17. YÜZYIL HALK ŞAİRİ KARACAOĞLAN’IN BİR ŞİİRİ İLE 18. YÜZYIL DİVAN ŞAİRİ NEDİM’İN BİR GAZELİNE GÖSTERGEBİLİMSEL AÇIDAN KARŞILAŞTIRMALI BİR YAKLAŞIM

Yıl 2012, Cilt: 18 Sayı: 71, 165 - 183, 01.10.2012

Berkant Örkün Medine Sivri

Öz

Şiir tüm yazınsal türler içerisinde en katmanlı ve en derin dilsel örüntülere sahip kapalı bir
bütündür. Düzyazının çizgiselliğine karşın şiirin özgün yapısı yaratıcı bir okumayı olası kılar. Bu
çalışmada, göstergebilim kuramının şiir çözümleme araçlarından yararlanılarak Halk Edebiyatı
şairlerimizden Karacaoğlan’ın bir şiiri ile Divan Edebiyatı şairlerimizden Nedim’in bir gazeli
karşılaştırmalı olarak irdelenmeye çalışılacaktır. Farklı dönemlerde yaşamalarına ve farklı şiir
geleneğinde yer almalarına karşın Karacaoğlan ve Nedim’i ortak bir paydada buluşturan bu şiirler,
yaşam ve ölüm arasındaki uzun ince bir yolda insanın en temel beslenme kaynağı olan sevgi
üzerine kurulmuştur. Sanat yapıtları hangi türden olursa olsun, ister şiir, ister roman, ister öykü,
ister tiyatro oyunları, çok katmanlı bir dizgeye sahip olduklarından, onları göstergebilimsel yöntemle
karşılaştırmak, daha berrak, daha ayrıntılı ve farklı açılardan algılanabilmelerine, daha derin
çözümlemelerle değerlendirilebilmelerine olanak sağlar.

Anahtar Kelimeler

Karacaoğlan, Nedim, Göstergebilim, Yüzeysel yapı, Derin yapı

A COMPARATIVE APPROACH TO A POEM OF 17TH CENTURY FOLK POET KARACAOGLAN AND A GAZEL OF 18TH CENTURY DIVAN POET NEDIM IN TERMS OF SEMIOTICS

Öz

Poem is the most layered amongst all other literary genre and is a closed intact with deep language
patterns. In opposition to the linearity of prose unique structure of poetry enables a creative
reading. In this study a poem of folk poet Karacaoglan and a gazel (ode) of Divan poet Nedim is
compared thorough poetry analyzing means of semiotics. These poems brings the two poets lived
in different centuries and were in different literary traditions together. Their poetry is based on
love which is the main source of nutrition for mankind throughout the journey of life. As all genres
of literature - poetry, novel, story or theatre plays- represent a multilayered system, semiological
approach enables the researchers to comprehend and evaluate the works more clearly

Anahtar Kelimeler

Karacaoğlan, Nedim, semiotics, surface structure, deep structure

Kaynakça

• Barthes, Roland (2009), Yazının Sıfır Derecesi Yeni Eleştirel Denemeler, Çev. Tahsin Yücel, İstan- bul, Yapı Kredi Yayınları.
• Dilçin, Cem (2005), Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Erkman-Akerson Fatma, (2005), Göstergebilime Giriş, İstanbul, Multilingual Yayınları.
• Guiraud, Pierre (1994), Göstergebilim, Çev. Mehmet Yalçın, Ankara, İmge Kitabevi.
• Günay, Doğan, V. (2002), Göstergebilim Yazıları, İstanbul, Multilingual Yayınları.
• (2007), Metin Bilgisi, İstanbul, Multilingual Yayınları.
• Kıran, Zeynel-Kıran, Ayşe (2000), Yazınsal Okuma Süreçleri, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• (2006), Dilbilime Giriş, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Kutkan, Şevket (1992) Nedim Divanı’ndan Seçmeler, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Mazıoğlu, Hasibe (1992), Nedim’in Divan Şiirine Getirdiği Yenilik, Ankara, Akçağ Yayınları.
• Öztelli, Cahit (2008), Karacaoğlan Bütün Şiirleri, İstanbul, Özgür Yayıncılık.
• Rifat, Mehmet (1992), Göstergebilimin ABC’si, İstanbul, Simavi Yayınları.
• (2005), XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları 1, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.
• Vardar, Berke (2001), Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri, İstanbul, Multilingual.
• Yalçın, Mehmet (2003), Şiirin Ortak Paydası Şiirbilime Giriş, İzmir, Dokuz Eylül Yayınları.
• (2010), Şiirin Ortak Paydası II Kuram ve Çözümlemeler, İstanbul, İkaros Yayınları.
• Yücel, Adnan (1992), Karacaoğlan Yaşamı-Çağı-Sanatı- Şiirimizdeki Yeri, İstanbul, Altın Kitap- lar Yayınevi.