Üslüp Özellikleri Açısından Berci Kristin Çöp Masalları

Yıl 2013, Cilt: 19 Sayı: 73, 23 - 48, 01.04.2013

Zerrin Güney

Öz

Edebiyat eseri pek çok unsurdan oluşan estetik bir bütündür. Bu bütünü inceleyen üslup
bilim, eserlerdeki farklı dil kullanımlarını ve yapıları ortaya çıkararak, metinlerin anlam ve
değerini ortaya koymayı amaçlar. Üslup bilim çalışmaları, genellikle yazar ya da metin merkezli
olarak yapılır. Bu çalışmada ise, üslup bilimin daha çok metin merkezli çalışma şekli ele
alınmıştır. Metinde geçen sözcüklerin ve cümlelerin kullanılış şekillerinin eserin üslubunun
ortaya çıkmasında oynadığı rol belirlenmiştir. Bu çerçevede çalışma için Latife Tekin uygun
görülmüştür.
Latife Tekin, Türk edebiyatına damgasını vuran önemli yazarlardan biridir. Tekin’in ilk
dönem yapıtları, köylerden büyük kentlere göç edenleri konu edinmektedir. Bu yapıtlardan
biri de Berci Kristin Çöp Masalları adlı romanıdır. Köyden kente göç eden yoksul aileler
tarafından çöplerle oluşturulan bir gecekondu mahallesinin kuruluş öyküsünü anlatan bu roman,
Latife Tekin’in en önemli eserleri arasında yer almaktadır.
Bu çalışmada, Berci Kristin Çöp Masalları adlı romanın üslup özellikleri belirlenmeye
çalışılmıştır. Çalışma, beş başlık altında ele alınmıştır. Öncelikle teorik olarak üslup, üslubu
belirleyen unsurlar ve biçembilim (stilistik) hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra üslup
incelmesinin nasıl yapılması gerektiğinden söz edilmiştir. Son olarak ise, Berci Kristin Çöp
Masalları adlı romanın üslup incelemesi belirlenen metot ve oluşturulan tasnif sırasına göre yapılmıştır. İnceleme neticesinde, belirli rakamlara ve yüzdelere ulaşılmıştır. Bu sayısal verilerin
derli toplu görülebilmesi amacıyla sonuçlar tablolaştırılarak, değerlendirilmesi yapılmıştır.
Böylece Latife Tekin’in yazmış olduğu Berci Kristin Çöp Masalları adlı romanın
üslubu, genel hatlarıyla belirlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Latife Tekin, Berci Kristin Çöp Masalları, Üslup, Biçembilim

Berci Kristin Çöp Masalları in Terms of Stylistic Characteristics

Öz

A literary piece of art is an aesthetic body consisting of a lot of aspects. Stylistic, which
studies this body, aims to reveal the meanings and values of prose by showing different language
uses and stractures in literary pieces. Works of stylistics are usually carried out either
writer-centered or passage-centered. In this study the prose-centered side of stylistics has
been examined. The role of words in a passage and the use of sentences in the style of the literary
piece has been identified. Latife Tekin was the most suitable for the study in this respect.
Latife Tekin is one of the noted writers, who had a great role in Turkish Literature. The
early works of Tekin focuses on people migrating from rural areas to metropolises. One of
these works is her novel named Berci Kristin Çöp Masalları. One of the most important achievements
of Latife Tekin, this novel tells about the establishment of a suburban district made
up of rubbish by poor families migrating from the country to a city.
In this work, the stylistic features of Berci Kristin Çöp Masalları have been determined.
The work has been analysed under five headings. First of all, information was given on style,
factors determining style and stylistics theoretically. Then, it was mentioned how to analyse
the style. And finally, the stylistic examination of the novel Berci Kristin Çöp Masalları was
conducted according to the pre-determined methods and classification order. At he end of the
examination, some certain figures and percentages were obtained. The results were put into
tables and then evaluated so that these numerical data could be seen altogether. This way,
the style of the novel Berci Kristin Çöp Masalları by Latife Tekin was tried to be specified
in general.

Anahtar Kelimeler

Latife Tekin, Berci Kristin Çöp Masalları, Style, Stylistics

Kaynakça

• Akbayır, Sıdık. (2006). Eğitim Fakülteleri İçin Cümle ve Metin Bilgisi. 4.b. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Aktan, Bilal. (2009). Türkiye Türkçesinin Söz Dizimi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Aytaç, Gürsel. (2009).Genel Edebiyat Bilimi. 2.b. Ankara: Say Yayınları.
• Aytaç, Gürsel. (2009). Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi, 2.b. Ankara: Say Yayınları.
• Banguoğlu, Tahsin. (1986). Türkçenin Grameri. 2.b. Ankara: T.T.K. Yayınları.
• Bilgin, Muhittin. (2006). Anlamdan Anlatıma Türkçemiz. 2.b. Ankara: Anı Yayınları.
• Bülbül, A. Rıdvan. (2000).Yazılı Anlatım ve Yazı Türleri. 3.b., Ankara: Nobel Yayınları.
• Çetin, Nurullah.(2006). Roman Çözümleme Yöntemi. 4.b. Ankara: Edebiyat Otağı Yayınları.
• Çetişli, İsmail. (2003). Batı Edebiyatında Edebi Akımlar, 4.b. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çetişli, İsmail. (2008). Edebiyat Sanatı ve Bilimi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Demir, Meryem. (2007). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı, Türkçe Öğretmenliği Bilim Dalı, Türkçe Derslerinde Metin Çözümleme- sine Üslup Bilim Açısından Yaklaşım (Üslûp Çözümlemesinin Okuma-Anlamaya Kat- kısı), Yüksek Lisans Tezi, Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Cemal YILDIZ, İstanbul (http://tez2. yok.gov.tr- 11.05.2011).
• Edgü, Ferit. (1996). Yazmak Eylemi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Erdem, Kemal. (2010). Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı, Türkçe Eğitimi Bilim Dalı, Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç Adlı Romanının Anlam Bilgisi ve Üslup Bakımından İncelenmesi, Yük- sek Lisans Tezi, Danışman: Yrd. Doç. Dr. Kâzım Karabörk, Konya (http://tez2.yok.gov. tr-11.02.2011)
• Ergin, Muharrem. (1993). Türk Dil Bilgisi. 20. b. İstanbul: Bayrak Yayınları.
• Erkul, Rasih. (2004). Cümle ve Metin Bilgisi. Ankara: Anı Yayınları.
• Güzel, Abdurrahman–Demir, Nurettin vd. (2005). Üniversiteler İçin Türk Dili Ders Kitabı. Ankara: Başkent Üniversitesi Yayınları.
• Gümeli, Tayfun. (2006). Orhan Kemal’in Gurbet Kuşları ve Latife Tekin’in Sevgili Arsız Ölüm Romanlarında Köyden Kente Göç ve Yoksulluk. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Karşılaştırmalı Edebiyat Yüksek Lisans Programı Tez Çalışması (http://www.belgeler.com/blg/qc4/orhan-kemal 19.08.2011).
• Karaalioğlu, Seyit Kemal. (2000). Sözlü/Yazılı Kompozisyon-Konuşmak ve Yazmak Sanatı, 26. b. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Karahan, Leyla. (2005). Türkçede Söz Dizimi. 8.b. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Keskin, Raşit. (2003). Türkçe Dil Bilgisi Sözcük ve Cümle Tahlilleri. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Kolcu, Ali İhsan. (2005). Öykü Sanatı. Ankara: Salkımsöğüt Yayınları.
• Kuşdemir, Ayşegül. (2008). Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Ede- biyatı Anabilim Dalı, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Huzur” Romanında Dil ve Üs- lup, Yüksek Lisans Tezi, Tez Yöneticisi: Prof. Dr. İbrahim Şahin. (http://tez2.yok.gov. tr-11.05.2011)
• Macit, Muhsin-Soldan, Uğur. (2004). Edebiyat Bilgi ve Teorileri El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Önal, Mehmet. (2008). Edebi Dil ve Üslup. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.36, Erzurum.
• Pospelov, Gennadiy N. (1995). Edebiyat Bilimi. Çev: Yılmaz Onay, İstanbul: Evrensel Kültür Kitaplığı.
• Stevick, Phılıp. (2004). Roman Teorisi. Çev: Sevim Kantarcıoğlu, 2.b. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Sökmen, Süleyman Alper. (2003). Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Anabilim Dalı, Sevgi Soysal’ın “Yenişehir’de Bir Öğle Vakti” Romanında Sıfatlar ve Üsluba Katkısı, Yüksek Lisans Tezi, Tez Yöneticisi: Yrd. Doç. Dr. Hülya Pilancı, Es- kişehir (http://tez2.yok.gov.tr- 12.05.2011).
• Tutaş, Nazan. (2006). Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fak., Batı Dilleri ve Edebiyatı Bölümü, İngiliz Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi, Yazınsal Metinlerde Biçim Bilimsel İnceleme (http://www.littera.hacettepe.edu.tr/TURKCE/19_cilt/18tutas. pdf - 04.06.2011).
• Türkçe Sözlük. (2009). 10.b. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tekin, Latife. (1986). Berci Kristin Çöp Masalları, 5.b. İstanbul: Adam Yayınları.
• Vardar, Berke. (1998). Açıklamalı Dil Bilim Terimleri Sözlüğü. 2.b. İstanbul: ABC Kitabevi.
• Yıldız, Reyhan. (13.02.2007) Latife Tekin İle Röportaj. (http://www.tiyatro.net/roportaj/37/la- tife_tekin.html 17.08.2011)