Oğuz Tansel’in Derleyip Yazdığı Masal Kitaplarında Yer Alan Sözvarlığı Öğelerinin İncelenmesi

Yıl 2014, Cilt: 20 Sayı: 77, 173 - 188, 01.04.2014

Sedat Sever Sedat Karagül

Öz

Bu çalışmanın amacı, yapıtlarıyla Türk edebiyatına önemli ölçüde emek veren Oğuz
Tansel’in derleyip yazdığı masal kitaplarındaki sözvarlığı öğelerinden kalıplaşmış dil
birimlerini (atasözü, deyim, ikileme, kalıp söz) belirleyerek bu masalların çocuk okura
dilimizin anlatım olanaklarını duyumsatmadaki rolünü tartışmaktır. Bu araştırma,
kurgusal/üretilmiş bir yapı üzerinde tarama modelinde betimsel bir araştırmadır. Var olan
bir durumu, var olduğu biçimiyle betimlemeyi amaçlayan bu yaklaşımda, ilişkisel türden
bir tarama yapılarak masalların dilsel bütünlüğü içinde yer alan sözvarlığı öğelerinden
kalıplaşmış dil birimleri incelenmiştir. Çalışmada Oğuz Tansel’in derleyip yazdığı 6
masal kitabında (Al’lı ile Fırfırı Cilt 1, Al’lı ile Fırfırı Cilt 2, Üç Kızlar, Altı Kardeşler,
Yedi Devler, Mavi Gelin) yer alan 44 masaldaki kalıplaşmış dil birimleri sıklık ve yüzde
olarak hesaplanmış; ayrıca masal kitaplarındaki kalıplaşmış dil birimi kullanımları da
ayrı ayrı sınıflandırılmış ve kayıt çizelgelerine işlenmiştir. Araştırmanın sonucunda,
Oğuz Tansel’in derleyip yazdığı 6 masal kitabında toplam 625 kalıplaşmış dil birimi
kullanıldığı belirlenmiştir. Masallarda yer alan kalıplaşmış dil birimlerinden 399’u (%
63,8) ikileme, 112’si (% 17,9) deyim, 93’ü (% 14,9) kalıp söz, 21’i (% 3,4) atasözüdür.
Bu bağlamda Tansel’in masallarının dilimizin sözvarlığı öğelerinden olan kalıplaşmış dil
birimlerini barındırma bakımından son derece varsıl olduğu görülmektedir. Buna göre,
Oğuz Tansel’in derleyip yazdığı masalların çocuk okura Türkçenin anlatım inceliklerini
ve olanaklarını duyumsatmada başarılı olabileceği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Oğuz Tansel, masal, sözvarlığı öğeleri, kalıplaşmış dil birimleri

The Examination of Vocabulary Elements Present in Fairy Tale Books Compiled and Written by Oguz Tansel

Öz

The purpose of study is to discuss the role of the tales to make feel the expression
possibilities of our language to the child reader by determining the formulaic expressions
(proverb, idiom, reiterative, mold) in fairy tale books compiled and written by Oğuz
Tansel who significantly gave labor to Turkish literature with his works. The examination
is a descriptive study base on a screening model on a fictive/produced structure. In this
approach aiming to describe an existing situation in a format as it exists, formulaic
expressions of vocabulary present in language unity of fairy tales by conducting a
relational type of screening. In this study the formulaic expressions in 44 fairy tales
present in 6 fairy tale books compiled and written by Oğuz Tansel (Red and Ruffle
Volume 1, Red and Ruffle Volume 2, Three Girls, Six Brothers, Seven Giants, Blue Bride) were calculated in frequency and percentage; also formulaic expression usages in
fairy tale books were classified separately and processed in record charts. At the end of
the study, it was determined that a total of 625 formulaic expressions were used in 6 fairy
tale books compiled and written by Oğuz Tansel. Of the formulaic expressions present
in fairy tales, 399 (63.8 %) were reiteravites, 112 (17.9 %) were idioms, 93 (14.9 %)
were molds, 21 (3.4 %) were proverbs. In this context, it is observed that Tansel’s tales
are quite wealthy in hosting formulaic expressions which are vocabulary elements of
our language. According to this it can be concluded that fairy tales compiled and written
by Oğuz Tansel could be successful in making feel the subtleties and possibilities of
expression of Turkish language to the child reader.

Anahtar Kelimeler

Oğuz Tansel, fairy tale, vocabulary, formulaic expression

Kaynakça

• A.
• aksan, D. (1996). Türkçenin Sözvarlığı. ankara: engin yayınevi.
• aksan, D. (2003). Her Yönüyle Dil-Ana Çizgileriyle Dilbilim. ankara: tDK yayınları.
• aksan, D. (2006). Anadilimizin Söz Denizinde. ankara: Bilgi yayınevi.
• Baş, B. (2012). türk Masallarının söz Varlığı Üzerine Bir Değerlendirme. Millî Folklor, 93, 125-134.
• Binyazar, a. (1996). Üç Kanatlı Masal Kuşu: Oğuz tansel, M. turan (ed.) Üç Kanatlı Masal Kuşu Oğuz tansel. ankara: Ürün yayınları.
• Boratav, P. n. (2009). Zaman Zaman İçinde. istanbul: imge Kitabevi.
• Çetinkaya, z. (2007). “Masalların türkçe Öğretimindeki yeri ve Önemi.” yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz eylül Üniversitesi eğitim Bilimleri enstitüsü, izmir.
• Çevirme, H. (2004). Şiirsel Halk edebiyatı Ürünlerinin Çocuğun Dil eğitimine Katkıları. inönü Üniversitesi eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (7), 23.
• Dilidüzgün, s. (2007). Masallar ve Masalsı türler, z. güneş (ed.), ilköğretimde Çocuk edebiyatı, eskişehir: anadolu Üniversitesi yayınları.
• gökdayı, H. (2008). türkçede Kalıp sözler. Bilig, 44, 89-110.
• günaltılı gündüz, Ö. (2008). “Oğuz tansel’in Masal Kitaplarının eğitim Değeri ve türkçeye Katkısı.” yayımlanmamış yüksek lisans tezi, inönü Üniversitesi sosyal Bilimler enstitüsü, Malatya.
• güney, e. C. (1974). Folklor ve eğitim. I. Uluslararası Türk Folklor Semineri Bildirileri (ss. 21-22). ankara: Kültür Bakanlığı Mifad yayınları.
• Helimoğlu yavuz, M. (1999). Masallar ve Eğitimsel İşlevleri. ankara: Ürün yayınları.
• Karatay, H. (2007). Dil edinimi ve Değer Öğretimi sürecinde Masalın Önemi ve işlevi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5 (3), 463-475.
• Kula, O. B. (1996). Dilin Kültürelliği ya da Kültürün Dilselliği. Bilim ve Ütopya, 23, 46-47.
• lüle Mert, e. (2009). “türkçenin sözvarlığı açısından eflatun Cem güney’in Derleyip yazdığı Masallar.” yayımlanmamış doktora tezi, ankara Üniversitesi sosyal Bilimler enstitüsü, ankara.
• lüle Mert, e. (2012). anadili eğitimi-Öğretimi sürecinde Çocuk yazını Ürünlerinden yararlanma ve Masal türüne yönelik Bazı Belirlemeler. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 1-12.
• Polat, Ö. F. (2009). “Oğuz tansel’in Masallarında Çocuk ve eğitim teması.” yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi sosyal Bilimler enstitüsü, Çanakkale.
• sever, s. (2003). Çocuk ve edebiyat. ankara: Kök yayıncılık.
• tannen, D. & Öztek, P. C. (1981). Formulaic expressions in turkish and greek. ın Florian Coulmas (ed.), Conversational Routine (pp. 37-54). the Hague: Mouton.
• toklu, M. O. (2003). Dilbilime Giriş. ankara: akçağ yayınları.
• yazıcı Okuyan, H. (2012). ilköğretim türkçe Ders Kitaplarında Bir Kültür aktarımı aracı Olarak Kalıp sözlerin Kullanımı Üzerine Bir inceleme. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2, 31-46.
• zeyrek, D. (1996). söylem ve toplum, a. Kocaman (ed.) Söylem Üzerine (ss. 38-66). ankara: Hitit yayınevi. B.
• tansel, O. (2009). Al’lı ile Fırfırı (Cilt 1). ankara: elips Kitap.
• tansel, O. (2009). Al’lı ile Fırfırı (Cilt 2). ankara: elips Kitap.
• tansel, O. (2011). Üç Kızlar. istanbul: yapı Kredi yayınları.
• tansel, O. (2011). Altı Kardeşler. istanbul: yapı Kredi yayınları.
• tansel, O. (2011). Yedi Devler. istanbul: yapı Kredi yayınları.
• tansel, O. (2011). Mavi Gelin. istanbul: yapı Kredi yayınları.