CUMHURİYET DÖNEMİ DÜŞÜNÜRLERİNDEN SABAHATTİN EYUBOĞLU’NDA FELSEFİ BAKIŞ

Yıl 2013, Cilt: 19 Sayı: 76, 21 - 30, 01.12.2013

Seval Yinilmez Akagündüz Ümüt Akagündüz

Öz

Çevirileri, denemeleri ve belgeselleriyle düşünce tarihimizde önemli bir yere sahip olan
Sabahattin Eyuboğlu fikirlerini anlatırken pek çok disiplinden yararlandığı kadar felsefeden
de yararlanmıştır. Özellikle Fransız kültürünün etkisi altında kalan düşünür günümü-
zün düşünsel perspektifinde göz ardı edilmeyecek bir yere sahiptir. Bu makalede, Sabahattin
Eyuboğlu’nun çeşitli dönemlerde kaleme aldığı ve yaşamın farklı noktalarına değinen yazılarından
yola çıkarak, farklı düşünürlerin benzer konulardaki düşünceleri arasında kurulan
bağlantılarla felsefi bir irdeleme amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda düşünürün
Softalık ve Çağdaşlık tartışmasının etkisi ve kapsamı büyük ve görünür sıkıntılardan yola
çıkarak, demokrasi ve modernliği temele alan açıklamaları değerlendirilecektir. Öte yandan
Eyuboğlu’nun doğaya bakışı ile insanın doğal yeri hakkındaki düşünceleri ve bunlarla
bağlantılı olarak da yazamaya, yaşamaya ve yarınlara yaklaşımındaki özgün ve çığır açıcı
düşünceleri çeşitli düşünürlerin fikirlerinden hareketle felsefi bir analizden geçirilecektir.
Eyuboğlu’nun geçmişin, şimdinin ve geleceğin farkında olarak her daim yeninin yanında
durması ve bunu yaparken de asla geçmişin sağlam temellerinden ve kendi doğrularından
vazgeçmemesi, yeni doğruları şimdi ve gelecekte araması dikkat çeken karakteristik özelliklerinden
birisidir. Ayrıca makalemizde Eyuboğlu’nun topluma dair açıklama ve eleştirilerinin
tutarlılığı da denemelerinden yola çıkarak aktarılmaya ve yorumlanmaya çalışılırken kimlik
ve kişiliği bir nebze olsa okuyuculara tanıtılacaktır

Anahtar Kelimeler

Felsefi Bakış, Tarihsel Yaklaşım, Doğaya Bakış, Çağdaşlık, Softalık, Yaşamak, Mutluluk

Considering Sabahattin Eyuboglu, One of Philosopher of Republican Era, from Philosophical Point of View

Öz

Having an important place in our intellectual history with his translations, articles and
documentaries, Sabahattin Eyuboğlu made use of philosophy as much as many other disciplines,
in explaining thoughts. Influenced especially by the French culture, he as a philosopher
has a non-ignorable place in today’s intellectual perspective. Based on the articles which
were written by Eyuboğlu in different periods of time and which touch on different points
of the life, this article aims to make a philosophical analysis on relationship made between
the ideas of different philosophers on similar issues. For this purpose, based on big and
visible difficulties of the discussions on pietism and contemporary, his explanations which
take democracy and modernity as basis are evaluated. On the other hand, Eyuboğlu’s view
of nature and his ideas regarding the natural place of human being, and in connection with
them, his particular and path-breaking ideas regarding writing, living and future are subject
to a philosophical analysis, based on the ideas of different philosophers. That Eyuboğlu was
aware of past, present and future but standed by the new one; doing that, he never give up
the strong basis of the past and never compromised what he knew as right, that he looked for
new truths in present and in the future are Eyuboğlu’s prominent characteristic features. Moreover,
based on his articles, Eyuboğlu’s consistency in his explanations and critics regarding
the community are also given and commented in this article. Meanwhile, his identity and
personality are also partly shared with the readers.

Anahtar Kelimeler

Philosophical view, Historical Approach, View of Nature, Contemporary, Pietism, Living, Happiness

Kaynakça

• Anday, M. C. (1973, Mart). Bir Düşünür. Yeni Ufuklar, XX(242), s. 89-90.
• Aristoteles. (1997). Nikomakhos’a Etik. (S. Babür, Çev.) Ankara: Ayraç Yay.
• Aristoteles. (2006). Politika. (M. Tunçay, Çev.) İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Eyuboğlu, S. (1938, Nisan 15). Yeni Türk Sanatçısı Ya da Frenkten Türk’e Dönüş. İnsan, 1(1).
• Eyuboğlu, S. (1939, 05 08). Fransız Realizmi. İnsan, II(12).
• Eyuboğlu, S. (1956, Aralık). Bizim Anadolu. Yeni Ufuklar, V(55), s. 742-756.
• Eyuboğlu, S. (1958, 03). Mavi ve Kara. Yeni Ufuklar, VI(70), s. 353-355.
• Eyuboğlu, S. (1959). Cevap-I(Soruyoruz Softalık). Yeni Ufuklar, VIII(88-89), s. 122-123.
• Eyuboğlu, S. (1961, Temmuz). Dostluk. Yeni Ufuklar, X(110), s. 12-17.
• Eyuboğlu, S. (1962, 09). Demokrasiye Güven. Yeni Ufuklar, XI(124), s. 1-6.
• Eyuboğlu, S. (1963, Temmuz). Halka Güven. Yeni Ufuklar, XII(134), s. 21-26.
• Eyuboğlu, S. (1965, Şubat). Halktan Yana. Yeni Ufuklar, XIII(153), s. 4-7.
• Eyuboğlu, S. (1965, Mart). Düşünce Özgürlüğü. Yeni Ufuklar, XIII(154), s. 1-3.
• Eyuboğlu, S. (1965, Temmuz). Halk. Yeni Ufuklar, XIV(158), s. 6-9.
• Eyuboğlu, S. (1974). Doğa Kavramı Üzerine. Sanat Üzerine Denemeler ve Eleştiriler (s. 19-23). içinde İstanbul: Cem Yay.
• Eyuboğlu, S. (1974). Etkiler. Sanat Üzerine Denemeler ve Eleştiriler (s. 46-49). içinde İstanbul: Cem Yay.
• Eyuboğlu, S. (1974). Fransız Realizmi. Sanat Üzerine Denemeler (s. 104-123). içinde İstanbul: Cem Yay.
• Eyuboğlu, S. (1974). Tabiat-Doğa. Sanat Üzerine Denemeler ve Eleştiriler (s. 23-37). içinde İstanbul: Cem Yay.
• Eyuboğlu, S. (1974). Yaşamak Sevinci. Sanat Üzerine Denemeler (s. 276-289). içinde İstanbul: Cem Yay.
• Eyuboğlu, S. (1974). Yazar Üzerine. Sanat Üzerine Denemeler ve Eleştiriler (s. 382-383). içinde İstanbul: Cem Yay.
• Eyuboğlu, S. (1997). Gerçek Yenilik. Sanat Üzerine Denemeler ve Eleştiriler (s. 153-158). içinde İstan- bul: Cem Yay.
• Eyuboğlu, S. (1997). Sanat Üzerine Denemeler ve Eleştiriler. İstanbul: Cem Yayınevi .
• Eyuboğlu, S. (1997). Tenkid Üzerine. Sanat Üzerine Denemeler ve Eleştiriler (s. 27-34). içinde İstanbul: Cem Yay.
• Günyol, V. (1973, 03). Yüreğimdeki Eyuboğlu. Yeni Ufuklar, XX(234), s. 47-51.
• Kant. (2002). Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi. (İ. Kuçuradi, Çev.) Ankara: Türkiye Felese Kurumu Yay.
• Necatigil, B. (1980). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü. İstanbul: Varlık Yay.
• Rifat, S. (1999). Mavi ve Kara-Sabahattin Eyuboğlu/Buralı Bir Aydın İçin Portre Denemesi. Cogito(21), s. 219-226.
• Rousseau, J. J. (2009). Bilimler ve Sanatlar Üzerine Söylev. (İ. Yerguz, Çev.) İstanbul: Say Yay.
• Rousseau, J. J. (2009). İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı. (R. N. İleri, Çev.) İstanbul: Say Yayınları.