CHANGING ENERGY SUPPLY SECURITY OF US AFTER THE 'COLD WAR': AN EVALUATION WITHIN THE FRAMEWORK OF 'HEGEMONIC STABILITY THEORY'

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 43 - 78, 30.04.2025

Yonca Yalçın Çakmaklı

Öz

Energy resources are one of the most important factors in shaping the policies of states today. When we look at the factors underlying the interstate power struggles experienced in the world from the discovery of the importance of oil with the invention of internal combustion engines in the late 19th century to the present day, it is seen that access to energy resources, especially oil and natural gas, which are unequally distributed on the world's surface, has emerged as one of the most important reasons for these struggles. This research examines the energy security approach of the USA, which rose as a hegemonic state in the unipolar system that emerged after the end of the Cold War and then faced rivals such as China and Russia that challenged its hegemony, from a global economic-political perspective and tries to explain the power struggles experienced in the regions of the world rich in energy resources today within the framework of the Hegemonic Stability Theory, an economic-political theory that addresses hegemony and international systemic change.

Anahtar Kelimeler

Global Political Economy , Hegemonic Stability Theory , Energy Security , Global Systemic Change

ABD’NİN SOĞUK SAVAŞ’IN ARDINDAN DEĞİŞEN ENERJİ ARZ GÜVENLİĞİ: HEGEMONİK İSTİKRAR KURAMI ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Enerji kaynakları günümüzde devletlerin politikalarının şekillenmesinde en önemli etmenlerden biridir. 19. Yy sonlarında içten yanmalı motorların icadı ile petrolün öneminin keşfedilmesinden günümüze kadar dünya üzerinde yaşanan güç mücadelelerinin temelinde yer alan etmenlere bakıldığında, dünya yüzeyinde eşitsiz bir şekilde dağılan enerji kaynaklarına, özellikle de petrol ve doğalgaza erişimin, bu mücadelelerin en önemli nedenlerinden biri olarak ortaya çıktığı görülmektedir. Bu araştırma; Soğuk Savaş’ın sona ermesinin ardından ortaya çıkan tek kutuplu sistemde hegemon devlet olarak yükselen ve ardından Çin ve Rusya gibi hegemonyasına meydan okuyan rakiplerle karşılaşan ABD’nin enerji güvenliği yaklaşımını küresel ekonomi-politik perspektiften ele almakta ve günümüzde dünyanın enerji kaynakları açısından zengin bölgelerinde yaşanan güç savaşlarını; hegemonyayı ve uluslararası sistemik değişimi ele alan bir ekonomi-politik kuramı olan Hegemonik İstikrar Kuramı çerçevesinde açıklamaya çalışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Küresel Ekonomi Politik , Hegemonik İstikrar Kuramı , Enerji Güvenliği , Küresel Sistemik Değişim

Kaynakça

• [1] Arı, T. (2004). Irak, İran ve ABD: Önleyici Savaş, Petrol ve Hegemonya. İstanbul: Alfa Yayınları.
• [2] Arı, T. (2007). Irak, İran, ABD ve Petrol. İstanbul: Alfa Yayınları.
• [3] Arı, T. (2008). Uluslararası İlişkiler Teorileri: Çatışma, Hegemonya, İşbirliği. Bursa: MKM Yayıncılık.
• [4] Arıboğan, D.Ü. (2007). Uluslararası İlişkiler Düşüncesi. İstanbul: Uğur Yayımcılık A.Ş.
• [5] Bilgin, M. (2005a). Avrasya Enerji Savaşları (2. ed.). İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• [6] B.P. (2022). Statistical Review of World Energy 2022. BP.
• [7] Brautigam, D. (2009). The Dragon’s Gift: The Real Story of China in Africa. Oxford: Oxford University Press.
• [8] Brooks, S. G., & Wohlforth, W. C. (2008). World Out of Balance: International Relations and the Challenge of American Primacy. Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
• [9] Cebeci, M. (2007). Tehdit Algılamasında Yapısal ve Konjonktürel Nitelikler/İthal Tehditler. Türkiye'ye Yönelik Dış Kaynaklı Risk ve Tehditler Sempozyum Bildirileri (pp. 33-43). İstanbul: Harp Akademileri Basımevi.
• [10] Commodity. (2024). Today’s Oil Price: Brent Crude & WTI Oil Prices Today. June 8, 2024 https://commodity.com/energy/oil/price/#:~:text=Today's%20live%20Brent%20crude%20oil,is%20at%20%2479.84%20per%20barrel
• [11] Cox, R. W. (1983). Gramsci, Hegemony and International Relations: An Essay in Method. Millennium-Journal of International Studies, 12(2), 162-175.
• [12] Eralp, A. (2010). Hegemonya. In E. A. (Ed.), Devlet ve Ötesi (5. ed., pp. 155-182). İstanbul: İletişim Yayınları.
• [13] European Commission. (2025, March 31). Carbon Border Adjustment Mechanism. https://taxation-customs.ec.europa.eu/carbon-border-adjustment-mechanism_en
• [14] European Commission. (2025, March). EU imports of energy products - latest developments. https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=EU_imports_of_energy_products_-_latest_developments
• [15] Friedberg, A. L. (2022). Getting China Wrong. Cambridge: Polity Press.
• [16] Gilpin, R. (1975). US Power and the Multinational Corporation: The Political Economy of Foreign Direct Investment. New York: Basic Books.
• [17] Gilpin, R. (1981). War and Change in World Politics. Cambridge: Cambridge University Press.
• [18] Gilpin, R. (1987). The Political Economy of International Relations. Princeton: Princeton University Press.
• [19] Gilpin, R. (2001). Global Political Economy: Understanding the International Economic Order. Princeton, Oxford: Princeton University Press.
• [20] Gökırmak, M. (2006). Hazar Havzası'nda Boru Hattı Politikaları ve Enerji Güvenliği. SSCB Sonrası Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinde Sosyal Siyasal, Ekonomik Değişim Uluslararası Kongresi. İzmit: Kocaeli Üniversitesi.
• [21] Gökırmak, M. (2007). Kafkaslarda Enerji Güvenliği ve Türkiye‟nin Rolü. Globalleşme Prosesinde Kafkasya ve Merkezi Asya İktisadi ve Beynelmilel İlişkiler II. Beynelmilel Kongresi. Bakü: Kafkas Üniversitesi.
• [22] Hossain, N. (2024, September 24). Pakistan considers Chinese Military Base at Gwadar, raising sovereignty concerns. https://www.khaama.com/pakistan-considers-chinese-military-base-at-gwadar-raising-sovereignty-concerns/#google_vignette
• [23] Ikenberry, J. G. (2001). After Victory: Institutions, Strategic Restraint, and the Rebuilding of Order after Major Wars. Princeton: Princeton University Press.
• [24] Johnson, C. (2025, March 17). U.S. Navy Begins Sustained Combat Operations Against Houthi Forces. https://www.navalnews.com/naval-news/2025/03/u-s-navy-begins-sustained-combat-operations-against-houthi-forces/
• [25] Jones, R. B. (2001). IPE. In R. B. Jones (Ed.), Routledge Encyclopedia of IPE (Vol. 2, pp. 813-829). London: Routledge.
• [26] Keohane, R. O. (1984). After Hegemony: Cooperation and Discord in the World Political Economy. Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
• [27] Kindleberger, C. P. (1981). Dominance and Leadership in the International Economy: Exploitation, Public Goods, and Free Rides. International Studies Quarterly, 25(2), 242-254.
• [28] Kindleberger, C. P. (1986). The World in Depression: 1929-1939 (5th ed.). Berkeley, California: University of California Press.
• [29] Kissenger, H. (2011). Diplomasi (X. ed.). (İ. H. Kurt, Trans.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• [30] Krasner, S. (1976, April). State Power and the Structure of International Trade. World Politics, 28(3), 317-347.
• [31] Küçükşahin, A. (2007). Değişen Güvenlik Algılamaları Işığında Tehdit ve Asimetrik Tehdit. SAREN Güvenlik Stratejileri Dergisi, 5, 41-66.
• [32] Küçükşahin, A. U. (2008). Türkiye'nin Güvenlik Strateji Belgesi Nasıl Hazırlanmalıdır? SAREN Güvenlik Stratejileri Dergisi(June), 7-38.
• [33] Kyle's Converter. (2024). Convert Petajoules to Million Barrels Of Oil Equivalent. June 8, 2024, https://www.kylesconverter.com/energy,-work,-and-heat/petajoules-to-million-barrels-of-oil-equivalent
• [34] Leonard, E. K. (2005). The Onset of Global Governance: International Relations Theory and the International Criminal Court. London: Routledge.
• [35] Moravcsik, A. (1997). Taking Preferences Seriously: A Liberal Theory of International Politics. International Organization, 51 (4), 513-553.
• [36] Nye, J. (1992). What New World Order? Foreign Affairs .
• [37] Nye, J. S. (2004). Soft Power and American Foreign Policy. Political Science Quarterly, 119 (2), 255-270.
• [38] Oğuzlu, T. (2007). Dünya Düzenleri ve Güvenlik: Ulus-Devlet Güvenlik Anlayışı Aşılıyor Mu? Güvenlik Stratejileri Dergisi, 3(6), 7-41.
• [39] Öymen, O. (2003). Ulusal Çıkarlar: Küresellesme Çagında Ulus-Devleti Korumak. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• [40] Özcelik, S. (2005). Neorealist and Neo-Gramscian Hegemony in International Relations and Conflict Resolution During the 1990's. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(Autumn).
• [41] Rivero, OD (2003). Kalkınma Efsanesi: 21. Yüzyılın Bağımsız Yaşayamayan Ekonomileri. İstanbul: Çitlembik Yayınevi.
• [42] Sandıklı, A. (2010). Güvenlik Kavramı. December 22, 2010 http://www.bilgesam.org/tr/index.php?option=com_content&view=category &id=133&Itemid=225
• [43] Sevim, C. (2009). Geçmişten Günümüze Enerji Güvenliği ve Paradigma Değişimleri. Stratejik Araştırmalar Dergisi, 7(13), 93-106.
• [44] Strange, S. (1987). The Persistent Myth of Lost Hegemony. International Organization, 4(41), 551-574.
• [45] Tanrisever, O. F. (2010). Güç. In A. Eralp (Ed.), Devlet ve Ötesi (pp. 53-72). İstanbul: İletişim Yayınları.
• [46] Tanyeri, S. (2007). Sunuş. Stratejik Araştırma ve Etüt Merkezi Enerji Arz Güvenliği Sempozyumu (pp. I-II). Ankara: Genelkurmay Basımevi.
• [47] UN DESA. (2023). Energy Statistics Pocketbook. New York: UN.
• [48] UNIDO. (2024b). UNIDO Statistics Portal. February 2024 https://stat.unido.org/?_ga=2.108098050.1255553748.1716827711-489469101.1716385661
• [49] UNSTATS. (2020). United Nations Energy Statistics Yearbook. REPUTATION.
• [50] Ülgen, E. (2010). Ülke Güvenliğini Etkileyen Faktörler, Vizyon, Konsept, Doktrin ve Strateji Kavramları ve Birbirleriyle İlişkileri. Yayınlanmamış Ders Notları. İstanbul: Harpak Saren.
• [51] Viner, J. (2010). Power and Plenty as Objectives of Foreign Policy in the Seventeenth and Eighteenth Centuries. Retrieved January 28, 2011, from http://www.mtholyoke.edu/acad/intrel/ipe/viner.htm
• [52] Wallerstein, I. (1979). The Capitalist World-Economy. New York: Cambridge University Press.
• [53] Wallerstein, I. (1984). The Politics of the World-Economy: The States, the Movements, and the Civilizations. Cambridge: Cambridge University Press.
• [54] Walter, A., & Sen, G. (2009). Analyzing the Global Political Economy. Princeton: Princeton University Press.
• [55] worldenergydata.org. (2023a, August). World Final Energy. October 12, 2023 https://www.worldenergydata.org/world-final-energy/
• [56] worldenergydata.org. (2023b, August). World Electricity Generation. October 12, 2023 https://www.worldenergydata.org/world-electricity-generation/#footnote_0_9196
• [57] Xuetong, Y. (2019). Leadership and the Rise of Great Powers. Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
• [58] Yılmaz, S. (2008). Güç ve Güç Dengesinin Evrimi. Beykent Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Dergisi, 27-65.