Anne Arketipinin Didem Madak’ın Şiirlerindeki İzleri

Yıl 2019, , 167 - 182, 11.02.2019

Ece Serrican Kabalcı

https://doi.org/10.22559/folklor.847

Öz

Carl Gustav Jung’un, “Analitik Psikoloji” adını verdiği psikoloji çalışmaları
içerisinde yer alan arketipler, geçmişten günümüze aktarılan davranış kalıplarıdır.
“İlk örnek/model” olarak kabul edilen arketipler, insanoğlunun ortak/kolektif
bilinç dışında yer alan, bireysel olanı evrensele bağlayan kodlardır. Bu kodlardan
biri olan anne arketipi ise, insan hayatında iz bırakan bir özelliğe sahiptir.
Anne arketipinin izlerinin takip edilebildiği bir şair olan Didem Madak, küçük
yaşlarda annesini kaybetmiş ve kırklı yaşlarının başında henüz üç yaşındaki
kızını ardında bırakarak hayata gözlerini yummuştur. Annesizliğin eksikliğini ve
acısını eserlerine yansıtmış olan Didem Madak’ın şiirlerinin toplandığı üç eser:
Grapon Kâğıtları (2000), Ah’lar Ağacı (2002) ve Pulbiber Mahallesi (2007)
başlıklarını taşır. Şiirleri gibi kitaplarını da farklı kişilere ithaf eden şairin; Grapon
Kâğıtları’nda on sekiz, Ah’lar Ağacı’nda dokuz, Pulbiber Mahallesi’nde on beş
şiiri bulunur. Pulbiber Mahallesi’nin sonunda “Ardından” başlığı altında, şairin
kitaplarında yer almayan fakat dergilerde yayımlanmış olan dört şiirine, yakın
dostu Müjde Bilir’in kaleminden son günlerinin anlatıldığı metne ve yazdığı son
şiir olan 128 Dikişli Şiir’e yer verilmiştir.Bu çalışmada söz konusu üç kitapta bulunan tüm şiirler, Carl Gustav Jung
tarafından çerçevesi çizilen arketipsel eleştiri yöntemi esas alınarak incelenmiş,
anne arketipi merkez alınarak elde edilen bulgular değerlendirilmiştir. Yapılan
çalışma sonucunda Jung’un, her bireyin ortak/kolektif bilinç dışında yer
aldığını vurguladığı arketiplerden olan anne arketipinin, Didem Madak’ın
şiirlerinde de etkin bir şekilde kullanıldığı görülmüştür. Böylece şairin
arketiplerden yararlandığı ve şiirleri sayesinde bilinç dışındakini bilinç düzeyine
çıkarabildiği sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen tüm bulgular
değerlendirildiğinde, edebî eserlerde bireysellikten evrenselliğe uzanan
köprünün arketipler sayesinde kurulabileceği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Didem Madak, Carl Gustav Jung, arketip, şiir

Kaynakça

• Alp, R. (2012). Türkçe şiirde “kadın” şairlerin poetikalarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bahadır, A. (2010). Jung ve din. İstanbul: İz.
• Bilir, M. (2015). Didem’den Efsunlu İzler. S. Zelyüt (Ed.), Didem Madak’ı okumak (ss. 23-32). İstanbul: Metis.
• Freud, S. (2014). Haz ilkesinin ötesinde/ben ve id. (A. Babaoğlu, Çev.) İstanbul: Metis.
• Hall, C. S. ve Vernon J. N. (2016). Jung psikolojisinin ana çizgileri. (E. Gürol, Çev.) İstanbul: Cem.
• Jacobi, J. (2002). C. G. Jung psikolojisi. (M. Arap, Çev.) İstanbul: İlhan.
• Jung, C. G. (1997). Analitik psikoloji. (E. Gürol, Çev.) İstanbul: Payel.
• Jung, C. G. (2012). Dört arketip. (Z. Yılmazer, Çev.) İstanbul: Metis.
• Jung, C. (2015). Feminen-dişilliğin farklı yüzleri. (T. V. Soylu, Çev.) İstanbul: Pinhan.
• Konuk, O. (2015). Mahallenin Kayıp Kızı: Didem Madak Şiirinde Üç Benlik. S. Zelyüt (Ed.), Didem Madak’ı okumak (ss. 61-70). İstanbul: Metis.
• Madak, D. (2015). Son Söz. S. Zelyüt (Ed.), Didem Madak’ı okumak (ss. 355-358). İstanbul: Metis.
• Madak, D. (2016). Pulbiber mahallesi. İstanbul: Metis.
• Madak, D. (2017a). Ah’lar ağacı. İstanbul: Metis.
• Madak, D. (2017b). Grapon kâğıtları. İstanbul: Metis.
• Sambur, B. (2005). Bireyselleşme yolu-Jung’un psikoloji teorisi. Ankara: Elis.
• Ukray, M. (2015). Jung psikolojisi. Ankara: Yason.
• Ünveren, D. (2016). Muc’un ucuz evinde mucizenin ölümü: Didem Madak’ın annemle ilgili şeyler adlı şiiri üzerine söylem çözümlemesi. Turkish Studies, 11/15, 609-632. doi: 10.7827/ Turkish Studies. 9877.
• Yücel, Ş. (2011, 30 Temmuz). Hayatını şiire tercüme etti. Cumhuriyet, s. 16.
• Yücel, Şükran. (2015). Didem Madak: Şiire Karşı Şiir. S. Zelyüt (Ed.), Didem Madak’ı okumak (ss. 99-107). İstanbul: Metis
• Elektronik kaynaklar
• Bilir, M. (2012). Didem Madak’la söyleşi. Erişim tarihi: 25.01.2018, http://www.edebiyathaber.net/ didem-madakla-soylesi/.
• Kahyaoğlu, O. (2007). Modern masal tadında şiirler. Erişim tarihi: 24.01.2018, http://www.radikal. com.tr/kitap/modern-masal-tadinda-siirler-859399/.
• Yücel, Ş. (2014). Bir şair kaç kere ölür? Erişim tarihi: 25.01.2018, http://www.artfulliving.com.tr/ edebiyat/bir-sair-kac-kere-olur-i-123