Organ Nakli Konusuna İlişkin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının İnformal Muhakeme Örüntüleri

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 2, 258 - 277, 31.12.2024

Eda Demirhan , Uğur Orhan

https://doi.org/10.56423/fbod.1399086

Öz

Bu çalışmada sosyobilimsel bir konu olan organ nakline ilişkin fen bilgisi öğretmen adaylarının informal muhakeme örüntüleri incelenmiştir. Araştırma 2022-2023 eğitim-öğretim yılı güz döneminde bir devlet üniversitesinde öğrenim gören 31 ikinci sınıf fen bilgisi öğretmen adayı ile yürütülmüştür. Temel yorumlayıcı nitel bir araştırma olarak tasarlanan bu çalışmada veri toplama aracı olarak iki senaryo kullanılmıştır. İlk senaryoda katılımcıların bir hastanenin organ nakil komite üyesi olarak nakil olacak hastaların belirlenmesinde hangi kriterlerin öncelikli olarak ele alınması gerektiğine ilişkin karar örüntüleri; ikinci senaryoda ise farklı hasta profillerinden hangi hastanın organ nakli olması gerektiğine ilişkin informal muhakeme örüntüleri betimsel olarak incelenmiştir. Analiz sonuçlarına göre katılımcıların her iki senaryo için de en çok rasyonel ve en az duygusal muhakeme örüntüsü kullandıkları tespit edilmiştir. Katılımcıların cinsiyetleri bağlamında sonuçlar incelendiğinde, kadın öğretmen adaylarının en çok rasyonel muhakemeyi kullandıkları, erkeklerin ise en çok sezgisel muhakemeyi tercih ettikleri bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

İnformal muhakeme, Sosyobilimsel konular, Organ nakli, Öğretmen adayı

Kaynakça

• Atasoy, Ş. (2018). Öğretmen adaylarının yaşam alanlarına göre yerel sosyobilimsel konularla ilgili informal muhakemeleri. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 6(1), 60-72.
• Borgerding, L. A., & Dagistan, M. (2018). Preservice science teachers’ concerns and approaches for teaching socioscientific and controversial issues. Journal of Science Teacher Education, 29(4), 283-306. https://doi.org/10.1080/1046560X.2018.1440860.
• Burnett, R. C., & Medin, D. L. (2008). Reasoning across cultures. In J. E. Adler & L. J. Rips (Eds.), Reasoning: Studies of human inference and its foundations (pp. 934–955). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511814273.049.
• Cenk, A. G. (2020). Fen bilimleri öğretmen adaylarının sosyobilimsel konularda argümantasyon becerilerinin incelenmesi: Konu bağlamının etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Mersin Üniversitesi.
• Christenson, N., Chang Rundgren, S. N., & Höglund, H. O. (2012). Using the SEE-SEP model to analyze upper secondary students’ use of supporting reasons in arguing socioscientific issues. Journal of Science Education and Technology, 21, 342-352. https://doi.org/10.1007/s10956-011-9328-x.
• Dawson, V., & Venville, G. J. (2009). High‐school Students’ Informal Reasoning and Argumentation about Biotechnology: An indicator of scientific literacy?. International Journal of Science Education, 31(11), 1421-1445. https://doi.org/10.1080/09500690801992870.
• Eastwood, J. L., Sadler, T. D., Zeidler, D. L., Lewis, A., Amiri, L., & Applebaum, S. (2012). Contextualizing nature of science instruction in socioscientific issues. International Journal of Science Education, 34(15), 2289-2315. https://doi.org/10.1080/09500693.2012.667582.
• Epstein, S. (1985). The implications of cognitive-experiential self-theory for research in social psychology and personality. Journal for the Theory of Social Behaviour, 15(3), 283–310. https://doi.org/10.1111/j.1468-5914.1985.tb00057.x.
• Epstein, S. (2003). Cognitive-experiential self theory of personality. In T. Millon & M. J. Lerner (Eds.), Handbook of psychology: Personality and social psychology (pp.159–184). Wiley.
• Genç, M., Orhan, U., Baykurt, Ö., Özel, E., İkinci, N., Gürbüz, E., & Türk, M. (2020). Organ ve doku bağışı konusunda ortaokul öğrencilerinin kararlarının ve informal muhakeme örüntülerinin incelenmesi. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 337-353.
• Hesse-Biber, S. N., & Leavy, P. (2010). The practice of qualitative research. Sage.
• Kaya, G. & Genç, M. (2023). Doku ve organ bağışı konusunda Düzce Üniversitesi öğrencilerinin kararlarının ve informal muhakeme örüntülerinin incelenmesi. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(1), 60-76. https://doi.org/10.53506/egitim.1248317.
• Kuhn, D. (1991). The skills of argument. Cambridge: Cambridge University Press.
• Kuhn, D. (1991). The skills of argument. Cambridge University Press.
• Lee, Y. C., & Grace, M. (2012). Students' reasoning and decision making about a socioscientific issue: A cross‐context comparison. Science Education, 96(5), 787-807. https://doi.org/10.1002/sce.21021.
• Merriam, S. B. (2002). Qualitative research in practice: Examples for discussion and analysis. Jossey-Bass.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] 2013. İlköğretim kurumları fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] 2018. İlköğretim kurumları fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Nielsen, J. A. (2012). Science in discussions: An analysis of the use of science content in socioscientific discussions. Science Education, 96(3), 428-456. https://doi.org/10.1002/sce.21001.
• Norris, P., & Epstein, S. (2011). An experiential thinking style: Its facets and relations with objective and subjective criterion measures. Journal of personality, 79(5), 1043-1080. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2011.00718.x.
• Ratcliffe, M., & Grace, M. (2003). Science education for citizenship: Teaching socio-scientific issues. McGraw-Hill Education.
• Sadler, T. D., & Fowler, S. R. (2006). A threshold model of content knowledge transfer for socioscientific argumentation. Science Education, 90(6), 986-1004. https://doi.org/10.1002/sce.20165.
• Sadler, T. D., & Zeidler, D. L. (2005). Patterns of informal reasoning in the context of socioscientific decision making. Journal of Research in Science Teaching, 42(1), 112-138. https://doi.org/10.1002/tea.20042.
• Sadler, T. D., & Zeidler, D. L. (2009). Scientific literacy, PISA, and socioscientific discourse: Assessment for progressive aims of science education. Journal of Research in Science Teaching, 46(8), 909-921. https://doi.org/10.1002/tea.20327.
• Sadler, T. D., Romine, W. L., & Topçu, M. S. (2016). Learning science content through socio-scientific issues-based instruction: A multi-level assessment study. International Journal of Science Education, 38(10), 1622-1635. https://doi.org/10.1080/09500693.2016.1204481.
• Sağlam, H. İ. (2016). Öğretmen adaylarının nükleer enerji kullanımına yönelik informal muhakemeleri üzerine karma yöntem araştırması [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Aksaray Üniversitesi.
• Sakmen, G., Genç, M., & Arslan, H. Ö. (2020). Ortaokul 6. sınıf öğrencilerinin bir sosyobilimsel konu olan organ bağışı hakkındaki görüşleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33 (2), 346-371. https://doi.org/10.19171/uefad.620652.
• Saldana, J. (2019). Nitel araştırmacılar için kodlama el kitabı. A. Tüfekci Akcan ve SN Şad, Çev. Ed). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Shu, J., Fok, T., Mussen, L., Mohamed, M., Weernink, C., Abbott, C., Wall, W., & Luke, P. (2011). Impact of the educational resource one life … many gifts on attitudes of secondary school students towards organ and tissue donation and transplantation. Transplantation Proceedings, 43(5), 1418-1420. https://doi.org/10.1016/j.transproceed.2011.03.050.
• Simonneaux, L. (2008). Argumentation in socioscientific contexts. S. Erduran & MP Jiménez-Aleixandre (Eds.), Argumentation in science education: Perspectives from classroom-based research (pp. 179–199). Springer.
• Sinclair, M., Ashkanasy, N., & Chattopadhyay, P. (2010). Affective antecedents of intuitive decision making. Journal of Management & Organization, 16, 382-398.
• Sladek, R., & Bond, M. (2010). Age and gender differences in preferences for rational and experiential thinking. Personality and Individual Differences, 49, 907-911. https://doi.org/10.1016/j.paid.2010.07.028.
• Soosalu, G. & Oka, M. (2012a). mBIT and Leadership. Erişim Adresi: http://www.mbraining.com/mbit-and-leadership, Erişim Tarihi: 6 Haziran 2020.
• Soosalu, G. & Oka, M. (2012b). mBraining: Using your multiple brains to do cool stuff. Loch Sport, Victoria, Avustralya.
• Soosalu, G., Henwood, S. & Deo, A. (2019). Head, heart, and gut in decision making: development of a multiple brain preference questionnaire. SAGE Open, 9(1), 1-17. https://doi.org/10.1177/2158244019837439.
• Tatar, Ş., & Adigüzel, O. C. (2019). Türkiye’de tartışmalı ve sosyobilimsel konular üzerine yazılan lisansüstü tezlerin eğitim bilimleri perspektifinden incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 305-325. https://doi.org/10.17494/ogusbd.548368.
• Tetik, S., & Cebesoy, Ü. B. (2019). Ortaokul öğrencilerinin organ bağışı ve organ nakline yönelik görüşlerinin incelenmesi: Bingöl örneği. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 8(4), 983-1004. http://dx.doi.org/10.30703/cije.544020.
• Toktaş, M., & Genç, M. (2023). Üniversite öğrencilerinin sosyobilimsel konulara yönelik muhakeme örüntülerinin incelenmesi: Uzay araştırmaları örneği. Journal of Multidisciplinary Studies in Education, 7(2), 43-59.
• Topaloğlu, M. Y., & Kıyıcı, F. B. (2018). Okul dışı öğrenme ortamlarında yürütülen etkinliklerin öğrencilerin sosyobilimsel konulara ilişkin görüşlerine etkisi: Organ bağışı ve GDO. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9(1), 36-50. http://dx.doi.org/10.19160/ijer.350189. Topcu, M. S., Muğaloğlu, E. Z., & Güven, D. (2014). Fen eğitiminde sosyobilimsel konular: Türkiye örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(6), 1-22. http://dx.doi.org/10.12738/estp.2014.6.2226.
• Topcu, M. S., Sadler, T. D., & Yilmaz‐Tuzun, O. (2010). Preservice science teachers’ informal reasoning about socioscientific issues: The influence of issue context. International Journal of Science Education, 32(18), 2475-2495. https://doi.org/10.1080/09500690903524779.
• Topçu, M. S. (2015). Sosyobilimsel konular ve öğretimi. Pegem Akademi.
• Tuncay-Yüksel, B., & Cansız, N. (2020). Sosyobilimsel konularda muhakeme. M. Genç (Ed.), Kuramdan uygulamaya sosyobilimsel konular (s. 181-209). Nobel Yayınevi.
• Tweney, R. D. (1991). Informal reasoning in science. In J. F. Voss, D. N. Perkins, & J. W. Segal (Eds.), Informal reasoning and education (pp. 3–16). Erlbaum.
• Venkatesan, K., Sivadasan, D., Thangavel, N., Alshahrani, S., Paulsamy, P., Muthugounder, K., Prabahar, K., Elhassan, G., Krishnaraju, K., SheikhAlavudeen, S., Venkatesan, K., & Dekeba, K. (2022). Strategies to improvise organ donor pool: A study on the knowledge, attitudes, and performance of higher secondary school teachers towards the organ donation. BioMed Research International, 2023, 1-8. https://doi.org/10.1155/2022/5438492.
• Wu, Y. T., & Tsai, C. C. (2011). High school students’ informal reasoning regarding a socio‐scientific issue, with relation to scientific epistemological beliefs and cognitive structures. International Journal of Science Education, 33(3), 371-400. https://doi.org/10.1080/09500690903505661.
• Wu, Y., T., & Tsai, C. C. (2007). High school students’informal reasoning on a socio-scientific issue: Qualitative and quantitative analyses. International Journal of Science Education, 29(9), 1163–1187. https://doi.org/10.1080/09500690601083375.
• Yavuz-Topaloğlu, M., & Balkan-Kıyıcı, F. (2018). Okul dışı öğrenme ortamlarında yürütülen etkinliklerin öğrencilerin sosyobilimsel konulara ilişkin görüşlerine etkisi: Organ bağışı ve GDO. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9(1), 36-50.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (12.Basım) Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yin, R. K. (2015). Qualitative research from start to finish. Guilford Publications.
• Zeidler, D. L., Herman, B. C., Ruzek, M., Linder, A., & Lin, S. S. (2013). Cross‐cultural epistemological orientations to socioscientific issues. Journal of Research in Science Teaching, 50(3), 251-283. https://doi.org/10.1002/tea.21077.
• Zorlu, E. (2017). Öğretmen adaylarının küresel ısınmanın kaynağına yönelik informal muhakemeleri üzerine karma yöntem araştırması [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Aksaray Üniversitesi.
• Zorlu, E., & Ateş, S. (2022). Ortaokul öğrencilerinin karar verme biçimlerinin ve informal muhakeme becerilerinin incelenmesi. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(2), 352-378. https://doi.org/10.51725/etad.1153058.