“Moğolların Gizli Tarihi’nde Ant İçmekle İlgili Bazı Gelenekler

Yıl 2013, Cilt: 19 Sayı: 73, 213 - 220, 01.04.2013

Ganbat Lkhundev

Öz

“Ant içme” tarih boyunca insanların veya devletlerin arasındaki dürüstlük ve güvenilirlik
için son derece önem taşımakta idi. Orta Asya halklarındaki ant ve ant içme geleneği
Hunlardan bugüne kadar gelen bir kültür unsuru olup kısmi değişikliğe uğrayarak günü-
müze kadar ulaşmış bulunmaktadır. Şahıslar ve devletler arasında gerçekleştirilen bu törenler,
tarafların temsilcilerinin katılımıyla görkemli bir şekilde yapılırdı. Türklerde “ant içme”
üzerine birkaç makale yazılmıştır. Burada biz Türkler ve Moğolların “ant içme” geleneği
konusunda birbirinden ne kadar etkilediğini ortaya koymaya çalıştık ise de, Moğollardaki
bu uygulamaları konu edinen fazla araştırma yoktur. Hun, Kök Türk, Uygur ve Kıtan gibi
konar-göçer devletlerdeki “ant içme” geleneği, XIII. asırda özel bir tören haline gelmiştir. O
zamanlar arkadaşlar veya devletlerarası ilişkilerin belirlemesinde “ant içme” büyük bir önem
taşıyordu. Bütün Orta Asya halkları arasında rastlanan bu gelenek, Moğol kültüründe derin
izler bırakmıştır. “Ant içme” kelimesi eskiden Türk dili ve edebiyatında yaygın görüldüğü
gibi Moğolca metinlerde de bazen geçmektedir. Fakat bunlar Türkçe metinlerdekiler ile kar-
şılaştırılınca, daha geç dönemlerde yazılmış olmalarına rağmen Orta çağ Moğollarının siyası
hayatında bu geleneğin çok etkili olduğunu görüyoruz. XIII. asır Moğolların temel kaynağı
durumundaki “Moğolların Gizli Tarihi”nde bu ant içme ile ilgili bilgilere rastlanmaktadır.
Biz de bu yazıda bu özellikle eser üzerine yoğunlaşarak ant içmede Türkler ile Moğollar
arasındaki benzerliklere dikkat çekmeye çalıştık.

Anahtar Kelimeler

Moğolların Gizli Tarihi, ant içmek, anda, kan kardeşliği

Some Cultures of Oath in “The Secret History of The Mongols”

Öz

Throughout history, “the oath swearing” has been a matter of great importance for
honesty and reliability between citizens or states. The oath swearing tradition of Central
Asian peoples has descended to us, with some modifications, as a cultural element of the
Huns. These oath taking ceremonies were being held in the presence of representatives from
both sides between individuals and between states in a spectacular way. There are several articles
on this practice among Turkish peoples. Though here we attempted to show the amount
of interaction considering oath swearing between Turks and Mongols, not much has been
done on this topic regarding Mongol peoples. The oath swearing tradition of nomadic states
like Hun, Kök Türk, Uygur and Kitan developed into a special ceremony in 13th century.
During this time, it was of prime importance in defining the relations between friends or
states. This practice which is attested in all Central Asian peoples has had a profound effect
on Mongol culture. The word “ant içme” which has been used in Turkish literature since long
time ago, is also seen in some Mongolian texts. Comparing these instances with those from
Turkish language, one might say that although they are dated to much later times, still they
show how effective this practice was in political life of Mongols. There exists information
about oath making in “The Secret History of the Mongols” as a basic resource of thirteenth
century Mongolian language. Focusing especially on this resource, this article intends to call
attentions to the similarities between Turks and Mongols in practicing an oath.

Anahtar Kelimeler

The Secret History of the Mongols, Oath, sworn brother, blood brotherhood

Kaynakça

• Durmuş, İ. (2009). “Türk Kültür Çevresinde Ant”, Milli Folklor, Yıl 21, Sayı 84, Ankara
• Gömeç, S. (2011). Kırgız Türkleri Tarihi, 3. Baskı, Ankara
• Gömeç, S. (2011). Kök Türk Tarihi, 4. Baskı, Ankara
• Gumilev, L.N. (2005). Hunlar. (Çev.). D.A. Batur, 4.baskı. İstanbul
• İnan, A. (1948). “Eski Türklerde ve Folklorda ANT”, D.T.C.F.Dergisi, C.6, S.4, Ankara
• Köse, N. (1991). “Türk Halk Hikâyelerinde And”, Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Der- gisi. VI, İzmir
• Lessing, F.D. (1960). Mongolian-English Dictionary, Berkeley & Los-Angeles
• Orkun, H.N. (1950). “Eski Türkler Nasıl Yemin Ederlerdi”, Resimli Tarih Mecmuası, 1/9, İstanbul
• Ögel, B. (2010). Türk Motolojisi, C.I, 5. Baskı. Ankara
• Ögel, B. (2010). Türk Motolojisi, C.II, 4. Baskı. Ankara
• Perlee, Kh. (1985-1986). “On Some Place Names in the Secret History”, Mongolian Studies. Journal of the Mongolia 9. Society, Volume IX, Bloomington
• Rachewiltz, İ.D. (1972). İndex to the Secret History of the Mongolia, New York
• Radloff, W. (2009). Türklük ve Şamanlık, Ek.II, Abdülkadir İnan, Tarihte ve Bugün Şama- nizm. 2. Baskı, İstanbul
• Roux. J.P. (2001). Moğol İmparatorluğu Tarihi, (Çev.). A.Kazancığil ve A.Bereket, 1. Baskı, İstanbul
• The Secret History of the Mongols, (1990). Transcription. B.Sumyabaatar, Ulaanbaatar
• Togan, Z. V. (1972). Oğuz Destanı (Reşideddin Oğuznamesi, Tercüme ve Tahlili), İstanbul
• Tsevel, YA. (1966). Mongol Helnii Tovch Tailbar Toli (Moğolca açıklamalı sözlük), Ulaan- baatar
• Yüan-Ch’ao Pi-Shi. (1948). Moğolların Gizli Tarihi,(Çev.). A.Temir, Ankara