TÜRKİYE’DE BASININ 1968 BAHARINDA ÜNİVERSİTE İŞGALLERİNE YAKLAŞIMI

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 2, 159 - 205, 15.10.2023

Özgür Mutlu Ulus

Öz

1968 baharında küresel bir isyan dalgası halinde öğrenci protestoları, boykotlar ve hatta üniversite işgalleri tüm dünyayı sardı. Türkiye’de de önce tekil olarak mayıs ayında tek bir fakültede ardından haziran ayında 44 fakülte ve yüksekokulda üniversite işgalleri yaşandı. Bu çalışmanın amacı, 68 öğrenci olaylarının Türk basınındaki yansımalarının eğitimle ilgili boyutlarını ortaya koymaktır. Makalede 1968 yılında ağırlıklı olarak haziran ayındaki üniversite boykotları ve işgallerinin Türkiye basınında nasıl yansıtıldığı ve değerlendirildiği incelenmiştir. Çalışmada 1968 yılında tirajı en yüksek (dolayısıyla toplumla etkileşimi en fazla olduğu düşünülen) dört günlük gazete, Cumhuriyet, Hürriyet, Milliyet, Tercüman gazeteleri üzerinden basında siyasi-toplumsal aktör olarak gençliğe nasıl bakıldığı ve işgaller çerçevesinde hangi değerlerin ön plana çıktığı sorgulanacaktır. Eylemcilerin dar bir politik gruba ait olduğu, sadece üniversiteyi kapsayan sorunlar için mücadele ettikleri, şiddete başvurmadıkları ve sağ-sol ayrışmasına gitmedikleri sürece öğrencilerin eylemleri basın tarafından haklı ve meşru bulunmuştur. Üniversite eylemlerinde bazı ülkelerin aksine öğrencilere olumsuz nitelendirmelerde bulunulmamış tam tersine bu gazetelerde öğrenciler idealist, eğitimin ve bilimin gelişmesi için çabalayan, ilerici güçler olarak değerlendirilmişlerdir. Basın gençlere daha olumlu, üniversitenin yönetim kademesini oluşturan genellikle profesör kadrosundaki nesle ise yozlaşmışlığın da dahil olduğu daha olumsuz sıfatlar yüklemiştir. Basından okuyabildiğimiz kadarıyla üniversite eğitimi birçok sorun içermekte, yetersiz, çağın gerisinde ve kalitesiz olarak görülmektedir. Gençler kendi çıkarlarının ötesinde üniversite eğitimini geliştirecek, saf niyetlere sahip, dinamik, yenilikçi aktörler olarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

basın, 1968 hareketi, üniversite işgalleri, eğitim, söylem

Kaynakça

• Alper, E. (2009). 1968 Student Movement in Turkey from a Global Perspective: 1960-1971, Boğaziçi Üniversitesi Doktora tezi. (Türkçesi: Jakobenlerden Devrimcilere: Türkiye’de Öğrenci Hareketlerinin Dinamikleri (1960-1971), Çev.Eylem Yenisoy, İstanbul: Tarih Vakfı, Yurt Yayınları, 2018.
• Aydın S., Y. Taşkın. (1989). 1960’tan Günümüze Türkiye Tarihi. İstanbul: İletişim Yn.
• Boykoff, J. (2006). Framing Dissent: Mass-Media Coverage of the Global Justice Movement. New Political Science, Cilt 28, No:2, ss. 201-228.
• Boyraz, C. (2019). Türkiye’de 1968 ve Eğitime Dair Talepler. 1968: İsyan, Devrim, Özgürlük, İstanbul: Tarih Vakfı Yn, ss. 275-296.
• Cognalite A. (2021). The Wave of ’68.Portraits of Rebel Students in the Italian Press. DOI: https://doi.org/10.14201/fdp202112481503, Ediciones Universidad de Salamanca / CC BY-NC-ND
• Fedai C. (2018). Ahmet Oktay’ın Gözünden 1960’larda Türk Basınında Siyasi Kamplaşma. FSM Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 11, https://oaji.net/articles/2017/1621-1530192159.pdf.
• Habermas, J. (1989). The Structural Transformation of the Public Sphere. (T. Burger& F. Lawrence, Trans.) Cambridge, UK: Polity Press (Original Work Published 1962).
• Hausser. (2017). The Media and the Public Sphere: A Deliberative Model of Democracy. Routledge.
• Herman E. S. & N. Chomsky. (2008). Manufacturing Consent: The Political Economy of the Mass Media. London: The Bodley Head.
• Halloran, J., P., Elliott & G. Murdoch. (1970). Demonstrations and Communication, Harmondsworth: Penguin.
• Kalafat, E. (2004). Üniversitelerin Basına Yansıyan Yüzü. İstanbul Üniversitesi Antropoloji Bölümü, Tez. http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/59070.pdf.
• Kyprianos, P. (2019). Reception and Perception of May 1968 in Greece. Espacio: Tiempo Y’Educacion, Vol 6, https://www.espaciotiempoyeducacion.com/ojs/index.php/ete/article/view/265. Lang G. E. & K. Lang. (1983). The Battle for Public Opinion: the President, the Press, and the polls during Watergate. New York: Columbia University Press. Lang G. E. & K. Lang. (1968). Politics and Television. Chicago: Quadrangle Books.
• Livingstone S. & P. Lunt. (1994). The Mass Media, Democracy and the Public Sphere, The mass media, democracy and the public sphere. In Talk on Television: Audience participation and public debate (9-35). London: Routledge.
• Lunt P., P. Stenner. (2005). The Jerry Springer Show as an Emotional Public Sphere. Media Culture and Society 27, (1), DOI:10.1177/0163443705049058, https://www.researchgate.net/publication/49400178_The_Jerry_Springer_Show_as_an_emotional_public_sphere Lüküslü, D. (2019). Gençlik Mitinin Lütuf ve Lanetinin Gölgesinde Türkiye’nin 68 Kuşağı. 1968: İsyan, Devrim, Özgürlük, İstanbul: Tarih Vakfı Yn.,
• Maclead A. (ed), (2019). Propoganda in the Information Age: Still Manufacturing Consent, Routledge: Oxon.
• McLuhan, Marshall. Understanding Media: The Extension of Man. MIT: MIT Press. 1964, 1994.
• Papacharissi, Z. (2015). Affective publics. New York, NY: Oxford University Press.
• Richards, B. (2010). News and the emotional public sphere. In Allan, S. (Ed.) The Routledge Companion to News and Journalism. (301–311).
• Richards B. (2007). Emotional Governance: Politics, Media and Terror. New York: Palgrave Mcmillan.
• Rosas, O M & J Serrano-Puche (2018). News Media and the Emotional Public Sphere. International Journal ofCommunication,https://www.researchgate.net/publication/325119275_News_Media_and_the_Emotional_Public_Sphere_-_Introduction Schulz-Forberg H. (2009). Claiming Democracy: The Paris 1968 May Revolt in the Mass Media and Their European Dimensions. October 2009, Cuadernos de Historia Comtemporanea 31 (31):27-53, DOI: 10.5209/CHCHO. 7545. Sanglard, F. N. (2018). Review of Habermas and the Media by Harmut Wessler. Journal of Public Deliberation, Volume 13, 3, https:// ”, Journal of Public Deliberation, net/jpd.
• Setianto, Y. P. (2019). Missing the Story: How the Endonesean Media Covers the Student Protests. Media Diversity Institute, https://www.media-diversity.org/missing-the-story-how-the-indonesian-media-covers-the-student-protests/
• Siebert, R. S. & T Peterson, W. Schramm (1984). Four Theories of the Press: The Authoritarian, Libertarian, Social Responsibility, and Soviet Communist Concepts of What the Press Should Be and Do. University of Illinois Press, https://doi.org/10.5406/j.ctv1nhr0v
• Toprak, Z. (2019). 1968-1969 İstanbul Üniversitesi Boykot ve İşgaller. 1968: İsyan, Devrim, Özgürlük, İstanbul: Tarih Vakfı Yn., ss.247-274.
• Topuz, H. (2018). Türk Basın Tarihi.2. Mahmut’tan Holdinglere. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Turan, Ö. (derleyen) (2019). 1968: İsyan, Devrim, Özgürlük, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları
• Ulus, Ö. M. (2019). Ö M, “Hippiler, Delikanlılar, Devrimciler: Türkiye Basınında 68. 1968: İsyan, Devrim, Özgürlük, İstanbul: Tarih Vakfı Yn., ss. 297-332.
• Ulus, Ö. M. (2011). The Army and the Radical Left in Turkey: Military Coups, Socialist Revolution and Kemalism. London: I. B. Tauris.