‘Kültürel Kimlik’ ve ‘Kültürel Adaptasyon’ Kavramları Çerçevesinde Malatya Romanlarının Müzik Pratikleri

Yıl 2013, Cilt: 19 Sayı: 74, 9 - 45, 01.08.2013

Zafer Kılınçer Banu Mustan Sönmez

Öz

Bu araştırma, kültürel kimlik ve kültürel adaptasyon kavramları çerçevesinde, Malatya
Romanlarının müzik pratiklerini analiz etmek amacıyla oluşturulmuştur. Roman diasporası,
dünyanın birçok yerinde bulunmakla birlikte, bu halkın ana vatanı, Hindistan’ın Kuzey Batısıdır.
Dolayısıyla çalışmanın ilk safhasında Roman halklarının kökeni, genel özellikleri ve
Türkiye’deki durumları üzerinde durulduktan sonra, ikinci safhasında Malatya Romanları’na
geçilmiştir. Çalışmada Malatya bölgesi ile sınırlı kalınmasının nedeni, bölge bazında daha
detaylı olarak veri toplanması sağlamaktır.
Batıda genelde Roman havalarını, Sanat Müziğini ve yer yer Batı ve Çigan müziği türlerini
icra etmekte olan Romanlar, Malatya’da bu müziğe bir de Türk halk müziğini, Malatya’yı
temsil eden Arguvan ve Pütürge Havalarını ve arabeski eklemişlerdir. Ancak Doğu’da tam
ve gerçek olarak kökleşemedikleri için, Doğu kültürüne adapte olma konusunda, özellikle
halk çalgılarından bağlamanın performansı için Malatya’nın yerel müzisyenlerinden yardım
almaktadırlar.
Malatya’da Romanlar tarafından icra edilen müzik türleri, çalışmada ‘elit’ ve ‘avam’ olarak iki ana kısma ayrılan müzik mekânlarına göre de isabetli bir dağılım göstermektedir.
Restoran ve otel gibi elit mekânlarda Türk sanat müziğini ve popüler müziği daha fazla icra
eden Romanların, avam mekânlar olan birahane ve pavyonlarda genelde halk müziğini ve
arabeski, pavyon üslubuyla seslendirdikleri saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kültürel Kimlik, Kültürel Adaptasyon, Malatya Romanları, Roman Müziği

MUSIC PRACTICES OF MALATYA ROMANIES WITHIN THE FRAMEWORK OF ‘CULTURAL IDENTITY’ AND ‘CULTURAL ADAPTATION’ CONCEPTS

Öz

The research has been formed in order to analyze music practices of Malatya Romanies
within the framework of cultural identity and cultural adaptation concepts. Romany diaspora
exists in many places of the world; additionally the homeland of those people is in the
northwest of India. Therefore; the origin of Romany people, their general features and their
situation in Turkey have been emphasized in the first part of that study and then it has been
passed to Malatya Romanies in the second part of that study. It has been limited with only
Malatya region in the study in order to get much more information across the region.
Romanies have performed generally Romany music, Art music and sometimes types of
West and Çigan music in the west. They have also added Turkish Folk Music, Arguvan and
Pütürge Music which represent Malatya and arabesque in Malatya. However they have not
settled down completely and actually in the east, they have got help from local musicians of
Malatya especially for the performance of a plucked string instrument that is public instrument
for adaptation to eastern culture.
The music types which have been performed by Romanies in Malatya have shown an
accurate distribution according to music places which have been divided into two main parts
as ‘elite’ and ‘common herd’ in the study. It has been determined that Romanies who have
performed more Turkish Art Music and popular music in the elite places such as restaurant
and hotel, on the other hand they have vocalized generally folk music and arabesque as pavilion
style in common herd places such as pub and pavilion.

Anahtar Kelimeler

Cultural identity, cultural adaptation, Malatya Romanies, Romanie Music

Kaynakça

• Arayıcı, Ali (2008), Avrupa’nın Vatansızları Romanlar, Kalkedon Yayınları, İstanbul.
• Arı, Kemal (2003), Büyük Mübadele, Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, İstan- bul.
• Bilgin, Nuri (1999), Kollektif Kimlik, Sistem Yayıncılık, İstanbul.
• Doğan, D. Mehmet (2008), Büyük Türkçe Sözlük, Pınar Yayınları, İstanbul.
• Duygulu, Melih (2008),Türkiye’de Çingene Müziği, Pan Yayıncılık, İstanbul
• Journet, Nicolas (2009), Evrensel Özde Kültür, İz yayıncılık, İstanbul.
• Karaeminoğulları, Ayşegül, Doğan, Altan, Bozkurt, Serdar, (2009), ‘Kültürlerarası Adaptas- yon Envanteri (cross cultural adaptabılıty ınventory-ccaı) Üzerine Bir Arastırma’.
• Süleyman Demirel Üniversitesi. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. C.14, S.1 s.331-349. Kolukırık, Suat (2009), Dünden Bugüne Çingeneler, Ozan Yayıncılık, İstanbul.
• Marushiakova, Elena, Popov, Vesselin (2006),Osmanlı İmparatorluğu’nda Çingeneler, Ho- mer Kitapevi ve Yayıncılık, İstanbul.
• Mustan Dönmez, Banu (2010), “Gizli ve Aleni Tahakküm Stratejileri Bağlamında Kadın ve Müzik Pratikleri”, 3. Uluslararası Bir Bilim Kategorisi Olarak Kadın, Selçuk Üniver- sitesi Dilek Sabancı Konservatuarı, Aybil Yayınları, Konya.
• Ong, Walter (1995), Sözlü ve Yazılı Kültür, Metis Yayınları, İstanbul.
• Örnek, S.Veyis (1971), 100 Soruda İlkelerle Din, Büyü, Sanat, Efsane, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
• Özkan, Ali Rafet,(2000), Türkiye Çingeneleri, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Sağer, Turan (2004), “Çukurova Bölgesi’ndeki Çingene Müzisyenler ve Ülkemizin Müziksel
• Yaşantısına katkıları” Folklor Halk Bilim Dergisi, Cilt 6, Sayı 56, İstanbul. Scott, Joan W.(2007),Toplumsal Cinsiyet: Faydalı Bir Tarihsel Analiz Kategorisi, Agora Ki- taplığı, Kitap Matbacılık, İstanbul.
• Uludağ, Ali, Korkut, (2008). Flâmenko Sanatının Kültürel Etkileşim Süreci İle Gitar İcracılı- ğının Teknik Özelliklerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk
• BIKCAN Abidin, Klarnet Boyacı, 1950 doğumlu, 1996 yılında Malatya’ya gelmiştir.
• BIKCAN, Molla, Klarnet Müzisyen, 1953 doğumlu, 2004 yılında Malatya’ya gelmiştir.
• BIKCAN, Salih, Ritim Müzisyeni,1982 doğumlu, 2005 yılında Malatya’ya gelmiştir.
• BIKCAN Sezgin,Org Müzisyen, 1988 doğumlu,2001 yılında Malatya’ya gelmiştir.
• BİRKİYE, Veli, Ritim Müzisyeni, 1980 doğumlu, 2001 yılında Malatya’ya gelmiştir.
• KAMAZ, Ekrem, Ritim Müzisyen 1984 doğumlu.
• KAMAZ, Mehmet, Ritim Müzisyeni, 1967 doğumlu, 1989 yılında Malatya’ya gelmiştir.
• KERVANCI, Vedat, Bağlama Müzisyen, 1971 doğumlu, 2010 yılında Malatya’ya gelmiştir.
• NURBEL, Özgür, Müzik Eğit. Böl. 1990 doğumlu okuyor, 2010 yılında Malatya’ya gelmiştir.
• SOLMAZ, Mehmet, Klavye Müzisyen,1985 doğumlu, 2007 yılında Malatya’ya gelmiştir.
• ŞEKERLİ, Hakan, Kanun Müzisyen, 1985 doğumlu, 2008 yılında Malatya’ya gelmiştir.
• ŞEKERLİ, Savaş, Klarnet Müzisyen, 1982 doğumlu.
• TEZ, Ferit, Klavye Müzisyen, 1984 doğumlu.
• TOKGÖZ, Fevzi, Zurna, Kaval Müzisyen, 1972 doğumlu, 2002 yılında Malatya’ya gelmiştir. eK: Malatya’daki Roman Müzisyenlerin Çalıştıkları Müzik Mekânlarından Görüntüler,
• Fotoğraflar: Zafer KILINÇER, 2011/2012.
• Fotoğraf no 1: Mevsim Birahanesi’ndeki Roman müzik performansından bir görüntü.