TURKISH FOLK CULTURE OF ABUNDANCE AND FERTILE OLD TURKISH CULTURE OF BELIEF AND TRACES OF APPLICATIONS

Yıl 2011, Cilt: 17 Sayı: 66, 209 - 228, 01.08.2011

Refiye Okuşluk Şenesen

Öz

Fertile and abundance of applications, across all cultures since the dawn of history,
the oldest of the phenomenon. Turkish folk culture of abundance and fertility are many and
varied applications. In the study, primarily in Anatolia in the daily life of abundance and
fertility beliefs and practices have been compiled and classified. This pre-Islamic beliefs
and practices is to determine traces of the old Turkish beliefs. Beliefs and practices about
abundance and fertility, the sky, earth and natural elements, the concept of home, and when
evaluated in their titles.

Anahtar Kelimeler

Abundance, fertile, richness, faith, culture of ancient Turks

TÜRK HALK KÜLTÜRÜNDE BOLLUK VE BEREKETLE İLGİLİ İNANÇ VE UYGULAMALARDA ESKİ TÜRK KÜLTÜRÜ İZLERİ

Öz

Bolluk ve bereket uygulamaları, tarihin en eski çağlarından itibaren her kültürde
karşımıza çıkan bir olgudur. Türk halk kültüründe bolluk ve bereketle ilgili uygulamalar çok
çeşitlidir. Çalışmada, öncelikle Anadolu’da günlük hayatta yer alan bolluk ve bereketle ilgili inanç
ve uygulamalar, derlenip tasnif edilmiştir. Bu inanç ve uygulamalardaki İslamiyet öncesi eski Türk
inançlarının izleri belirlenmeye çalışılmıştır. Bolluk ve bereketle ilgili inanç ve uygulamalar,
gökyüzü, yer ve tabiat unsurları, ev ve zaman kavramı başlıklarında değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bolluk, bereket, inanç, eski Türk kültürü

Kaynakça

• ARTUN, Erman (2005), Türk Halkbilimi, İstanbul: Kitabevi Yayınları
• AVCIOğLU, Doğan (1995), Türklerin Tarihi, C.1, Tekin Yayınevi, İstanbul.
• ELIADE, Mircea (2009), Dinler Tarihine Giriş, İstanbul: Kabalcı Yayınları
• ESİN, Emel (2001), Türk Kozmolojisine Giriş, İstanbul: Kabalcı Yayınları
• GÜNGÖR, Harun (2002), Eski Türklerde Din ve Düşünce, Türkler Ansiklopedisi, C.3, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları
• HASSAN, Ümit (1986), Eski Türk Toplumu Üzerine İncelemeler, Ankara: V Yayınları
• KALAFAT, Yaşar (2006), Doğu Anadolu’ da Eski Türk İnançlarının İzleri”, 5. Baskı, Babil Yayıncılık: Ankara
• MEYDAN LAROUSSE (1971), “İnanç Maddesi”,C.6, İstanbul: Meydan Yayıncılık
• OCAK, Ahmet Yaşar (1983), Bektaşi Menkabelerinde İslam Öncesi İnanç Motifleri,
• Enderun Kitabevi: İstanbul
• ------------------------- (2000), Alevi Bektaşi İnançlarının İslam Öncesi Temelleri”, İstanbul
• ÖGEL, Bahaeddin (1993), Türk Mitolojisi, Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları
• --------------------- (1995), Türk Kültür Tarihine Giriş, Kültür Bakanlığı Yayınları: Ankara
• ÖRNEK, Sedat Veyis (1988), 100 Soruda İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane, İstanbul: Gerçek Yayınları
• ŞENER, Cemal ( 2001), Şamanizm, İstanbul: Etik Yayınları
• , bu bilgiyi yaşının getirmiş olduğu tecrübeden öğrenmiş. K7: Nazife Yahşi, Kozan 1937, okumamış, ev hanımı, dul. Osmaniye, 13.12.2008, bu bilgiyi
• yaşadığı çevreden öğrenmiş. K8: Emo Şahin, Gaziantep 1927, okumamış, ev hanımı, dul. Gaziantep 2008, bu bilgiyi annesinden öğrenmiş. K.9: Emel Yıldırım Elazığ, 1970 ilkokul mezunu, ev hanımı, evli, Adana, 2008, bu bilgiyi
• yaşadığı sosyal çevreden öğrenmiştir. K.10: Birsen Çelikesmer, Tarsus 10.01.1943, ilkokul, ev hanımı, evli, Adana 2008, bu bilgiyi
• yaşadığı sosyal çevreden öğrenmiştir. K.11: Fadime Akkuş, Karaisalı 1938, okuma yazma biliyor, ev hanımı, dul, Adana 2008, Bu
• bilgiyi çevresinden ve anne babasından öğrenmiş. K.12: Hüseyin Arı, Ürgüp 1945, ilkokul, çiftçi, evli, Ürgüp/Nevşehir 2008. K.13: Nazire Ayman, Adana 1929, okur-yazar değil, ev hanımı, dul, Adana 2008. K.14: Nagile Çaltay, Tunceli- 1951, öğrenimi yok, ev hanımı, Ceyhan 2008, bu bilgiyi çevresinden
• ve anne babasından öğrenmiş, K.15: Abdurrahman Hoca Malatya 1952, lise, imam, evli, Kozan 2008, bu bilgiyi büyüklerinden öğrenmiş. K16: Meliha Akburç, Tarsus 1955, ilkokul mezunu, ev hanımı, evli, Tarsus 2008, bu bilgiyi
• çevresinden öğrenmiş. K.17: Feride Köse, Kösefakılı, 1927, okur-yazar değil, çiftçi, bekâr, Adana 2008, bu bilgileri
• köydeki büyüklerinden öğrenmiştir. K.18: Mediha Çalgı, Kozan, 1924, ilkokul mezunu, ev hanımı, evli, bu bilgiyi büyüklerinden
• öğrenmiş, Adana 2008. K.19: Gülnaz Çokan, Ağrı 1966, ilkokul, evli, ev hanımı, Adana 2008, bu bilgiyi büyüklerinden öğrenmiş, K.20: Mehmet Ali TOPÇU, 1921-Pozantı, ilkokul üçten terk, evli, Adana 2008, bu bilgiyi
• büyüklerinden öğrenmiş. K21: Leyla Babuş, Mardin 1967, ilkokul mezunu, ev hanımı, evli, Mardin 2008, bu bilgiyi
• annesinden ve çevresinden öğrenmiş. K.22: Zeynep Arslan, Adıyaman/Besni 1944, öğrenimi yok, ev hanımı, dul, Gaziantep Sarıkaya
• Köyü 2008, bu bilgiyi büyüklerinden öğrenmiş. K.23: Güllü Uğurluel, Gerdan Köyü 1940, okuryazar değil, ev hanımı, evli, Gerdan Köyü 2008,
• , bu bilgiyi büyüklerinden öğrenmiş. K34: Fatma Kaplan, Savaşan 1924, okumamış, ev hanımı, dul, Halfeti Köyü/ Şanlıurfa 2008, bu
• bilgiyi büyüklerinden öğrenmiş K.35: Hanım KAYA, Adana 1927, öğrenim görmemiş, ev hanımı, evli, Cihadiye Köyü/ Yüreğir / Adana 2008. K36: Hüseyin Mercimek, 1979, ilköğretim mezunu, tornacı, evli, K.Maraş/Merkez 2008, bu
• bilgiyi yetiştiği çevreden öğrenmiştir. K37: Azize Çınar, Diyarbakır Bismil 1923, ev hanımı, evli, öğrenimi yok, Diyarbakır 2008. K38: Aysel Toptaş, Malatya /Battalgazi 1942, ilkokul mezunu, ev hanımı, evli, Malatya/Battalgazi
• , bu bilgiyi annesinden ve babaannesinden öğrenmiş. K.39: Üzeyir Özden, Kayseri 1955, üniversite mezunu, mimar, evli, Adana 2008, bu bilgiyi
• büyüklerinden öğrenmiş. K40: Cennet Aslan, Erdemli/Mersin 1950, ilkokul mezunu, ev hanımı, evli, Tömük/Mersin 2008,
• bu bilgiyi yaşadığı çevreden öğrenmiş. K.41: Ayşe Gökdemir, Karaman/1938, tahsili yok, ev hanımı, dul, Kozan 2008, baba, anne ve
• çevreden gelenek halinde aktarılmış. K42: Hanım Güven, Doğanşehir/Malatya 1926, okuryazarlığı yok, ev hanımı, dul, Mersin 2008,
• bu bilgiyi ailesinden öğrenmiş K43: Hacı Karasu, Bingöl (Şirnan) 1037, öğrenimi yok, emekli, evli, Bingöl 2008, bu bilgiyi
• çevresinden öğrenmiş. K.44: Selviye Deniz, Kars 1964, ilkokul mezunu, ev hanımı, evli, Kars 2008, bu bilgiyi annesinden öğrenmiş. K.45: Hüseyin Özyiğit, İdil/Şırnak 1908, medrese öğrenimli, emekli imam, evli, İdil/Şırnak 2008,
• bu bilgiyi atalarından öğrenmiş. K.46: Saniye Soyan, Yellibel Köyü/Ceyhan/Adana 1960, ilkokul, ev hanımı, evli, Yellibel Köyü/
• Ceyhan/Adana 2008, bu bilgiyi yaşayarak ve etrafındakilerden duyarak öğrenmiştir. K47: Veysel Alp, Koçak/Erbaa/Tokat 1955, serbest meslek, evli, Koçak Kasabası/Erbaa/Tokat
• , bu bilgiyi büyüklerinden öğrenmiş. K48: İbrahim Balcı, Sinop 1944, ilkokul, emekli, evli, İstanbul 2008, bu bilgileri büyüklerden öğrenmiş. K49: Fikriye Kaplan, Keban/Elazığ 1970, ilkokul mezunu, ev hanımı, evli, Saraycık Köyü/Elazığ 2008. K.50: Şahide Ökçüntekle, Kilis 1940, ilkokul, ev hanımı, evli, Kozan 2008. K.51: Selcan Sever, Adana 1952, emekli, Adana 2008. K52: Süleyman Akdağ, Kızıltepe/Mardin 1953, ilkokul mezunu, serbest meslek, evli, Kızıltepe/
• Mardin 2008, bu bilgiyi büyüklerinden öğrenmiş. K53: Kudet Söyler, Kadirli 1978, ilkokul mezunu, ev hanımı, dul, Kadirli/Adana 2008, bu
• bilgileri çevresinden öğrenmiştir. K.54: Fatma Ecevit, Adana 1971, lise mezunu, ev hanımı, evli, Adana 2008, bu bilgileri çevreden
• duyduklarıyla öğrenmiştir. K.55: Eşe Cankurt, 1954 Adana, öğrenimi yok, ev hanımı, evli, Yüreğir/Adana 2008. K.56: Nevzat Topatan, Hacımusalı Köyü/Adana 1963, ilkokul mezunu, işçi, evli, Aflak Köyü /
• Adana 2008, yaşantılarından ve büyüklerinden öğrenmiştir. K57: Şevket Sebzeci, Antakya 1976, ilkokul mezunu, bakkal, evli, Mersin 2008, bu bilgiyi
• büyüklerinden öğrenmiş. K58: Hayat Gündüz, Hatay/Antakya 1955, ilkokul mezunu, ev hanımı, evli, Hatay/Antakya 2008,
• bu bilgiyi büyüklerinden ve çevresinden öğrenmiş. K.59: Hatun Yenigün, Kadirli 1960, ilkokul mezunu ev hanımı, evli, Adana 2008, bu bilgiyi
• büyüklerinden ve çevresinden öğrenmiş. K60: Emine Altunbaş, Zonguldak 1949, ilkokuldan terk, ev hanımı, evli, Kozlu/Zonguldak 2008,
• bu bilgiyi yakınlarından ve köylülerden duyarak öğrenmiş.
• TürK hAlK KülTürüNDE BOllUK VE BErEKETlE İlGİlİ İNANÇ VE
• UYGUlAMAlArDA ESKİ TürK KülTürü İzlErİ