Adalya Adına Dair

Yıl 2013, Cilt: 19 Sayı: 76, 227 - 232, 01.12.2013

Mustafa Oral

Öz

Bu makalede şimdiki Antalya şehrinin kadim adlarından Adalya adının kökeni konusu
üzerinde duruyoruz. Antalya bölgesinin ve Adalya şehrinin toponomik yadigârı yeterince
işlenmiş olmadığı gibi tarihsel coğrafyası konusu da tatmin edici derece incelenmiş değildir.
Bu makalede yaptığımız araştırmada şu gerçekleri ortaya koymaya çalıştık: Adalya şehrinin
kadim tarihinde otokton ahalinin temel etkisi yanında Bergama, Girit, Pers, Semitik ve
Yunan etkilerini harmanlayan tarihsel çalışmalar, şimdilik kamuoyuna yeterince yansımış
ve yayılmış değildir. Özellikle Bergama ve Yunan etkisi dışındaki unsurlar bilerek göz ardı
edilmiş gibidir. İbrani ve Pers etkisi ise bilinçli bir unutuma maruz bırakılmış gibidir. Şehrin
adının Attaleia adından geldiği, bunun Antalya şeklini aldığı, Adalya adının da buradan geldiği
iddiasında bulunmak biraz fazla cüretkâr bir yaklaşımdır. Adalya adının kaynağı konusunda
efsane, rivayet ve halkiyat malzemeleri yerel halkın belleğini işaret ediyor. Bu çanakta
Olympos’un musalarından Thalia’nın Adalya’nın kaynağı olması kuvvetle muhtemel gibi
görünse de Talya gibi başka önemli seçenekler de mevcuttur. Bütün bu olguları, etimolojik
ve tarihsel bulgular çerçevesinde etraflıca irdeledik.

Anahtar Kelimeler

Adalya, Akdeniz, Antalya, Osmanlı, Pamfilya, Selçuklu

On Adalia’s Name

Öz

In this article, we emphasis on the topic of today’s Antalya city’s one of the ancient
names of Adalya’s origin name. Antalya’s region and Adalya city’s toponomic relics of past
hasn’t been processed enough and the subject of historical geography hasn’t been processed
in a satisfactorily way. In this article, we have tried to show the researches which we have
done about these facts: In the ancient history of Adalya city as well as the otocton people’s
basic effections on Bergamus, Girit, Persian, Semitic and Greek effects mixed by historical
workings haven’t been reflected or spread out enough for today’s public opinion. Especially
these elements expect the effects of Bergamus and Greek ignored in a deliberate way. Also,
Hebrew and Persian effects have been exposured as if an aware of forgetting. It is a more
dore approach to say that the Adalya city’s name, comes from Attelia name and it has been
changed into Antalya and so the Adalya name comes from this. In the source of Adalya name,
legend, myth and folks materials point to the local people’s memory. In this region, despite
of Olympose’s Moses’ Thalia, it seems possible to be source of the name Adalya, there are
still more important options. We examined all these under etgmologic and historical facts
evidences with all details.

Anahtar Kelimeler

Adalia, Mediterranean, Antalya, Ottomanish, Pamphylia, Seljukish

Kaynakça

• Altan, Ebru; İkinci Haçlı Seferi (1147-1148), Ankara, TTK, 2003.
• Bektaş, Cengiz ve diğ.; Antalya, İstanbul, Antalya Belediyesi, 1980.
• Can, Şefik; Klasik Yunan Mitolojisi, 6. Baskı, İstanbul, İnkılâp, bty. Emecan, F.; “Antalya”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C.III, İstanbul, TDV, 1991.
• Erhat, Azra; Mitoloji Sözlüğü, 16. Baskı, İstanbul, Remzi, 2008.
• Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, C.IX, yay.haz. Y. Dağlı, İstanbul, YKY, 2005.
• Gövsa, İbrahim Alâettin; Resimli Yeni Lûgat ve Ansiklopedi, İstanbul, İskit, 1951.
• Hellenkemper, H.-F. Hild; Tabula Imperii Byzantini, C.VIII, Wien, 2008.
• Hesiodos Eseri ve Kaynakları, çev. S. Eyuboğlu-A. Erhat, Ankara, TTK, 1977.
• Mansel, A. M.; Side 1947-1966 Yılları Kazıları, Ankara, 1978.
• Necatigil, Behçet; Küçük Mitologya Sözlüğü, İstanbul, Varlık, 1957.
• Önder, Mehmet; Bitmez-Tükenmez Anadolu, Ankara, Sümerbank, 1970.
• Özön, Mustafa Nihat; Türkçe-Yabancı Kelimeler Sözlüğü, İstanbul, İnkılâp, 1962.
• Özsait, Mehmet; İlkçağ Tarihinde Pisidya, İstanbul, Edebiyat Fakültesi, 1980.
• Pekman, Adnan; Perge Tarihi, 2. Baskı, Ankara, TTK, 1989.
• Peterich, E.; Küçük Yunan Mitolojisi, çev. S. Y. Baydur, İstanbul, MEB, 1946.
• Redford, S.-G. Leiser; Taşa Yazılan Tarih, Antalya, AKMED, 2008.
• Schiltberger, J.; Türkler ve Tatarlar Arasında, İstanbul, İletişim, 1997.
• Türkiye’de Meskûn Yerler Kılavuzu, C.I, Ankara, 1946.
• Yılmaz, Leyla-K. Tuzcu; Türk Dönemi Antalya Kitabeleri, Haarlem, 2003.