Türkiye’de Sosyal Medyanın Siyasi Katılıma Etkileri

Yıl 2015, Cilt: 21 Sayı: 83, 75 - 98, 01.12.2015

Gülüm Şener Perrin Öğün Emre Fatih Akyıldız

Öz

Sosyal ağların yaygınlaşmasıyla birlikte katılımcı demokrasi pratikleri artmakta, temsili demokrasilerin kısıtlı siyasi katılım biçimlerine alternatif yeni katılım biçimleri doğmakta, çevrimiçi siyasi pratikler ile çevrimdışı pratikler iç içe geçerek siyasi yaşamda önemli değişimlere neden olmaktadır. Önceki yıllarda Arap Baharı, Wall Street’i İşgal Et Hareketi, İspanya’daki ekonomik krize karşı ortaya çıkan Öfkeliler Hareketi vb. toplumsal hareketlerde sosyal medya haberleşme, örgütlenme ve eyleme geçme aşamalarında önemli, kalıcı siyasi ve toplumsal değişimlere yol açmıştır. Bir grup araştırmacı İnternet’in siyasi olarak etkin ve siyasetle ilgili vatandaşları harekete geçirdiğini ileri sürmektedir. Diğer yandan şüpheci araştırmacılar, sosyal ağlar üzerinden erişim ve etkileşimin tek başına siyasi katılımı kapsamak için yeterli olmadığının, demokrasinin ilerlemesinde tek başına bir rol üstlenemeyeceğinin altını çizmektedir. Türkiye’de Gezi Parkı Direnişi sürecinde sosyal medya, anaakım medyaya alternatif bir haber kaynağı olmuş, direnişçilerin haberleşmesinde, yardımlaşmasında ve örgütlenmesinde, direnişin sürekliliğinin sağlanmasında ve kitlelerin direnişe katılmalarında rol oynamıştır. Bir yanıyla, ‘örgütsüzlerin’, genç kuşağın, toplumda sınırlara itilen kimliklerin buluştuğu Gezi Parkı Direnişi, sosyal medya kullanımını da etkileyerek sosyal ağları direnişin mekânları haline getirmiş, yeni alternatif katılım ağlarının doğmasına vesile olmuştur. Gezi Direnişi hala anlaşılmaya çalışılırken, yurttaşların sosyal ağlardaki toplumsal ve siyasal katılımlarına dair ampirik verilerle genel bir durum değerlendirmesini ortaya koymak önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye genelinde sosyal medyanın bireylerin siyasi katılımına etkilerini ölçümlemektir. Araştırmada veriler, 11 il bazında telefonla anket tekniğiyle toplanmıştır. Sonuç olarak sosyal medyanın bireylerin siyasi katılımına görece etkide bulunduğu, yaş, eğitim düzeyi, sosyo-ekonomik düzey ile bireylerin siyasete ilgi düzeyinin çevrim içi siyasete katılımda önemli faktörler olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çevrimiçi siyasi katılım, sosyal ağlar, demokrasi, Gezi Parkı Direnişi, dijital aktivizm

Effects of social media on political participation in Turkey

Öz

With the proliferation of social networking sites, participatory democratic practices increase, new forms of political participation emerge as alternative to the limited ways of political participation in representative democracies, and also online and offline political practices merge, resulting in prominent changes in political life. In recent years, social media led some permanent political and social changes on communicational, organizational and action levels in social movements such as Arab Spring, Occupy Wall Street, Indignados which occurred against the economic crisis in Spain. A group of scholars argue that the Internet mobilizes people who are already politically active and interested in political issues. However, sceptic scholars underline that the access and interaction via social networking only is not adequate enough for political participation and also can not play a unique role for the enhancement of democracy. During Gezi Park Resistance in Turkey, social media became an alternative news source, it played an important role on communication, organization and cooperation of dissidents providing consistency of resistance by allowing the participation of masses. In a sense, Gezi Parkı Resistance, in which ‘disorganized people’, young generation, marginalized identities meet, has contributed to the emergence of new alternative participation networks and made the social media into the arena of the resistance by affecting also the use of social media. Whereas the efforts to understand and frame Gezi Movement still continue among scholars, it seems important to make a general assessment about the civic and political participation of citizens in social networks in the light of empirical findings. This study aims to determine the effects of social media on individuals’ political participation in Turkey at large. The data were gathered from 11 cities using phone survey method. One of the key findings of the study is that social media have a relative impact on individual’s political participation; and variables such as age, education, socio-economic level and the level of interest for politics play an important role in online civic engagement.

Anahtar Kelimeler

Online political participation, social networks, democracy, Gezi Park resistance, digital activism

Kaynakça

• Banaji, S. ve Buckingham, D. (2013). The Civic Web-Young People, the İnternet and Civic Participation. Cambridge: The MIT Press.
• Bimber, B. (2001). “Information and Political Engagement in America: TheSearch for Ef- fects of Information Technology at the Individual Level. Political Research Quar- terly, 54(1) ss. 53-67.
• Bode, L. (2012). “Facebooking it to the Polls: A Study in Social Networking, Social Capital, and Political Behavior”. Journal of Information Technology and Politics. Vol. 9 Issue 4, 352-369. DOI: 10.1080/19331681.2012.709045.
• Boulianne, S. (2009). Does İnternet use affect engagement? a meta-analysis of research. Political Communication, 26: 2, 193-211. Erişim Tarihi: 2 Şubat 2015. http://dx.doi. org/10.1080/10584600902854363
• Brandtzæg, P.B., Fİlstad, A., Mainsah, H. (2012, July, 19-21.).“Designing for youth civic engagement in social media”. içinde Proceedings of the IADIS International Con- ference of Web Based Communities and Social Media, Lizbon, Portekiz, ss.65-73.
• Çalışkan, K. (2014). GWI: En hızlı büyüyen sosyal ağ Tumblr ve Pinterest, Facebook du- raklamaya girdi. Erişim Tarihi: 1 Aralık 2014, http://webrazzi.com/2014/11/26/gwi- sosyal-ag-raporu/
• Castells, M. (2013). İsyan ve Umut Ağları. İnternet Çağında Toplumsal Hareketler. (E. Kılıç, Çev.) İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Dahlgren, P. (2014). Social Media And Political Participation Discourse And Deflection. içinde C. Fuchs ve M. Sandoval (Der.). Critique, Social Media And The Information Society (ss. 191-202). [Elektronik sürüm]. New York: Routledge.
• Doğu, B., vd. (2014). Siyasetin Yeni Hali: Vaka-i Sosyal Medya. İstanbul: Kalkedon.
• Ellison, N.B., Steinfield, C. ve Lampe, C. (2007). “The Benefits of Facebook “Friends” So- cial Capital and College Students’ Use of Online Social Network Sites”, Journal of Mediated Communication, Vol. 12, Issue 4, ss.1143-1168.
• Fuchs, C. (2008). İnternet and Society: Social Theory in The İnternet Age. [Elektronik sü- rüm]. New York: Routledge.
• Gainous, J., Marlowe, A.D., Wagner, K.W. (2013). Traditional cleavages or new world: does online social networking bridge the political participation divide?. Springer Science+Business Media, 26, ss. 145-158. Erişim Tarihi: 25 Kasım 2014, http://louis- ville.edu/faculty/j0gain01/my-research/ijpcs.gain.marlowe.wag.2013.pdf
• Johnson, T.J., Zhang, W., Shannon L. B. ve Seltzer, T. (2011). United We Stand? Online So- cial Network Sites And Civic Engagement. içinde Z. Papacharissi (Der.). Networked Self, Identity, Community and Culture on Social Network Sites. (ss. 185-207). [Elekt- ronik sürüm]. New York: Routledge.
• Lutz, C., Hoffmann C. P., ve Meckel, M. (Temmuz 2014). Beyond just politics: a systematic literature review on online participation, First Monday, Vol. 19, No. 7, Erişim Tarihi: 2 Şubat 2015.http://firstmonday.org/ojs/index.php/fm/article/view/5260/4094#p4,
• Norris, P. (2001). Digital Divide: Civic Engagement, Information Poverty, and the İnternet Worldwide. Cambridge: Cambridge University Press.
• Olsson, T. (2014). “The Architecture Of Participation”: For Citizens Or Consumers? içinde C. Fuchs ve M. Sandoval (Der.). Critique, Social Media And The Information Society (ss. 203-215). [Elektronik sürüm]. New York: Routledge.
• Putnam, R.D.(2000). Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community. New York: Simon & Schuster.
• Rheingold, H. (1994). The Virtual Community: Homesteading on the Electronic Frontier. Harper Collins.
• Turkle, S. (1997). Life on the Screen: Identity in the Age of the İnternet. New York: Touch- stone.
• Van Dijk, J. ve Hacker, K., 2003. The digital divide as a complex and dynamic phenomenon. The Information Society, 19 (4), ss. 315-326.