Galili, I. & Hazan, A. (2000). Learner’s knowledge in optics: interpretation, structure and analysis. International Journal of Science Education, 22(1), 57-88.
• Guesne, E. (1985). Light. R. Driver, E. Guesne, A. Tiberghien (Ed.), Children’s ideas in science içinde(s. 10-30). Milton Keynes: Open University Press.
• Kara, İ., Erduran-Avcı, D. & Çekbaş, Y. (2008). Fen bilgisi öğretmen adaylarının ışık kavramı ile ilgili bilgi düzeylerinin araştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (16), 46-57.
• Lakoff, G. & Johnson, M. (2005). Metaforlar: Hayat, Anlam ve Dil. G. Y. Demir (Çev.). İstanbul: Paradigma.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis(2. Baskı). London: SAGE.
• Moser, K. S. (2000). Metaphor Analysis in Psychology-Method, Theory, and Fields of Application, Forum: Qualitative Social Research, 1(2). Erişim tarihi 15 Eylül 2015, http://www.qualitative- research.net/index.php/fqs/article/view/1090/2387.
• Şahin, Ç., İpek, H. & Ayas, A. (2008). Student understanding of light concept primary schools: a cross-age study. Asia-Pacific Forum on Science Learning and Teaching, 9(1), 1-19.
• Şen, A. İ. (2003). İlköğretim öğrencilerinin ışık, görme ve aynalar konusundaki kavram yanılgılarının ve öğrenme zorluklarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 176-185.
• Watts, D.M. (1985). Students’ conceptions of light: A case study. Physics Education, 20, 183-187.
• Woon, J. & Ho, Y. (2005). Metaphorical construction of self in teachers’ narratives. Language and Education, 19 (5), 359-379.
• Yob, I.M. (2003). Thinking constructively with metaphors. Studies in Philosophy and Education, 22, 127-138.