TÜRKÇEYE ÇEVRİLEN METİNLERİ ÜZERİNDEN FEROZ AHMED’İ ANLAMAYI DENEMEK

Yıl 2014, Cilt: 20 Sayı: 79, 101 - 118, 01.10.2014

Ferhat Eroğlu

Öz

Feroz Ahmad’ın Türk düşünce dünyasına katkısını düşünürken, iki belirgin özelliğini
görmemek mümkün değildir. İlki Feroz Ahmad’ın tezlerindeki sürekliliktir. Yakın tarihlerde yazdığı
metinlerde, erken dönemlerde ürettiği tezleri reddetmemiştir. İkincisi ise Türkiye’nin tarihini ya
da gelişimini ve yapısını anlamaya çalışırken ters kronoloji izlemesidir. Genel Türkiye tarihine
odaklanan kitaplarında başlangıç noktası her adımda biraz daha gerilere gitmiştir. Feroz Ahmad’ın
düşünce dünyasında belirgin bir ağırlığı olan kitabı ilk kitabıdır: “İttihat ve Terakki (1908 - 1914)”.
Daha sonra yazdığı metinlerin pek çoğunda “İttihat ve Terakki (1908 - 1914)” kitabının gölgesini
görmek mümkündür. Öte yandan “Demokrasi Sürecinde Türkiye” ve “Modern Türkiye’nin Oluşumu” kitapları Türk düşünce dünyasında başarılı kabul edilebilecek bir yer tutabilmişlerdir.
“Bir Kimlik Peşinde Türkiye» ise yazarın düşünsel geçmişinin bir özeti gibidir. Feroz Ahmad,
Türkiye’nin son yüz elli yıllık tarihi üzerinde hemen her konuda bir şey söylemiştir. Temel
tezleri Jön Türkler, Kemalizm, ordu ve siyaset ilişkisi üzerinde yoğunlaşmaktadır. Türkiye’nin
sınıfsal yapısını ve ordunun zamana, siyasete, iktisadi yapıya bağlı olarak dönüşümünü ciddiyetle
anlamaya çalışmıştır. Aslında biraz da temel kaygısı meseleyi sınıflar, statüko ve ordu üzerinden
anlatmaya çalışmak gibi görünmektedir. Jön Türkler ve Kemalistlerin iktisadi politikalarında bir
sürekliliğin söz konusu olduğu üzerinde dururken aynı zamanda cumhuriyetin geçmişten bir kopuş
olarak değerlendirilmesinin doğru olacağını savunmuştur. Bunları yaparken yer yer Türkiye’deki
sağ - sol tezlerle çatışmış, yer yer bu tezlerin paralelinde düşünceler üretmiştir.

Anahtar Kelimeler

Modernleşme, Kemalizm, Türkiye politikası, İttihat ve Terakki.

TRY TO UNDERSTAND FEROZ AHMED OVER TEXTS TRANSLATED INTO TURKISH

Öz

Considering Feroz Ahmad’s contribution to Turkish world of thought, it is not possible
not to see its two distinct features. The first one is the continuity in Feroz Ahmad’s thesis. In
the texts he wrote in the recent past, he did not reject the thesis that he produced in the early
stages. Secondly, he pursued the reverse chronology while trying to understand the history or the
development and structure of Turkey. In his books focusing on the general history of Turkey, the
starting point goes backwards at each phase. The book which has a significant weight in Feroz
Ahmad’s world of thought is his first book: “The Young Turks”. One can see the shadow of the
book “The Young Turks” on most of the texts he wrote afterwards. On the other hand, the books
“The Turkish Experiment in Democracy” and “The Making Of Modern Turkey” are considered to
have a successful place in the Turkish world of thought. “Turkey, The Quest for Identity” is like
a summary of the author’s intellectual history. Feroz Ahmad discussed almost every point in the
last hundred and fifty years of history of Turkey. His main thesis concentrate on the Young Turks,
Kemalism and relation between military and politics. He seriously tried to figure out the class
structure of Turkey and transformation of the army depending on time, politics and economic
structure. In fact, his primary concern seems like trying to tell the matter over classes, status
quo and the army. While putting emphasis on the idea that there is a continuity in the economic
policies of Young Turks and Kemalists, he argued that it would be correct to consider the Republic
as a disengagement from the past. While doing these, he partly conflicted with the right - left thesis
and partly produced ideas in parallel with these thesis.

Anahtar Kelimeler

Modernization, Kemalism, Turkish politics, Union and Progress

Kaynakça

• • Feroz ahmad; Bir Kimlik Peşinde Türkiye, Çeviren: Sedat Cem karadeli, 1. baskı, istanbul, istanbul bilgi üniversitesi yayınları, aralık 2006.
• • Feroz ahmad; Demokrasi Sürecinde Türkiye 1945 - 1980, Çeviren: ahmet Fethi yıldırım, 4. baskı, istanbul, hil yayınları, nisan 2010.
• • Feroz ahmad; ittihat ve Terakki (1908 - 1914), Çeviren: nuran yavuz, 9. baskı, istanbul, kaynak yayınları, nisan 2013.
• • Feroz ahmad; ittihatçılıktan Kemalizme, Çeviren: Fatmagül berktay (baltalı), 6. baskı, istanbul, kaynak yayınları, eylül 2011.
• • Feroz ahmad; “İttihat ve Terakki’nin Dış Politikası (1908 - 1919)”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, iletişim yayınları, Cilt: 2, s. 293 - 303.
• • Feroz ahmad; “Jön Türkler Döneminde Savaş ve Toplum 1908 - 1918”, Tarih ve Toplum, iletişim yayınları, Sayı: 64, nisan 1989, s. 47 - 55.
• • Feroz ahmad; Modern Türkiye’nin Oluşumu Çeviren: yavuz alogan, 10. basım, istanbul, kaynak yayınları, şubat 2012.
• • Feroz ahmad; “Osmanlı İmparatorluğu’nun Sonu”, Osmanlı İmparatorluğu’nun Sonu ve Büyük Güçler, Marian kent (editör), Çeviren: ahmet Fethi, istanbul, Tarih vakfı yurt yayınları, aralık 1999, s. 6 - 35.
• • Feroz ahmad, bedia Turgay ahmad; Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi 1945 - 1971, 1. baskı, istanbul, bilgi yayınevi, 1976.
• • Feroz ahmad; “1914 - 1918 Savaşı Sırasında Jön Türk Politikasının İkilemleri”, (Çeviren: ebru kılıç), Yadigâr-ı Meşrutiyet (Tarık Zafer Tunaya Anısına), hazırlayan: Mehmet Ö. alkan, 1. baskı, istanbul, istanbul bilgi üniversitesi yayınları, aralık 2006, s. 37 - 53.
• • doğan avcıoğlu; Türkiye’nin Düzeni, istanbul, Tekin yayınevi, 2001.
• • şevket Süreyya aydemir; ihtilâlin Mantığı ve 27 Mayıs İhtilâli, 7. basım, istanbul, remzi yayınevi, eylül 2007.
• • niyazi berkes; Türk Düşününde Batı Sorunu, 1. basım, istanbul, bilgi yayınevi, Mayıs 1975.
• • andrew Mango; “Türkiye Üstüne Yeni İngilizce Kitaplar - I”, Çeviren: yasemin Saner gönen, Toplumsal Tarih, Sayı: 22, ekim 1995, s. 54 - 58.
• •hikmet Özdemir; Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinde Ordunun Olağandışı Rolü Türkiye Örneği, istanbul, iz yayıncılık, (Önsöz: Feroz ahmad, s. 11 - 14).
• •http://www.ntvmsnbc.com (burak Cop’un Feroz ahmad ile röportajı, 23 eylül 2010, 13.29).