Peride Celal’s Theater World Themed Novel: “Rüyalar Evi”

Yıl 2023, , 139 - 160, 01.02.2023

Ayşe Ulusoy Tunçel

https://doi.org/10.22559/folklor.2335

Öz

Between the years of 1935, from when she published her first story, and 2002, when she published her last novel Deli Aşk, Peride Celal (Yönsel) was known as a unique writer with both the subjects she covered and her researcher identity in the art of novel writing. Peride Celal’s writing career can be divided into two periods. During the first fifteen years of her writing career (1935-1950), she wrote popular works focusing on love and adventure in the category of romance, and with her novel Üç Kadının Romanı (1954), she entered her period of mastery, where her novel technique gained importance and she wrote more realistic and qualified works based on observation. Celal’s early novels, which were serialized in periodicals before being published in book form, were effective in increasing the circulation of the daily newspapers in which they were published and helped in making the
‘novel’ genre more appealing to the readers they reached. Peride Celal’s success in narration with her clean and fluent Turkish, which is the most prominent feature
of her novels, has been observed since her first novels. Nevertheless, Peride Celal did not adopt her first period novels, wrote with the concern of making a living
and did not allow her works to be published in book form. The novel Rüyalar Evi (1951), which remains in the blind spot between the author’s first and second
period novels, is one of the works that the author does not want to remember. This novel, which has remained in the newspaper pages since the day it was published in
the newspaper titled Cumhuriyet, has not been included in any academic studies on Peride Celal until today. In this novel, Peride Celal summarizes the developmental
stages of Turkish Theater between the years of 1900 and1950 by examining the actors, directors and works, and by mentioning many classical, contemporary, and
local and foreign plays along with stage artists. The two main characters of the work, Nemide Gencay and Ahmed Cem, are reminiscent of Neyyire Neyyir and
Muhsin Ertuğrul. The aim of this study is to determine the place of Rüyalar Evi among Peride Celal’s novels in terms of its subject matter and mounting, and to ensure that the novel takes its rightful place in Turkish literature alongside novels that deal directly with the art of theater.

Anahtar Kelimeler

Peride Celal (Yönsel), rüyalar evi, a serialized novel, a novel about theater

Peride Celal’in Tiyatro Dünyasını Konu Alan Romanı: “Rüyalar Evi”

Öz

Peride Celal (Yönsel), ilk öyküsünü yayımladığı 1935 yılından son romanı Deli Aşk’a kadar (2002), gerek ele aldığı konular gerekse roman sanatı alanındaki araştırmacı kimliğiyle, kendine özgü bir yazar olarak tanınmıştır. Peride Celal’in yazarlık kariyerini iki döneme ayırarak incelemek mümkündür. Yazarlığının ilk on beş yılında (1935-1950), ‘pembe romanlar’ kategorisinde aşk ve macera eksenli popüler eserler kaleme alan yazar, Üç Kadının Romanı (1954) ile birlikte, roman tekniğinin önem kazandığı, gözleme dayalı, daha gerçekçi ve nitelikli eserler yazdığı ustalık dönemine geçmiştir. Yazarın kitap olarak basılmadan önce, süreli yayınlarda tefrika edilen ilk dönem romanları, yayımlandıkları günlük gazetelerin tirajını arttırmada etkili oldukları gibi, ulaştıkları okur kitlesine ‘roman’ türünü sevdirmişlerdir. Peride Celal’in romancılığının en belirgin özelliği olan temiz ve akıcı
Türkçesi ile anlatımda yakaladığı başarı, ilk romanlarından itibaren gözlenen bir değer olmuştur. Buna rağmen Peride Celal, kendisini yazarlığa hazırlayan geçinme kaygısı ile yazdığı ilk dönem romanlarını benimsememiş, bu romanların kitaplaşmalarına izin vermemiştir. Peride Celal’in ilk dönem ve ikinci dönem romanları arasındaki geçiş noktasında bulunan Rüyalar Evi (1951) romanı da yazarın hatırlamak istemediği bu eserlerden biridir. Cumhuriyet Gazetesi’nde tefrika edildiği zamandan beri gazete sayfalarında kalan bu roman, günümüze kadar Peride Celal’i konu edinen akademik çalışmalarda da yer almamıştır. Rüyalar Evi romanında Peride Celal, Türk tiyatrosunun gelişim basamaklarını, 1900’lü yıllardan 1950’li yıllara kadar, oyuncular, yönetmenler ve eserler üzerinden özetlemiş; klasik, çağdaş; yerli ve yabancı pek çok oyundan ve sahne sanatçısından bahsetmiştir. Romanın iki temel karakteri Nemide Gencay ve Ahmed Cem, Türk tiyatrosunun kuruluşunda önemli katkıları olan Neyyire Neyyir ve Muhsin Ertuğrul’u hatırlatmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Rüyalar Evi’nin konusu ve kurgusu bakımından Peride Celal’in romanları arasındaki yerinin tespit edilmesi ve eserin Türk edebiyatında doğrudan doğruya tiyatro sanatını konu alan romanların yanında hak ettiği yeri almasıdır

Anahtar Kelimeler

Peride Celal (Yönsel), rüyalar evi, tefrika roman, tiyatro konulu roman

Kaynakça

• Bankoğlu Ekşigil. H. (Şubat, 1991). Peride Celal’le söyleşi. Vizyon (A. Kabacalı, Haz.) Çok katmanlı duyarlıklar yazarı: Peride Celal . TÜYAP, 48-54.
• Bilginer, T. (31Ağustos 1989). Peride Celal’le söyleşi. Hürriyet Kelebek (A. Kabacalı, Haz.) Çok katmanlı duyarlıklar yazarı: Peride Celal . TÜYAP, 43-47.
• Ertuğrul, M. (1989). Benden sonra tufan olmasın! Anılar. Dr. Nejat F. Eczacıbaşı Vakfı
• İleri, S. (2019). Bir gölge gibi silineceksin. Everest.
• İleri, S. (1996). ‘Roman’ yazan romancı (S.İleri, Haz.) Peride Celal’e armağan. Oğlak. 139-147.
• İleri, S.(1996). Peride Celal’le söyleşi (S.İleri, Haz.) Peride Celal’e armağan. Oğlak. s.41-55.
• Onur, N. (1Aralık, 1970). Yaşamı, sanatı, yapıtları üzerine kendi açıklama ve görüşleri. Yeni Gazete (A. Kabacalı, Haz.) Çok katmanlı duyarlıklar yazarı: Peride Celal. TÜYAP, 36-38.
• Peride Celal. (1951). Rüyalar evi. Cumhuriyet Gazetesi. 7 Haziran-2 Ekim. (113 bölüm).
• Peride Celal. (1991). Kurtlar. 2.bs. Can.
• Tepebaşılı, Fatih. (2012). Roman incelemesine giriş. Çizgi.
• Zorkul, T. (2006). Peride Celal’in hayatı ve eserleri üzerine bir araştırma [Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Basılmamış Doktora Tezi] Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.